«Լա Սքալա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Չ removed: (արեւմտահայերէն) (6) using AWB |
|||
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Թատրոն |
{{Տեղեկաքարտ Թատրոն |
||
| հայերեն անուանում = Լա Սքալա |
| հայերեն անուանում = Լա Սքալա |
||
| բնօրինակ անուանում = Teatro alla Scala |
| բնօրինակ անուանում = Teatro alla Scala |
||
Տող 13. | Տող 13. | ||
| ղեկավարի անունը = Մարիա տի Ֆրետա |
| ղեկավարի անունը = Մարիա տի Ֆրետա |
||
| հիմնադիրներ = |
| հիմնադիրներ = |
||
| երկիր = [[ |
| երկիր = [[Իտալիա]] |
||
| գտնուելու վայրը = [[ |
| գտնուելու վայրը = [[Միլան]] |
||
| հիմնադրման թուական = [[3 Օգոստոս]] [[1778]] |
| հիմնադրման թուական = [[3 Օգոստոս]] [[1778]] |
||
| անուանուած է = [[Սանթա Մարիա ալլա Սքալա Եկեղեցի]] եւ Փեատրիչէ Ռեճինա տելլա Սքալա |
| անուանուած է = [[Սանթա Մարիա ալլա Սքալա Եկեղեցի]] եւ Փեատրիչէ Ռեճինա տելլա Սքալա |
||
Տող 27. | Տող 27. | ||
| կայք = http://www.teatroallascala.org |
| կայք = http://www.teatroallascala.org |
||
}} |
}} |
||
'''Լա Սքալա''' ({{lang-it|La Scala}} կամ լրիւ {{lang-it|Teatro alla Scala}}), յայտնի օփերային թատրոն [[Միլան |
'''Լա Սքալա''' ({{lang-it|La Scala}} կամ լրիւ {{lang-it|Teatro alla Scala}}), յայտնի օփերային թատրոն [[Միլան]]ի մէջ, համաշխարհային [[օփերա]]յի կեդրոններէն` հիմնուած [[1778]]-ին: |
||
== Պատմութիւն == |
== Պատմութիւն == |
||
Տող 34. | Տող 34. | ||
Թատրոնի շէնքը կառուցուած է ճարտարապետ Ճուզեփփէ Փիերմարինիի նախագիծով 1776-1778 թուականներուն այնտեղ, ուր ժամանակին Սանթա-Լուչիա տելլա Սքալա եկեղեցին էր: Այստեղէն ալ ծնած է թատրոնի անունը: Եկեղեցին իր անունը ստացած է 1831-ին ոչ թէ «աստիճան» բառէն ({{lang-it|skala}}), այլ անոր հովանաւորուհիի մականունէն` Փեատրիչէ Ռեճինա տելլա Սքալա (Beatrice Regina della Scala), որ Վերոնայի տիրակալներու ցեղի ներկայացուցիչ էր: |
Թատրոնի շէնքը կառուցուած է ճարտարապետ Ճուզեփփէ Փիերմարինիի նախագիծով 1776-1778 թուականներուն այնտեղ, ուր ժամանակին Սանթա-Լուչիա տելլա Սքալա եկեղեցին էր: Այստեղէն ալ ծնած է թատրոնի անունը: Եկեղեցին իր անունը ստացած է 1831-ին ոչ թէ «աստիճան» բառէն ({{lang-it|skala}}), այլ անոր հովանաւորուհիի մականունէն` Փեատրիչէ Ռեճինա տելլա Սքալա (Beatrice Regina della Scala), որ Վերոնայի տիրակալներու ցեղի ներկայացուցիչ էր: |
||
