«Բնածուխ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎top: removed: {{Արևելահայերեն|Ածխածին}} using AWB
No edit summary
Տող 1. Տող 1.
'''Ածխածին''' ({{Լեզու la|Carboneum}}), քիմիական նշանը՝ <big>'''C'''</big>, կարգային թիվն է 6, հիւլէական զանգուածը՝ 12.011<ref>{{citeweb|url=http://physics.nist.gov/cgi-bin/Compositions/stand_alone.pl|title=Physical Measurement Laboratory: Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements|language=en}}</ref>։
'''Ածխածին''' ({{lang-lala|Carboneum}}), քիմիական նշանը՝ <big>'''C'''</big>, կարգային թիվն է 6, հիւլէական զանգուածը՝ 12.011<ref>{{citeweb|url=http://physics.nist.gov/cgi-bin/Compositions/stand_alone.pl|title=Physical Measurement Laboratory: Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements|language=en}}</ref>։


== Պատմական Տեղեկութիւններ ==
== Պատմական տեղեկութիւններ ==
Ածխածինը յայտնի է հեռու անցյալէն։ Փայտածուխն օգտագործուած է հանքաքարերէն մետաղները վերականգնելու համար, իսկ ալմաստը՝ որպէս թանկարժէք քար։ [[1789 թուական]]ին [[ֆրանսա]]ցի քիմիագէտ [[Անթուան Լորան Լաւուազիէ]]ն հետեւութիւն ըրաւ ածխածնի տարրային յատկութիւններու մասին։
Ածխածինը յայտնի է հեռու անցյալէն։ Փայտածուխն օգտագործուած է հանքաքարերէն մետաղները վերականգնելու համար, իսկ ալմաստը՝ որպէս թանկարժէք քար։ [[1789 թուական]]ին [[ֆրանսա]]ցի քիմիագէտ [[Անթուան Լորան Լաւուազիէ]]ն հետեւութիւն ըրաւ ածխածնի տարրային յատկութիւններու մասին։


Տող 10. Տող 10.
| վերնագիր = Ածխածնի երկու տարբեր դրսեորումները
| վերնագիր = Ածխածնի երկու տարբեր դրսեորումները
| վերնագրի գոտի = left/right/center
| վերնագրի գոտի = left/right/center
| վերնագրի ֆոն =
| նկարագրություն =
| նկարագրության գոտի = left/right/center
| նկարագրության գոտի = left/right/center
| նկարագրության ֆոն =
| լայնություն =

| պատկեր1 = Carbon piece.jpeg
| պատկեր1 = Carbon piece.jpeg
| լայնություն1 = 164
| լայնություն1 = 164
| նկարագրություն1 = Ածուխ
| նկարագրություն1 = Ածուխ

| պատկեր2 = Rough diamond.jpg
| պատկեր2 = Rough diamond.jpg
| լայնություն2 = 180
| լայնություն2 = 180
Տող 30. Տող 24.


A խումբի տարր է։ Հիւլէիի հիմնական վիճակի արտաքին ելեկտրոնային մակերուոյթի դասաւորուածութիւնն է 2s²p²։ Օքսիտացման կարեւորագոյն աստիճաններն են +2, +4, -4, վալենթականութիւնները՝ 4 եւ 2։ Ածխածնի չեզոք հիւլէին շառաւիղը 0.077 նմ է։ C<sup>4+</sup> իոնի շառաւիղը՝ 0.029 նմ (համակերպող թիւը 4), 0.030 նմ (համակերպող թիւը 6)։
A խումբի տարր է։ Հիւլէիի հիմնական վիճակի արտաքին ելեկտրոնային մակերուոյթի դասաւորուածութիւնն է 2s²p²։ Օքսիտացման կարեւորագոյն աստիճաններն են +2, +4, -4, վալենթականութիւնները՝ 4 եւ 2։ Ածխածնի չեզոք հիւլէին շառաւիղը 0.077 նմ է։ C<sup>4+</sup> իոնի շառաւիղը՝ 0.029 նմ (համակերպող թիւը 4), 0.030 նմ (համակերպող թիւը 6)։

