«Արարատեան Դաշտ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added

Գծային

08:12, 8 Դեկտեմբեր 2015-ի տարբերակ

Արարատեան Դաշտ, Արարատեան գոգաւորութեան (փոս կամարաձեւ, գոգաձեւ - անգլ.՝concave) յատակն է՝ լի լճագետային, հեղեղաբերուկ նստուածքներով եւ լաւաներով։ Հայկական լեռնաշխարհի ընդարձակ հարթավայրերէն մէկը՝ Միջին Արաքսեան գոգաւորութեան ամէնէն ցած մասը (բարձրութիւնը 800 - 1000 մ)։

Անուանում

Պէտք է ըսել եւ գրել Արարատեան դաշտ եւ ոչ թէ դաշտավայր։ Աւանդաբար դաշտավայր անունը կը տրուի այն հարթավայրերուն, որոնք ծովու մակարդակէն բարձր են ոչ աւելի քան 200 մեթր, ինչպիսին են Ամազոնի, արեւմտեան-սիպերական, Մերձկասպեան եւ այլ դաշտավայրերը^[1]։

Դիրքը

Արարատեան դաշտը շրջապատուած է Արագած, Գեղամայ, Արարատ եւ Հայկական պար լեռներով։ Կ՝երկարաձգուի հիւսիս-արեւմուտքէն հարաւ-արեւելք, աւելի քան 200 քմ, լայնութիւնը 20 - 45 քմ է, տարածութիւնը՝ մօտ 6600 քմ²։ Արարատեան դաշտը միջլեռնային բնական կերտուած (tectonic) իջուածք է։ Հիմքին մէջ հնագոյն փոխակերպական կամ փոփոխելի (metamorphic) ապառաժներ եւ հնակենդանական (Paleogene epoch երկրաբանական դարաշրջան) կրաքարաաւազաքարային շերտով ծածկուած («փէյլէըճին»-«Նիոճին»)ի (անգլ.՝Paleogene-neogenini epoch - երկրաբանական դարաշրջան) աւազաքարա-կաւա-կրաւազ (անգլ.՝ marl- կրաւազ կամ կաւային հող) նստուացքներով կամ մնացուկներով (sediments residues), վերին շերտերը (մօտ 400 մ հզօրութեամբ)՝ (anthropogenic մարդկանց ձեռքով բնութեան վրայ ներգործող փոփոխութիւններ) «անթրըփէճենիք» գետալճային նստուացքներով կամ մնացուկներով։ Մակերեւոյթը հարթ է, Արաքսի ձախափնեայ մասը՝ թոյլ զառիվայրով, նախալեռնային մասը՝ ալիքաւոր, աջափնեայ մասը լաւ արտայայտուած են աստիճանաձեւ բարձր դարատափերը (terraces)։

Արարատեան դաշտով կը հոսի Արաքս գետը՝ այն բաժնելով հիւսիսային, հիւսիս-արեւելեան եւ հարաւային, հարաւ-արեւմտեան (այժմ՝ Թուրքիա եւ Իրան) հատուածներու։ Երկրաբանական ելեւէջքի կարեւոր տարրերէն են մնացորդամաշուած կամ փաղաղուած (erosion) (Խորվիրապ, Սարիպապ) եւ հրաբուխային կոները (cone) բլուրները։ Արարատեան դաշտը «Գայլ»ի մուտքով կը բաժնուի Նախիջեւանեան հարթութենէն (Շարուրի դաշտ)։

Արարատեան դաշտին տեղ-տեղ կը բարձրանան ծալքաբեկորաւոր հիմքի ելուստներ, այսինքն ցցունք (ելունդ կամ կարկառուածք) (Խորվիրապ, Սարիպապ, Սալհովիտ) կամ խարամային կոներ (cone) (Դաւիթի բլուր, Մեծամօր)։

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։

Կատեգորիա:Հայաստանի դաշտեր (արւմտ․)

↑ Կամսար Ավետիսյան, Ավետիսյան Ա.Ա., Հայրենագիտական էտյուդներ։ «Սովետական գրող» հրատարակչություն, Երևան, 1979

[1] Կամսար Ավետիսյան, Ավետիսյան Ա.Ա., Հայրենագիտական էտյուդներ։ «Սովետական գրող» հրատարակչություն, Երևան, 1979

[1]

@@ Տող 6. / Տող 6. @@
 Պէտք է ըսել եւ գրել Արարատեան դաշտ եւ ոչ թէ դաշտավայր։ Աւանդաբար դաշտավայր անունը կը տրուի այն հարթավայրերուն, որոնք [[Ծով (արեւմտահայերէն)|ծով]]ու մակարդակէն բարձր են ոչ աւելի քան 200 մեթր, ինչպիսին են [[Ամազոն  (արեւմտահայերէն)|Ամազոն]]ի, արեւմտեան-սիպերական, Մերձկասպեան եւ այլ դաշտավայրերը<ref>[[Կամսար Ավետիսյան]], Ավետիսյան Ա.Ա., Հայրենագիտական էտյուդներ։ «Սովետական գրող» հրատարակչություն, Երևան, 1979</ref>։
+== Դիրքը ==
-{{ՀՍՀ}}
-=== Դիրքը ===
 Արարատեան դաշտը շրջապատուած է [[Արագած (արեւմտահայերէն)|Արագած]], [[Գեղամայ Լեռներ (արեւմտահայերէն)|Գեղամայ]], Արարատ եւ [[Հայկական Պար (արեւմտահայերէն)|Հայկական պար]] լեռներով։ Կ՝երկարաձգուի հիւսիս-արեւմուտքէն հարաւ-արեւելք, աւելի քան 200 քմ, լայնութիւնը 20 - 45 քմ է, տարածութիւնը՝ մօտ 6600 քմ²։ Արարատեան դաշտը միջլեռնային բնական կերտուած (tectonic) իջուածք է։ Հիմքին մէջ հնագոյն փոխակերպական կամ փոփոխելի (metamorphic) ապառաժներ եւ հնակենդանական (Paleogene epoch երկրաբանական դարաշրջան) կրաքարաաւազաքարային շերտով ծածկուած («փէյլէըճին»-«Նիոճին»)ի (անգլ.՝Paleogene-neogenini epoch - երկրաբանական դարաշրջան) աւազաքարա-կաւա-կրաւազ (անգլ.՝ marl- կրաւազ կամ կաւային հող) նստուացքներով կամ մնացուկներով (sediments residues), վերին շերտերը (մօտ 400 մ հզօրութեամբ)՝  (anthropogenic մարդկանց ձեռքով բնութեան վրայ ներգործող փոփոխութիւններ) «անթրըփէճենիք» գետալճային նստուացքներով կամ մնացուկներով։ Մակերեւոյթը հարթ է, [[Արաքս Գետ (արեւմտահայերէն)|Արաքս]]ի ձախափնեայ մասը՝ թոյլ զառիվայրով, նախալեռնային մասը՝ ալիքաւոր, աջափնեայ մասը լաւ արտայայտուած են աստիճանաձեւ բարձր դարատափերը (terraces)։
@@ Տող 17. / Տող 14. @@
 [[Պատկեր:Bashindzhagian ararat.jpg|300px|մինի|հեղինակ` [[Գէորգ Պաշինճաղեան]] (1912)]]
+{{ՀՍՀ}}
 [[Կատեգորիա:Հայաստանի դաշտեր (արւմտ․)]]