«Արաբերէն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Հետ է շրջվում 5503193 խմբագրումը, որի հեղինակն է՝ Hajoxutyun (քննարկում) մասնակիցը |
Հետ է շրջվում 5503191 խմբագրումը, որի հեղինակն է՝ Hajoxutyun (քննարկում) մասնակիցը |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{ԱՀ}} |
|||
{{Արևելահայերեն|Արաբերեն}} |
|||
{{Տեղեկաքարտ Լեզու արւմտ. |
|||
|գույն = E9D66B |
|||
|տեսակ = Բնական |
|||
|անվանում = Արաբերէն |
|||
|ինքնանվանում = العَرَبِيَّة |
|||
|մատենագիր_նմուշ = Example of Arabic text Wellcome L0040185.jpg |
|||
|մատենագիր_նմուշի_լայնությունը = 275px |
|||
|մատենագիր_նմուշի_նկարագիրը = |
|||
|երկրներ = |
|||
|շրջաններ = |
|||
|լեզվակիրների թիվ = 292-422 մլն. |
|||
|ռեյտինգ = |
|||
|կատեգորիա = |
|||
|դասակարգում = *Սեմական<br /> |
|||
**Արաբերէն |
|||
|գրեր = [[Արաբերէնի Այբուբեն]] |
|||
|պաշտոնական լեզու = {{Collapsible list |titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;|title=Երկիրներ|{{դրոշ|Ալժիր}} [[Ալճերիա]] <br />{{դրոշ|Արաբական Միացյալ Էմիրություններ}} [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ|ԱՄԵ]] <br />{{դրոշ|Արևմտյան Սահարա}} [[Արեւմտեան Սահարա|Արմ.Սահարա]] <br />{{դրոշ|Եգիպտոս}} [[Եգիպտոս (արեւմտահայերէն)|Եգիպտոս]] <br />{{դրոշ|Եմեն}} [[Եմէն]] <br />{{դրոշ|Թունիս}} [[Թունիս (արեւմտահայերէն)|Թունիս]] <br />{{դրոշ|Իսրայել}} Իսրայէլ <br />{{դրոշ|Իրաք}} [[Իրաք (արեւմտահայերէն)|Իրաք]] <br>{{դրոշ|Կատար}} [[Քաթար]] <br />{{դրոշ|Հորդանան}} [[Յորդանան]] <br />{{դրոշ|Լիբանան}} [[Լիբանան (արեւմտահայերէն)|Լիբանան]] <br />{{դրոշ|Լիբիա}} [[Լիպիա]] <br />{{դրոշ|Մավրիտանիա}} [[Մաւրիտանիա]] <br />{{դրոշ|Մարոկկո}} [[Մարոք]] <br />{{դրոշ|Պաղեստին}} [[Պաղեստին (արեւմտահայերէն|Պաղեստին]] <br />{{դրոշ|Սաուդյան Արաբիա}} [[Սէուտական Արաբիա|Սէուտ.Արաբիա]] <br />{{դրոշ|Սիրիա}} Սուրիա <br />{{դրոշ|Սոմալի}} [[Սոմալիա]] <br />{{դրոշ|Սուդան}} [[Սուտան]]<br />{{դրոշ|Քուվեյթ}} [[Քուէյթ]] <br />{{դրոշ|Բահրեյն}} [[Պահրէյն]]<br />{{դրոշ|Ջիբութի}} [[Ճիպութի]]<br />{{դրոշ|Կոմորյան Կղզիներ}} [[Քոմորեան Կղզիներ|Քոմորեան կ-ներ]]<br />{{դրոշ|Օման}} [[Օման (արեւմտահայերէն)|Օման]] }} |
|||
Փոքրամասնութեան լեզու՝<br /> |
|||
|ԳՕՍՏ 7.75–97 = |
|||
|ISO1 = {{ստեղ|ar}} |
|||
|ISO2 = |
|||
|ISO3 = {{ստեղ|ar}} |
|||
|քարտեզ = Dispersión_lengua_árabe.png |
|||
|քարտեզի_լայնությունը = 275px |
|||
|քարտեզի_նկարագիրը = Արաբերէնի տարածուածութիւնը<br> |
|||
[[Կանաչ (գոյն, արեւմտահայերէն)|Մուգ կանանչ]]՝ Մեծամասնութեան լեզու |
|||
[[Կանաչ (գոյն, արեւմտահայերէն)|Բաց կանանչ]]՝ Փոքրամասնութեան լեզու |
|||
|քարտեզ2 = |
|||
|քարտեզի_լայնությունը2 = 160px |
|||
|քարտեզի_նկարագիրը2 = |
|||
}} |
|||
