«Յուշարձան ապրիլ տասնըմէկի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Չ →Հրատարակության նախապայմաններ: clean up, replaced: էր: → էր։ using AWB |
Չ →Հրատարակության նախապայմաններ: clean up, replaced: գործունեություն → գործունէութիւն using AWB |
||
| Տող 13. | Տող 13. | ||
== Հրատարակության նախապայմաններ == |
== Հրատարակության նախապայմաններ == |
||
«Ապրիլի 11-ի սգո հանդես» հանձնախումբը իր |
«Ապրիլի 11-ի սգո հանդես» հանձնախումբը իր գործունէութիւնը ծավալել է [[Մուդրոսի զինադադար]]ից հետո, այն կարճ ժամանակահատվածում, երբ «պատերազմի և տեղահանության հանցագործությունների հետաքննությունն» էր ընթանում։ Այդ օրերին հանձնախմբի նախաձեռնությամբ [[Սուրբ Հակոբ հայկական գերեզմանատուն|Սուրբ Հակոբ հայկական գերեզմանատնում]] հուշարձան կանգնեցվեց Մեծ եղեռնի առաջին հուշարձանը, որն այնուհետև ոչնչացրին, և հետքերը անհետ կորան<ref>[http://artmamul.ararat-center.org/?p=18 Գերեզմանն այսօրվա «Դիվան» հյուրանոցի և ռադիոտան տեղում էր։ Պատմաբան Փամբուքչյանը ասել էր, որ հուշարձանի պատվանդանը ժամանակին տեսել է «Հարբիե» թաղամասում, մի սպայի տան բակում:]</ref>: |
||
== Վերահրատարակություն == |
== Վերահրատարակություն == |
||
14:56, 13 Ապրիլ 2020-ի տարբերակ
 | |
| Հեղինակ | Թեոդիկ |
|---|---|
Յուշարձան ապրիլ տասնըմէկի, հրատարակիչ ու գրող Թեոդորոս Լափչինճյանի (Թեոդիկ) 1919 թվականի ապրիլին Ստամբուլում հրատարակած, Մեծ եղեռնի զոհերին նվիրված հուշամատյան, որտեղ կենսագրական տեղեկություններով և լուսանկարներով ներկայացված են ձերբակալությունների զոհ մոտ հազար հայ մտավորական[1]։ Նախաձեռնողն եղել է «Ապրիլի 11-ի սգո հանդես» Ստամբուլում ստեղծված հանձնախումբը[2]։ Լույս է ընծայել «Արզուման» հրատարակչությունը[3]։
Վերնագրում նշված է ապրիլի 11, քանի որ հին տոմարով համապատասխանում է ապրիլի 24-ին[2]:
Հրատարակության նախապայմաններ
«Ապրիլի 11-ի սգո հանդես» հանձնախումբը իր գործունէութիւնը ծավալել է Մուդրոսի զինադադարից հետո, այն կարճ ժամանակահատվածում, երբ «պատերազմի և տեղահանության հանցագործությունների հետաքննությունն» էր ընթանում։ Այդ օրերին հանձնախմբի նախաձեռնությամբ Սուրբ Հակոբ հայկական գերեզմանատնում հուշարձան կանգնեցվեց Մեծ եղեռնի առաջին հուշարձանը, որն այնուհետև ոչնչացրին, և հետքերը անհետ կորան[4]:
Վերահրատարակություն
2010 ապրիլի 24-ի նախօրեին Ստամբուլում հայտնի իրավապաշտպան, հրատարակիչ Ռագըփ Զարաքոլուն «Բելգե» հրատարակչությունում վերահրատարակեց Թեոդիկի «Յուշարձանը»: Գիրքը լույս տեսավ եռալեզուՙ թուրքերեն, հայերեն և անգլերեն: Գիրքն ունի ներածական բաժին, որը հագեցված է Զարաքոլուի «Առաջաբանով», Հրանտ Դինքի կենսագրությամբ, ինչպես նաև նրա «Վախվորած աղավնու հոգեվիճակում եմ» հոդվածով և Թեոդիկի կենսագրությամբ։[2]
Բովանդակություն
Աշխատությունը բաղկացած է երկու մասերից՝ «Կենսագրական բաժին» և "Գրական բաժին»:
- Առաջին բաժնում ներկայացվում են Կոստանդնուպոլսից տարագիր հայ մտավորականները, ազգային և կրթության գործիչները, աքսորավայրում հիվանդության պատճառով մեռնողները, նաև նրանք, ովքեր կախաղան են հանվել հենց Կոստանդնուպոլսում։ Խմբագիրը առանձին հատվածներով անդրադառնում է աքսորավայրերում հիվանդություններից մահացածներին և զոհ գավառական մտավորականությանը՝ ըստ բնակավայրերի։ Գրքում ընդգրկված զոհերն ունեն Թեոդիկի կողմից տրված հերթական համարակալում (ընդհանուր առմամբ 750 զոհ)։
- Երկրորդ բաժինը նվիրված է գավառին, որը ներառում է Արևմտահայաստանի գրեթե բոլոր քաղաքները, ինչպես նաև Իզմիրը: Այաշ աքսորված պոլսահայ մտավորական Բյուզանդ Պոզաճյանի և Չանղրի տարագրված Միքայել Շամտաճյանի հուշերը, որտեղ հեղինակները անդրադառնում են 1915 թ. ապրիլի 11/24-ի հայ մտավորականության աքսորին և ամիսներ շարունակ կրած տառապանքներին։
- Գրական բաժնում զետեղված են Բյուզանդ Պոզաճյանի «Դեպի Այաշ», Միքայել Շամտանճյանի «Չանքըրից վերհիշումներ» հուշագրություններն ու նահատակ եկեղեցականները։
- Վերջաբանի փոխարենՙ «Ապրիլի 11-ի սգո հանդեսի» հանձնախմբի դիմում-կոչը հայրենակիցներին։
Ծանոթագրություններ
- ↑ Գառնիկ Ստեփանյան (1973): Կենսագրական բառարան, հատոր Ա: Երևան: «Սովետական գրող», էջ 356:
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Ստամբուլում վերահրատարակեց Թեոդիկի «Յուշարձան ապրիլ տասնըմէկի (24-ի)» գիրքը
- ↑ Ռագըփ Զարաքոլու, Մտքի հաղթանակը Թեոդիկից մինչև Հրանտ Դինք
- ↑ Գերեզմանն այսօրվա «Դիվան» հյուրանոցի և ռադիոտան տեղում էր։ Պատմաբան Փամբուքչյանը ասել էր, որ հուշարձանի պատվանդանը ժամանակին տեսել է «Հարբիե» թաղամասում, մի սպայի տան բակում: