«Իպերական Թերակղզի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Չ Սեւան Դանիէլեան Մկրեան տեղափոխեց էջը «Իբերական Թերակղզի»-էն «Իպերական Թերակղզի» |
No edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
[[Պատկեր:Iberian peninsula.jpg|350px|մինի|աջից|''' |
[[Պատկեր:Iberian peninsula.jpg|350px|մինի|աջից|'''Իպերական Թերակղզի''']] |
||
''' |
'''Իպերական Թերակղզի'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=53}}</ref> ([[սպաներէն]]՝ Península Ibérica}}, [[քաթալոներէն]]՝ Península Ibèrica}}, [[ֆրանսերէն]]՝ Péninsule Ibérique}}, [[պասքերէն]] Iberiar Penintsula), տեղակայուած է [[Եւրոպա]]յի հարաւ արեւմտեան մասին մէջ եւ կ՛ընդգրկէ ներկայիս [[Սպանիա|Սպանիոյ]], [[Փորթուկալ]]ի, [[Ֆրանսա]]յի, [[Անտորրա]]յի տարածքները եւ [[Մեծ Բրիտանիա|Մեծ Բրիտանիոյ]] տիրապետութեան տակ գտնուող [[Ճիպրալթար]]ը։ Հարաւ արեւելքէն եւ արեւելքէն սահմանակից է՝ [[Միջերկրական Ծով|Միջերկրական ծով]]ուն, արեւմուտքէն, հարաւէն եւ հարաւ արեւմուտքէն՝ [[Ատլանտեան Ովկիանոս|Ատլանտեան ովկիանոս]]ին, իսկ հարաւ արեւելքէն որոշ հատուածով ահմանակից է Եւրոպայի միւս տարածքներուն։ Անիկա Եւրոպայի երկրորդ մեծ թերակղզին է, որուն մակերեսը 580,000 քմ² է։ |
||
== Աշխարհագրութիւն == |
== Աշխարհագրութիւն == |
||
Իպերական թերակղզին հեռաւոր արեւմուտքի գլխաւոր երեք թերակղզիներէն է՝ իպերական, իտալական եւ պալքանեան: Մնացեալ Եւրոպայէն կը բաժնուի երիտասարդ [[Իբերական լեռներ|Իպերական լեռներ]]ով։ Ափրիկէի հիւսիսը գտնուող Ատլասի լեռները կը կազմեն Իպերական թերակղզիին հարաւը գտնուող երիտասարդ Անտալուսիան լեռներու շարունակութիւնը։ |
|||
Թերակղզիին ամբողջ միջին մասը կը գրաւէ [[Մեսեթա սարահարթ]]ը, որ կազմուած է հնագոյն լեռնային ապարներէն։ |
|||
Իպերական թերակղզին հարուստ է օգտակար հանքերով։ Հոս կան գունաւոր մետաղներու հանքավայրեր, յատկապէս [[Պղինձ|պղինձի]] հանքեր (հարաւը), հազուագիւտ մետաղներ՝ լիթոմի (''Lithium'') եւ [[ուրանիոն|ուրանում]]ի (''uranium'') հանքեր (արեւմուտքը), [[սնդիկ]]ի հանքեր (հարաւը), ինչպէս նաեւ երկաթահանք եւ [[քարածուխ]]։ |
|||
Հոս, ուր մեծ քանակութեամբ տեղումներ կ'ըլլան, կ'աճին մշտադալար [[կաղնի]]ի (խցանակաղնիի) անտառներ եւ մակվիսի (մերձափնեայ մշտադալար մացառներու) բարձր թուփեր։ Թերակղզիին ներքին մասերուն մէջ տեղումները քիչ կ'ըլլան, ձմեռը մեղմ է (+4° +5 °C), բայց երբեմն սառնամանիքներ եւ ձիւնաբուք կ'ըլլայ։ Հոս կը գերակշռեն նօսր, ցած հասակ ունեցող թփուտները եւ չորութիւն սիրող խոտերը, որոնք կիսաանապատային տեսք մը կու տան։ Հիւսիս-արեւմուտքը՝ Վեկայան ծոցի մօտերը, կլիման ծովային է, բարեխառնէն միջերկրածովայինի փոխուող։ Հոս կը տարածուին լայնատերեւ ([[հաճարենի]]ի եւ կաղնիի) անտառները եւ հիւթալի խոտածածկ [[մարգագետին]]ները։ |
|||
== Բնակչութիւն == |
== Բնակչութիւն == |
||
