«Եղիա Տնտեսեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Չ →‎Արտաքին յղումներ: clean up, replaced: [[Կատեգորիա: → [[Ստորոգութիւն: (4) using AWB
Տող 25. Տող 25.


{{DEFAULTSORT:Տնտեսեան, Եղիա}}
{{DEFAULTSORT:Տնտեսեան, Եղիա}}
[[Ստորոգութիւն:10 Ապրիլի ծնածներ]]

[[Ստորոգութիւն:5 Մայիսի մահացածներ]]
[[Կատեգորիա:10 Ապրիլի ծնածներ]]
[[Ստորոգութիւն:Հայ ուսուցիչներ]]
[[Կատեգորիա:5 Մայիսի մահացածներ]]
[[Ստորոգութիւն:Հայ երաժշտագէտներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ ուսուցիչներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ երաժշտագէտներ]]

16:34, 16 Սեպտեմբեր 2019-ի տարբերակ

Եղիա Տնտեսեան
Ծնած է 29 Մարտ (10 Ապրիլ) 1834
Ծննդավայր Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է 23 Ապրիլ (5 Մայիս) 1881 (47 տարեկանին)
Մահուան վայր Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Քաղաքացիութիւն  Օսմանեան Կայսրութիւն
Մասնագիտութիւն երգահան

Եղիա Տնտեսեան (29 Մարտ (10 Ապրիլ) 1834, Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն - 23 Ապրիլ (5 Մայիս) 1881, Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն), հայ տպագրիչ։

Ծնած է Պոլիս (Օրթագիւղ թաղին մէջ)։ Զաւակն էր՝ դպիր եւ թարգմանչաց վարժարանի տնտես, Մկրտիչի ուրկէ մնացած է նոյն մականունը։ Իր նախնական ուսումը ստացած է նոյն թաղին ազգային վարժարանին մէջ, ուր այդ թուականին կը դասախօսէր Գրիգոր վարժապետ (յետոյ Օրթագիւղի Տէր Պօղոսը), ուրկէ կ'ուսանի նաեւ հայկական երաժշտութեան սկզբունքները։

1848–ին, հազիւ 14 ամեայ պատանի մը, աւարտած նոյն ատենի դպրոցական շրջանը, կը մտնայ Օրթագիւղի Արապեան տպարանը, իբր աշակերտ, ուր 4 տարի անընդհատ կը նուիրէ ինքզինքը հմտանալու համար տպագրական արուեստին նախնական գաղտնիքներուն։

Սակայն աւելի հրապուրիչ ու գեղեցիկ կ'երեւայ իրեն ուսուցչութեան ասպարէզը, որով 1852–ին թողելով տպարանը, կը պաշտօնավարէ ազգային վարժարանէն ներս։

1861–ին կը հրատարակէ իր առաջին երկը «Ծաղկաքաղ Կաթողիկեայց Թուղթերու Մեկնութեանց»։

Ազգային Սահմանադրութիւնը բովանդակ ազգին մէջ երկու հակահոսանքներ յառաջ բերած էր, խաւարեալներ ու լուսաւորեալներ։

Երիտասարդ ուժեր բնական բերումով պատկանելով այս վերջին հոսանքին կազմած էին անձնուէր ընկերութիւնը նպատակ ընտրելով իրենց ուսումն ու կրթութիւնը տարածել, ուսուցիչներ ղրկել գաւառները, լուսաւորել գաւառի մութ անկիւնները եւ այդ միջոցաւ տանիլ յաղթանակը ընդդէմ խաւարեալ հոսանքին։ Սոյն ընկերութիւնը բացի վերոգրեալ յայտնի նպատակէն ունէր նաեւ գաղտնի հեռաւոր նպատակներ, այնպէս որ իրաւամբ այսօր կարելի ենք համարել զայն իբր Հայոց առաջին դաւադրական ու յեղափոխական ընկերութիւնը։ Այս ընկերութեան գործունեայ անդամներն էին Ալիքսան Խօրասանճեան (ատենապետ), Գէորգ Զարդարեան, Եղիա Տնտեսեան, Յ. Գօլանճեան եւ այլն։

Եղիա Տնտեսեան ընկերութեան ազնիւ նպատակներովը խանդավառուած յանձնառու կ'ըլլայ, իբր ուսուցիչ մեկնելու ընկերութեան կողմէ դէպի Հաճըն 1862Յուլիսին։

Ռուս եւ թուրք պատերազմէն վերջ խստացած էր գրաքննութիւնը, որ սկսաւ խեթիւ նայիլ գլխաւորաբար մեր ազգային երգերուն եւ անոնց հաւաքածոներուն, ատոնց հրատարակիչներէն՝ Յ. Գավաֆեան եւ Ե. Տնտեսեան կը հետապնդուին, առաջինը կը փախչի Աթէնք, իսկ Եղիա ձերբակալուելով՝ եղեռնագործէ մը աւելի ծանր ամբաստանութեան տակ կը բանտարկուի 1881-ի սկիզբները։ Իր անյոյս զնդանին մահասփիւռ ու նողկալի մթնոլորտին մէջ հազիւ երեք ամիս կրնայ ողջ մնալ եւ 23 Ապրիլին կը կնքէ իր մահկանացուն։

Աղբիւր

  • Յիշատակարան, Վ.Գ. Զարդարեան, Բ. հատոր, Կ. Պոլիս 1911, էջ 343:

Արտաքին յղումներ