Թատրոնի բացումը մեկնարկած է [[Անթոնիօ Սալիերի]]ի «Հանրաճանաչ Եւրոպա» օփերայով [[3 Օգոստոս]] [[1778]]-ին: 18-րդ դարու վերջաւորութեան եւ 19-րդ դարու սկիզբը թատրոնի խաղացանկին մէջ աւելցան իտալացի երաժշտահան [[Փասքուալէ Անֆոսսի]]ի, [[Տոմենիքօ Չիմարոզա]]յի, [[Լուիճի Քերուպինի]]ի, [[Ճովանի Փայիզիելլօ|Ճովանի Փայիզելլոյի]] եւ [[Սիմոն Մայր |
Թատրոնի բացումը մեկնարկած է [[Անթոնիօ Սալիերի]]ի «Հանրաճանաչ Եւրոպա» օփերայով [[3 Օգոստոս]] [[1778]]-ին: 18-րդ դարու վերջաւորութեան եւ 19-րդ դարու սկիզբը թատրոնի խաղացանկին մէջ աւելցան իտալացի երաժշտահան [[Փասքուալէ Անֆոսսի]]ի, [[Տոմենիքօ Չիմարոզա]]յի, [[Լուիճի Քերուպինի]]ի, [[Ճովանի Փայիզիելլօ|Ճովանի Փայիզելլոյի]] եւ [[Սիմոն Մայր]]ի օփերաները: 1830-էն սկսեալ, խաղացանկին մէջ աւելցան [[Կայետանօ Տոնիցեթթի]]ի, [[Վինչենցօ Պելլինի]]ի, [[Ճուզեփփէ Վերտի]]ի եւ [[Ճաքոմօ Փուչինի]]ի ստեղծագործութիւնները: Այստեղ առաջին անգամ ցուցադրուած են Պալլինիի «[[Ծովահենը (օփերա)|Ծովահենը»]] ([[1827]]), «[[Նորմա (օփերա)|Նորմա»]] ([[1831]]) օփերաները, Վերտիի «[[Նապուքքօ]]»-ն ([[1842]]), «[[Օթելլօ (Վերտիի օփերա)|Օթելլօ»]]-ն ([[1887]]), Փուչինիի «[[Մատամ Պաթըրֆլայ]]»-ը ([[1904]]) եւ «[[Տուրանդոտ (օփերա)|Տուրանդոտ»]]-ը: |
||
[[Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ |
[[Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ]]իի ժամանակ՝ [[16 Օգոստոս]] [[1943]]-ին շէնքը լիովին աւերուած է։ Վերականգնած է ճարտարագետ Լ. Սեքքին։ Շէնքը վերաբացուած է [[1946]]-ին<ref>Энциклопедический музыкальный словарь, Москва 1966 {{ref-ru}}</ref>: Թատրոնի շէնքը ժամանակ առ ժամանակ վերանորոգուած է: Վերջին անգամ ատիկա կատարուած է 2001-2004 թուականներուն: Այդ ընթացքին ներկայացումները տեղի կ'ունենային Առչիմպոլտի թատրոնին մէջ: [[7 Դեկտեմբեր]] [[2004]]-ին նոր վերանորոգուած բէմին վրայ ցուցադրուեցաւ [[Անթոնիօ Սալիերի]]ի «Հանրաճանաչ Եւրոպա» օփերան: |
||
«Լա Սքալան» ({{lang-it|Teatro alla Scala կամ La Scala}}) օփերային մշակոյթի համաշխարհային կեդրոն է: |
«Լա Սքալան» ({{lang-it|Teatro alla Scala կամ La Scala}}) օփերային մշակոյթի համաշխարհային կեդրոն է: |
20:27, 27 Յունիս 2019-ի տարբերակ
Լա Սքալա Teatro alla Scala |
Տեսակ | իտալական թատրոն, օփերային թատրոն եւ տեսարժանութիւն |
---|---|
Ղեկավար | Մարիա տի Ֆրետա |
Երկիր | Իտալիա |
Գտնվելու վայրը | Միլան |
Հիմնադրման թուական | 3 Օգոստոս 1778 |
Անուանուած է | Սանթա Մարիա ալլա Սքալա Եկեղեցի եւ Փեատրիչէ Ռեճինա տելլա Սքալա |
Գեղարուեստական ղեկավար | Ալեքսանտր Փերէյրա |
Գլխաւոր պալէյի պարուսոյց | Մախար Վազիեւ |