==== Ածխածնով Տարիքի Որոշում ====
==== Ածխածնով Տարիքի Որոշում ====
Ածխածնով տարիքի որոշման եղանակը {{resize|90%|({{Լեզու en|Carbon-14 dating}})}} կը կիրառուէ կենսաբանական ծագում ունեցող առարկաներու եւ նիւթերու տարիքը ատոնց մէջ ածխածնի կայուն իզոտոպներու համեմատ <sup>14</sup>C իզոտոպի պարունակութիւնը չափելու միջոցաւ: Սա եղանակը [[1946 թուական]]ին առաջարկած է Ուիլիըրտ Ֆրէնք Լիպին {{resize|90%|({{Լեզու en|Williatd Frank Libby}})}}:
Ածխածնով տարիքի որոշման եղանակը ({{lang-laen|Carbon-14 dating}}) կը կիրառուէ կենսաբանական ծագում ունեցող առարկաներու եւ նիւթերու տարիքը ատոնց մէջ ածխածնի կայուն իզոտոպներու համեմատ <sup>14</sup>C իզոտոպի պարունակութիւնը չափելու միջոցաւ: Սա եղանակը [[1946 թուական]]ին առաջարկած է Ուիլիըրտ Ֆրէնք Լիպին ({{lang-laen|Williatd Frank Libby}}):



{{Սեղմ Պարբերական Աղիւսակ}}
== Ծանօթագրութիւններ ==
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
{{Ծնթ․ցանկ}}
{{Արտաքին յղումներ}}

16:51, 28 Յունիս 2019-ի տարբերակ

Ածխածին (Կաղապար:Lang-lala), քիմիական նշանը՝ C, կարգային թիվն է 6, հիւլէական զանգուածը՝ 12.011[1]։

Պատմական տեղեկութիւններ

Ածխածինը յայտնի է հեռու անցյալէն։ Փայտածուխն օգտագործուած է հանքաքարերէն մետաղները վերականգնելու համար, իսկ ալմաստը՝ որպէս թանկարժէք քար։ 1789 թուականին ֆրանսացի քիմիագէտ Անթուան Լորան Լաւուազիէն հետեւութիւն ըրաւ ածխածնի տարրային յատկութիւններու մասին։

Բնագիտական յատկութիւներ

Ածխածնի երկու տարբեր դրսեորումները
Ածուխ
Ալմաստ

Ածխածինը չի լուծուեր օրկանական եւ անօրկանական լուծիչներուն մէջ, կը լուծուէ մետաղներուն մէջ (երկաթ, կոբաղդ եւ այլն)։ 1 մթնոլորտ ճնշման տակ (օդի բացակայութեամբ) կը սուպլիմացուէ (կը ցնդէ) մօտ 3500 °C ջերմաստիճանին։ Կը հալի 3800±200 °C-ին 125 հազար մթնոլորտ ճնշումի տակ (հաշուած է տեսականօրէն)։

Քիմիական Յատկութիւններ

Բնական ածխածինը բաղկացած է երկու կայուն իզոթոփներէ՝ 12C (բնութեան մեջ հանդիպող զանգուածի 98.892%-ը) եւ ¹³C (զանգուածի 1.108%-ը)։ Արհեստական եղանակով ստացվել են 10C, 11C, 14C, 15C և 16C ռատիոաշխոյժ իզոթոփները։

A խումբի տարր է։ Հիւլէիի հիմնական վիճակի արտաքին ելեկտրոնային մակերուոյթի դասաւորուածութիւնն է 2s²p²։ Օքսիտացման կարեւորագոյն աստիճաններն են +2, +4, -4, վալենթականութիւնները՝ 4 եւ 2։ Ածխածնի չեզոք հիւլէին շառաւիղը 0.077 նմ է։ C4+ իոնի շառաւիղը՝ 0.029 նմ (համակերպող թիւը 4), 0.030 նմ (համակերպող թիւը 6)։

Ածխածնով Տարիքի Որոշում

Ածխածնով տարիքի որոշման եղանակը (Կաղապար:Lang-laen) կը կիրառուէ կենսաբանական ծագում ունեցող առարկաներու եւ նիւթերու տարիքը ատոնց մէջ ածխածնի կայուն իզոտոպներու համեմատ 14C իզոտոպի պարունակութիւնը չափելու միջոցաւ: Սա եղանակը 1946 թուականին առաջարկած է Ուիլիըրտ Ֆրէնք Լիպին (Կաղապար:Lang-laen):


Ծանօթագրութիւններ