'''Արաբերէն''' ({{Լեզու ar|العَرَبِيَّة}}, {{աուդիո|Al arabic.ogg|ʻարապիյեահ}} կամ {{Լեզու ar|عَرَبِيّ|}} {{աուդիո|Arabi.ogg|ʻարապի}}) սեմական լեզու մըն է, որ հնագոյն ժամանակներէն տարածուած էր Արաբական թերակղզիի հիւսիս-արեւմուտքին մէջ, իսկ ներկայիս «լեզուական կամուրջ» ({{Լեզու la|lingua franca}}) մը կը հանդիսանայ Արաբական աշխարհին համար:<ref>{{Cite news|url=https://www.academia.edu/18470301/Al-Jallad._The_earliest_stages_of_Arabic_and_its_linguistic_classification_Routledge_Handbook_of_Arabic_Linguistics_forthcoming_|title=Al-Jallad. The earliest stages of Arabic and its linguistic classification (Routledge Handbook of Arabic Linguistics, forthcoming)|access-date=2016-10-27}}</ref> Անիկա իր անունն ստացած է [[Արաբներ (արեւմտահայերէն)|արաբներ]] անունով ժողովուրդէն, որ կ'ապրէր Միջագետքէն մինչեւ լիբանանեան լեռները եւ Սինայի թերակղզին:<br> |
|||
Արաբերէնը [[Միաւորուած Ազգերու Կազմակերպութիւն|Միաւորուած Ազգերու Կազմակերպութեան]] վեց պաշտօնական լեզուներէն մեկն է, եւ Արաբական Երկիրներուն Լիկայի լեզուն: |
|||
== Նշանակութիւնը == |
== Նշանակութիւնը == |
||
Ներկայիս գրական լեզուն կ'ուսուցանուէ դպրոցներէն եւ համալսարաններէն ներս եւ տարբեր աստիճաններով կը գործածուէ աշխատավայրերուն, կառավարութիւններուն եւ լրատուամիջոցներուն մէջ: Անիկա պաշտօնական լեզու կը հանդիսանայ 26 երկիրներուն համար եւ իսլամի արարողական լեզուն է: <br> |
Ներկայիս գրական լեզուն կ'ուսուցանուէ դպրոցներէն եւ համալսարաններէն ներս եւ տարբեր աստիճաններով կը գործածուէ աշխատավայրերուն, կառավարութիւններուն եւ լրատուամիջոցներուն մէջ: Անիկա պաշտօնական լեզու կը հանդիսանայ 26 երկիրներուն համար եւ իսլամի արարողական լեզուն է: <br> |
08:24, 19 Նոյեմբեր 2017-ի տարբերակ
Կաղապար:Տեղեկաքարտ Լեզու արւմտ.
Արաբերէն (Կաղապար:Լեզու ar, ʻարապիյեահ կամ Կաղապար:Լեզու ar ʻարապի) սեմական լեզու մըն է, որ հնագոյն ժամանակներէն տարածուած էր Արաբական թերակղզիի հիւսիս-արեւմուտքին մէջ, իսկ ներկայիս «լեզուական կամուրջ» (Կաղապար:Լեզու la) մը կը հանդիսանայ Արաբական աշխարհին համար:[1] Անիկա իր անունն ստացած է արաբներ անունով ժողովուրդէն, որ կ'ապրէր Միջագետքէն մինչեւ լիբանանեան լեռները եւ Սինայի թերակղզին:
Արաբերէնը Միաւորուած Ազգերու Կազմակերպութեան վեց պաշտօնական լեզուներէն մեկն է, եւ Արաբական Երկիրներուն Լիկայի լեզուն:
Նշանակութիւնը
Ներկայիս գրական լեզուն կ'ուսուցանուէ դպրոցներէն եւ համալսարաններէն ներս եւ տարբեր աստիճաններով կը գործածուէ աշխատավայրերուն, կառավարութիւններուն եւ լրատուամիջոցներուն մէջ: Անիկա պաշտօնական լեզու կը հանդիսանայ 26 երկիրներուն համար եւ իսլամի արարողական լեզուն է:
Միջին դարուն գրական արաբերէնը մշակութային լեզու մըն եղած է Եւրոպային մէջ, յատկապէս գիտութեան, թուաբանագիտութեան եւ իմաստասիրութեան մէջ: Որպէս հետեւանք, շատ եւրոպական լեզուներ նաեւ անկէ շատ բառեր փոխառած են: Արաբական ազդեցութիւնը, նամանաւանդ, բառապաշարին մէջ, կ'երեւի եւրոպական լեզուներուն, առաւելապէս, սպաներէնին վրայ, պակաս չափով՝ փորթուկալերէնին, վալենսերէնին եւ քաթալաներէնին վրայ: Սիկիլիաներէնը կը պարունակէ շուրջ 500 արաբերէն բառեր: Պալքանեան լեզուները, ներառեալ յունարէնը, պուլկարերէնը նմանապէս փոխառած ունեն բազմաթիւ արաբերէն բառեր, որոնք այդ լեզուներուն օսմանեան թրքերէնի միջոցաւ անցած են:
