«Երեւան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
No edit summary |
|||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{ԱՀ}} |
{{ԱՀ}} |
||
{{Արևելահայերեն|Երևան}} |
{{Արևելահայերեն|Երևան}} |
||
'''Երեւան''', Հայաստանի Հանրապետութեան մայրաքաղաք։ Կը Գտնուի Արարատեան դաշտին մէջ՝ [[Հրազդան գետ]]ի ափին՝ իր մէջ պարփակելով գետը։ Մշտական բնակչութեան քանակով, որ 2014 թուականի Յունուար մէկի դրութեամբ կը կազմէ աւելի քան 1 միլիոն 68 հազար մարդ, Հայաստանի խոշորագոյն քաղաքն |
'''Երեւան''', Հայաստանի Հանրապետութեան մայրաքաղաք։ Կը Գտնուի Արարատեան դաշտին մէջ՝ [[Հրազդան գետ]]ի ափին՝ իր մէջ պարփակելով գետը։ Մշտական բնակչութեան քանակով, որ 2014 թուականի Յունուար մէկի դրութեամբ կը կազմէ աւելի քան 1 միլիոն 68 հազար մարդ, Հայաստանի խոշորագոյն քաղաքն է<ref>[http://armstat.am/file/article/marz_14_24.pdf Երևան քաղաքի ցուցանիշները ըստ ԱՎԾ-ի ամփոփման:]</ref> [[1918]] թուականէն սկսեալ Երեւանը Հայաստանի մայրաքաղաքն է եւ 12-րդ մայրաքաղաքն է՝ Հայաստանի պատմութեան ընթացքին<ref>[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1354 Հայաստանի մայրաքաղաքները, Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարան]</ref>։ |
||
Երեւանը հիմնադրուած է Վանի թագաւորութեան արքայ՝ Արգիշտի Ա.-ը Ք.Ա. 8-րդ |
Երեւանը հիմնադրուած է Վանի թագաւորութեան արքայ՝ Արգիշտի Ա.-ը Ք.Ա. 8-րդ դարուն<ref>[http://www.erebuni.am/index.php?option=com_content&view=article&id=1231&Itemid=682&lang=hy Էրեբունի պատմահնագիտական արգելոց-թանգարան. Էրեբունի քաղաքատեղի:]</ref><ref>[http://armenianhouse.org/avetisyan/yerevan.html Երևանը և նրա անվան պատմությունը]</ref>։։ Քաղաքի տեղանուան ծագման հետ կապուած կան շատ վարկածներ, մասնաւորապէս, ըստ ժողովրդական աւանդութեան, Երեւանը կը կապուի Նոյեան անուան հետ, իբրեւ Նոյը այդպէս կոչած է առաջին ջրհեղեղէն յետոյ երեւացող ցամաքը<ref>{{cite book|title = «ԵՐԵՎԱՆ» գիտական հոդվածների ժողովածու|author = Արմէն Պետրոսեան Հնագիտութեան, ազգագրութեան հիմնարկ|last = |first = |publisher = |edition = |language = հայերեն|chapter = |page = |location = Երեւան|year =2006 |isbn = |
||
|url =http://yhm.am/2011/09/25/%D5%A5%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%B6-%D5%AE%D5%A1%D5%A3%D5%B4%D5%A1%D5%B6-%D5%B7%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%BB-2/ |
|||
}}</ref>։ Միջնադարուն քաղաքը մտած էր Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի մէջ՝ Կոտայք գաւառի սահմաններուն մէջ։ 2018 թուականին, երբ կը լրանայ Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան 100-ամեակը, Երեւանը կը դառնայ 2800 տարեկան։ |
|||
== Պատմութիւն == |
== Պատմութիւն == |
||
11:49, 4 Մայիս 2015-ի տարբերակ
Երեւան, Հայաստանի Հանրապետութեան մայրաքաղաք։ Կը Գտնուի Արարատեան դաշտին մէջ՝ Հրազդան գետի ափին՝ իր մէջ պարփակելով գետը։ Մշտական բնակչութեան քանակով, որ 2014 թուականի Յունուար մէկի դրութեամբ կը կազմէ աւելի քան 1 միլիոն 68 հազար մարդ, Հայաստանի խոշորագոյն քաղաքն է[1] 1918 թուականէն սկսեալ Երեւանը Հայաստանի մայրաքաղաքն է եւ 12-րդ մայրաքաղաքն է՝ Հայաստանի պատմութեան ընթացքին[2]։