Երգչախումբի ղեկավար | Պրունօ Կազոնի |
Ճարտարապետ | Ճուզեփփէ Փիերմարինի, Մարիօ Պոթա եւ Ալեքսանտրօ Սարկվիրկօ |
Կայք | |
Teatro alla Scala Վիքիպահեստում |
Լա Սքալա (իտալ.՝ La Scala կամ լրիւ իտալ.՝ Teatro alla Scala), յայտնի օփերային թատրոն Միլանի մէջ, համաշխարհային օփերայի կեդրոններէն` հիմնուած 1778-ին:
Պատմութիւն
Թատրոնի շէնքը կառուցուած է ճարտարապետ Ճուզեփփէ Փիերմարինիի նախագիծով 1776-1778 թուականներուն այնտեղ, ուր ժամանակին Սանթա-Լուչիա տելլա Սքալա եկեղեցին էր: Այստեղէն ալ ծնած է թատրոնի անունը: Եկեղեցին իր անունը ստացած է 1831-ին ոչ թէ «աստիճան» բառէն (իտալ.՝ skala), այլ անոր հովանաւորուհիի մականունէն` Փեատրիչէ Ռեճինա տելլա Սքալա (Beatrice Regina della Scala), որ Վերոնայի տիրակալներու ցեղի ներկայացուցիչ էր:
Թատրոնի բացումը մեկնարկած է Անթոնիօ Սալիերիի «Հանրաճանաչ Եւրոպա» օփերայով 3 Օգոստոս 1778-ին: 18-րդ դարու վերջաւորութեան եւ 19-րդ դարու սկիզբը թատրոնի խաղացանկին մէջ աւելցան իտալացի երաժշտահան Փասքուալէ Անֆոսսիի, Տոմենիքօ Չիմարոզայի, Լուիճի Քերուպինիի, Ճովանի Փայիզելլոյի եւ Սիմոն Մայրի օփերաները: 1830-էն սկսեալ, խաղացանկին մէջ աւելցան Կայետանօ Տոնիցեթթիի, Վինչենցօ Պելլինիի, Ճուզեփփէ Վերտիի եւ Ճաքոմօ Փուչինիի ստեղծագործութիւնները: Այստեղ առաջին անգամ ցուցադրուած են Պալլինիի «Ծովահենը» (1827), «Նորմա» (1831) օփերաները, Վերտիի «Նապուքքօ»-ն (1842), «Օթելլօ»-ն (1887), Փուչինիի «Մատամ Պաթըրֆլայ»-ը (1904) եւ «Տուրանդոտ»-ը:
Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմիի ժամանակ՝ 16 Օգոստոս 1943-ին շէնքը լիովին աւերուած է։ Վերականգնած է ճարտարագետ Լ. Սեքքին։ Շէնքը վերաբացուած է 1946-ին[1]: Թատրոնի շէնքը ժամանակ առ ժամանակ վերանորոգուած է: Վերջին անգամ ատիկա կատարուած է 2001-2004 թուականներուն: Այդ ընթացքին ներկայացումները տեղի կ'ունենային Առչիմպոլտի թատրոնին մէջ: 7 Դեկտեմբեր 2004-ին նոր վերանորոգուած բէմին վրայ ցուցադրուեցաւ Անթոնիօ Սալիերիի «Հանրաճանաչ Եւրոպա» օփերան:
«Լա Սքալան» (իտալ.՝ Teatro alla Scala կամ La Scala) օփերային մշակոյթի համաշխարհային կեդրոն է:
Շէնքի Կառուցուածք
Թատրոնի շէնքի շինարարական պեղումներու ընթացքին գտնուած է մարմարէ հսկայական մեծաբեկոր մը, որուն վրայ պատկերուած էր Հին Հռոմի մէջ ճանչցուած միմոս Պիլատը: Շատերը զայն ընդունեցին իբրեւ լաւ նշան:
Ճարտարապետ Ճուզեփփէ Փիերմարինիի կառուցած թատրոնի շէնքը աշխարհի ամէնէն գեղեցիկ կառոյցներէն է: Պահպանուած է խիստ նէօդասական ոճը, ունի անթերի լսելիականութիւն: Նստատեղերու դասաւորութիւնը կը համապատասխանէ օփտիքայի խիստ կանոններուն: Թատրոնի երկարութիւնը 100 մեթր է, իսկ լայնութիւնը` 38 մետր: Կառոյցի ճակատային մասի կեդրոնը վեր կը խոյանայ կառքերու համար նախատեսուած շքամուտք:
Սրահը պայտաձեւ էր: Այնտեղ կար եռայարկ օթեակ եւ պատշգամ: Ընդամէնը 194 օթեակ եւ թագաւորական օթեակ: Իւրաքանչիւր օթեակի մէջ կը տեղաւորուէր 8-10 մարդ: Օթեակները իրարու կը միանային միջանցքով: Ետեւը օթեակներւ երկրորդ շարքն էր, ուր տեղադրուած էին սեղաններ խաղաքարտի եւ խմիչքի սիրահարներու համար: Բէմը այդքան ալ մեծ չէր: Սկզբնական շրջանին պարտերու մէջ աթոռ չկար: Ատոր փոխարէն ծալուող եւ տեղաշարժող աթոռներ էին:
Լուսաւորութիւնը տկար էր: Օթեակներու մէջ մոմեր կը վառէին, այդ պատճառով պարտերու մէջ նստածները հալչող մոմի կաթոցէն խուսափելու համար գլխարկները չէին հաներ: Ջեռուցում եւս չկար: Սրահը հրաշալի էր՝ սպիտակ արծաթագոյն եւ ոսկեգոյն երանգներով: Այստեղ տեղի կ'ունենային տարբեր արարողութիւններ՝ պարահանդէսներ եւ մոլեխաղեր: Շէնքի կառուցման համար այն ժամանակ ծախսուած է 1 միլիոն լիրա: Ծախսերը իրենց վրայ վերցուցած էին քաղաքի 90 մեծահարուստներ:
Խաղացանկ
19-րդ դարու 30-ականներէն սկսեալ, Լա Սքալայի պատմութիւնը կը սերտաճի իտալացի մեծանուն երաժիշտներ Կայետանօ Տոնիցեթթիի, Վինչենցօ Պելլինիի, Ճուզեփփէ Վերտիի եւ Ճաքոմօ Փուչինիի հետ: Անոնց ստեղծագործութիւնները այստեղ կը ցուցադրուէին առաջին անգամ: Ատոնք էին Պելլինիի «Նորմա» (1831) եւ «Ծովահենը» (1827) օփերաները, Տոնիցեթթիի «Լուքրեցիա Պորճիա» օփերան (1833), Վերտիի «Նապուքքօ»-ն (1842), «Օթելլօ»-ն (1887), «Ֆալստաֆ»-ը (1893), Փուչինիի «Մատամ Պաթըրֆլայ»-ը (1904) եւ «Տուրանդոտ»-ը (1926):
Գլխաւոր Վարիչներ
- Ֆրանքօ Ֆաչչօ (1871-1889)
- Արթուրօ Տոսկանինի (1898-1908)
- Տուլիօ Սերաֆին (1909-1914, 1917-1918)
- Արթուրօ Տոսկանինի (1921-1929)
- Վիքթոր տէ Սապատա (1930-1953)
- Քարլօ Մարիա Ճուլինի (1953-1956)
- Գվիտօ Քանթելլի (1956)
- Ճանանտրէա Գաւացցենի (1966-1968)
- Քլաուտիօ Ապատօ (1968-1986)
- Ռիքարտօ Մուտի (1986-2005)
- Դանիէլ Պարենպոյմ (2007-2011)
- Ռիքարտօ Շայի (2015-2022)
Օփերային Թատերախումբ
Թատրոնի բէմին վրայ երգած են Զինքա Միլանովան, Մարիա Քալասը, Մարիօ տէլ Մոնաքօն, Ռենատա Տեպալտին, իսկ ռուս երգիչներէն` Ելենա Օպրազցովան եւ Թամարա Սինիավսքայան:
Ծանոթագրութիւններ
- ↑ Энциклопедический музыкальный словарь, Москва 1966 (ռուս.)
Կատեգորիա:Իտալիոյ օփերային թատրոններ Կատեգորիա:1778 հիմնադրումներ (արւմտ.) Կատեգորիա:Միլանի տեսարժան վայրեր (արւմտ.)