Խօսողներուն Թիւը
Խոշորագոյն արաբախօս երկիրները, անոնց բնակչութիւնը եւ կարդալ-գրել իմացողներու տոկոսային մասը՝
- Եգիպտոս՝ 84 միլիոնէն[2] 74%-ը[3]
- Ալճերիա՝ 32 միլիոնէն[4] 80%-ը [3]
- Իրաք՝ 31 միլիոնէն[5] 79%-ը)[3]
- Սուտան՝ 31 միլիոնէն[6] 72%-ը[3]
- Սէուտական Արաբիա՝ 28 միլիոնէն;[5] 87%-ը[3]
- Եմէն՝ 24 միլիոնէն[5] 65%-ը[3]
- Մարոք՝ 22.6 միլիոնէն[7] 68.5%-ը[3]
- Սուրիա՝ 22 միլիոնէն[5] 84%-ը[3]
Գիրերը
Կաղապար:Գլխաւոր Յօդուած Արաբերէնին մէջ կը կիրառուեն արաբական գիրերը:
Բառակազմութիւն
Արաբերէնին մէջ սովորական է բառերուն կազմաւորումը հիմնական արմատներէն: Բառամատները սովորաբար, կ'ունենան երեք բաղաձայններ, որոնցով կը ձեւաւորուեն զանազան բառերը: Զորօրինակ, «Ես գրած եմ» բառը կը կազմուէ համատեղելով ք-թ-պ բաղաձայններէն կազմուած «գրել» բառը ա-ա-թու կաղապարով՝
- քաթապթու՝ Ես գրած եմ
- քաաթապթու՝ Ես գրագրութիւն կ'ընեմ (մեկին հետ)
- աքթապթու՝ Ես թելադրած եմ
- իքթաթապթու՝ Ես ստորագրած եմ
- թաքաաթապնաա՝ Մենք կը գրագրուենք միմեանց հետ
- աքթուպու՝ Ես կը գրեմ
- ուքաթթիպու՝ Բան մը գրած եմ
- ուքթիպու՝ Կը թելադրեմ
- աքթաթիպու՝ Կը ստորագրեմ
- քոթիպա՝ Անիկա գրուած է
- ուքթիպա՝ Անիկա թելադրուած է
- մաքթուպ՝ Գրուած
- մուքթապ՝ Թելադրուած
- քիթաապ՝ գիրք
- քոթուպ՝ գրքեր
- քաաթիպ՝ գրագէտ
- քութթաապ՝ գրագէտներ
- մաքթապ՝ գրասենեակ
- մաքթապահ՝ գրադարան
- եւ այլն
Սովորական Արտայայտութիւններ
Արտայայտութիւն | Հայագիր ձեւը | Թարգմանութիւն |
---|---|---|
العربية | ալ-արապիյեահ | արաբերէն |
مرحباً | մարհապա: | բարեւ |
أهلاً وسهلاً | ահլան-ուասահլա | բարին եկաք |
السلام عليكم | աս-սալաամու 'ալայքում | խաղաղութիւն (ըլլայ) ձեզի քով |
كيف حالك؟ | քայֆա հաալուք | ինչպէս ե՞ք |
مع السلامة | մա'ա աս-սալաամահ | ցտեսութիւն |
من فضلك | մին ֆատլիք | խնդրեմ |
شكراً | շուքրաա | շնորհակալ եմ |
لا أعرف | լաա աʻրիֆ | չեմ գիտեր |
Ծանօթագրութիւններ
- ↑ «Al-Jallad. The earliest stages of Arabic and its linguistic classification (Routledge Handbook of Arabic Linguistics, forthcoming)»։ արտագրուած է՝ 2016-10-27
- ↑ Official Egyptian Population clock
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 The World Factbook. Cia.gov. Retrieved on 2014-04-28.
- ↑ Population of Algeria by CIA World Factbook
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «World Population Prospects, Table A.1» (PDF)։ 2008 revision։ United Nations Department of Economic and Social Affairs։ 2009։ էջ 17։ արտագրուած է՝ 22 September 2010
- ↑ http://www.cbs.gov.sd 2008 Sudanese census
- ↑ Population of Marocco by CIA World Factbook