Բնակչութիւնը բաղկացած է գլխաւորապէս [[սպանացիներ]]է եւ [[փորթուկալացիներ]]է։ Պասքեան ծոցի ափերուն կ՛ապրին [[պասքեր]]ը՝ |
Բնակչութիւնը բաղկացած է գլխաւորապէս [[սպանացիներ]]է եւ [[փորթուկալացիներ]]է։ Պասքեան ծոցի ափերուն կ՛ապրին [[պասքեր]]ը՝ թերակղզիիn հնագոյն բնակիչներու սերունդները։ |
||
== Աղբիւրներ == |
== Աղբիւրներ == |
||
12:57, 21 Յուլիս 2020-ի տարբերակ
Իպերական Թերակղզի[1] (սպաներէն՝ Península Ibérica}}, քաթալոներէն՝ Península Ibèrica}}, ֆրանսերէն՝ Péninsule Ibérique}}, պասքերէն Iberiar Penintsula), տեղակայուած է Եւրոպայի հարաւ արեւմտեան մասին մէջ եւ կ՛ընդգրկէ ներկայիս Սպանիոյ, Փորթուկալի, Ֆրանսայի, Անտորրայի տարածքները եւ Մեծ Բրիտանիոյ տիրապետութեան տակ գտնուող Ճիպրալթարը։ Հարաւ արեւելքէն եւ արեւելքէն սահմանակից է՝ Միջերկրական ծովուն, արեւմուտքէն, հարաւէն եւ հարաւ արեւմուտքէն՝ Ատլանտեան ովկիանոսին, իսկ հարաւ արեւելքէն որոշ հատուածով ահմանակից է Եւրոպայի միւս տարածքներուն։ Անիկա Եւրոպայի երկրորդ մեծ թերակղզին է, որուն մակերեսը 580,000 քմ² է։
Աշխարհագրութիւն
Իպերական թերակղզին հեռաւոր արեւմուտքի գլխաւոր երեք թերակղզիներէն է՝ իպերական, իտալական եւ պալքանեան: Մնացեալ Եւրոպայէն կը բաժնուի երիտասարդ Իպերական լեռներով։ Ափրիկէի հիւսիսը գտնուող Ատլասի լեռները կը կազմեն Իպերական թերակղզիին հարաւը գտնուող երիտասարդ Անտալուսիան լեռներու շարունակութիւնը։
Թերակղզիին ամբողջ միջին մասը կը գրաւէ Մեսեթա սարահարթը, որ կազմուած է հնագոյն լեռնային ապարներէն։
Իպերական թերակղզին հարուստ է օգտակար հանքերով։ Հոս կան գունաւոր մետաղներու հանքավայրեր, յատկապէս պղինձի հանքեր (հարաւը), հազուագիւտ մետաղներ՝ լիթոմի (Lithium) եւ ուրանումի (uranium) հանքեր (արեւմուտքը), սնդիկի հանքեր (հարաւը), ինչպէս նաեւ երկաթահանք եւ քարածուխ։
Հոս, ուր մեծ քանակութեամբ տեղումներ կ'ըլլան, կ'աճին մշտադալար կաղնիի (խցանակաղնիի) անտառներ եւ մակվիսի (մերձափնեայ մշտադալար մացառներու) բարձր թուփեր։ Թերակղզիին ներքին մասերուն մէջ տեղումները քիչ կ'ըլլան, ձմեռը մեղմ է (+4° +5 °C), բայց երբեմն սառնամանիքներ եւ ձիւնաբուք կ'ըլլայ։ Հոս կը գերակշռեն նօսր, ցած հասակ ունեցող թփուտները եւ չորութիւն սիրող խոտերը, որոնք կիսաանապատային տեսք մը կու տան։ Հիւսիս-արեւմուտքը՝ Վեկայան ծոցի մօտերը, կլիման ծովային է, բարեխառնէն միջերկրածովայինի փոխուող։ Հոս կը տարածուին լայնատերեւ (հաճարենիի եւ կաղնիի) անտառները եւ հիւթալի խոտածածկ մարգագետինները։
Բնակչութիւն
Բնակչութիւնը բաղկացած է գլխաւորապէս սպանացիներէ եւ փորթուկալացիներէ։ Պասքեան ծոցի ափերուն կ՛ապրին պասքերը՝ թերակղզիիn հնագոյն բնակիչներու սերունդները։
Աղբիւրներ
- ↑ Յովհաննէս Բարսեղեան (2006)։ «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում»։ Տերմինաբանական եւ ուղղագրական տեղեկատու։ Երեւան: 9-րդ հրաշալիք։ էջ 53։ ISBN 99941-56-03-9