Երեւանը հիմնադրուած է Վանի թագաւորութեան արքայ՝ Արգիշտի Ա.-ը Ք.Ա. 8-րդ դարուն[3][4]։։ Քաղաքի տեղանուան ծագման հետ կապուած կան շատ վարկածներ, մասնաւորապէս, ըստ ժողովրդական աւանդութեան, Երեւանը կը կապուի Նոյեան անուան հետ, իբրեւ Նոյը այդպէս կոչած է առաջին ջրհեղեղէն յետոյ երեւացող ցամաքը[5]։ Միջնադարուն քաղաքը մտած էր Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի մէջ՝ Կոտայք գաւառի սահմաններուն մէջ։ 2018 թուականին, երբ կը լրանայ Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան 100-ամեակը, Երեւանը կը դառնայ 2800 տարեկան։
Պատմութիւն
Երեւանը աշխարհի ամենահին քաղաքներէն է: Հնագիտական պեղումներով պարզուած է, որ մարդը այստեղ բնակած է տասնեակ հազարաւոր տարիներ առաջ: Քաղաքի տարածքին մէջ տարբեր ժամանակաշրջաններուն յառաջացած եւ զանազան պատճառներով կործանած են բազմաթիւ բնակավայրեր: Ժամանակագրական առումով` քաղաքի տարածքին ամենահին բնակավայրը Երեւանեան կամ Հրազդանեան քարայրն է (Երեւանեան լիճին մօտ` Հրազդան գետ ի ձախ ափին), որուն հնագոյն, ստորին շերտը (4-5 մշակութային շերտ) կը թուագրուի մուսդերեան շրջանով (10-3,5 հազարամեակ առաջ): Որպէս հին բնակավայր յայտնի է նաեւ Շէնգաւիթը. այստեղ մարդիկ բնակութիւն հաստատած են 5-6 հազար տարի առաջ[6]:
Հայ մատենագիրները Երեւանի անուան ծագումը երկար ժամանակ կապած են Նոյեան տապանի աստուածաշնչական աւանդութեան հետ. իբր, երբ Նոյի տապանը կանգ առաւ Արարատի գագաթին, Նոյը, ջրհեղեղէն յետոյ տեսնելով առաջին ցամաքը, որ ապագայ Երեւանի կառուցման վայրն էր, գոչած է` երեւա՜ց (այստեղէն ալ` «Երեւան» անուանումը):
Առաւել տարածուած է այն տեսակէտը, որ «Երեւան» անունը կապուած է Էրեբունի բերդաքաղաքի անուան հետ: Սակայն կան նաեւ այլ տեսակէտներ. անոնցմէ մէկուն համաձայն` հիմնադրուած նոր բնակավայրի անուանակոչման համար Արգիշտի Ա.-ը կամ օգտագործած է տարածքին մէջ եղած ու իրեն յայտնի հնագոյն այլ բնակավայրի անուն, կամ կոչած է «երի» կամ «արի» ցեղի (երկրի) անունով: Հայկական լեռնաշխարհէն ու շրջակայ տարածքներէն հեռացած հնդեւրոպացիներու նախնիները` արիական ցեղերը, կը յիշեն իրենց` արի ցեղին պատկանելու փաստը եւ գրաւոր աղբիւրներու մէջ կը նշեն այդ մասին (հնդկական վետաներ, իրանական «Աւեստա», պարսիկներու շահ Դարեհ Ա. Աքեմենեանի Պեհիսթունի արձանագրութիւն): Երեւանը կոչուած է նաեւ Այրիւան, Էրիւան, Րեւան եւ այլ անուններով[7]:
Երեւանը կը յիշատակուի 3-րդ դարու սոտտիական-մանիքէական գրաւոր արձանագրութեան մէջ, ուր կը նշուի, որ քրիստոնէական համայնքի կողքին Մանիի (պարսիկ նկարիչ, մանիքէութեան հիմնադիրը) աշակերտներէն մէկը Երեւանի մէջ հիմնած է մանիքէական համայնք[6]:
Վանի թագաւորութեան անկումէն յետոյ Երեւանի շուրջ 1000-ամեայ պատմութեան մասին հայ մատենագրական աղբիւրները կը լռեն: Երեւանը կրկին կը յիշատակուի 7-րդ դարուն` «Գիրք թղթոց»ի մէջ: Պատմիչ Սեբէոսը կը վկայէ, որ արաբական արշաւանքներուն ժամանակ Երեւանը վաճառաշահ ու այգեշատ քաղաք էր:
Ծանօթագրութիւններ
- ↑ Երևան քաղաքի ցուցանիշները ըստ ԱՎԾ-ի ամփոփման:
- ↑ Հայաստանի մայրաքաղաքները, Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարան
- ↑ Էրեբունի պատմահնագիտական արգելոց-թանգարան. Էրեբունի քաղաքատեղի:
- ↑ Երևանը և նրա անվան պատմությունը
- ↑ Արմէն Պետրոսեան Հնագիտութեան, ազգագրութեան հիմնարկ (2006)։ «ԵՐԵՎԱՆ» գիտական հոդվածների ժողովածու (հայերեն)։ Երեւան
- ↑ 6,0 6,1 Մէջբերման սխալ՝ Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedՀՀ - ↑ Մէջբերման սխալ՝ Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedԴպրոցական Մեծ Հանրագիտարան
Կատեգորիա:Հայաստանի քաղաքներ (արւմտ․) Կատեգորիա:Հայկական մայրաքաղաքներ (արւմտ․) Կատեգորիա:Ասիոյ մայրաքաղաքներ