Լեւոն Աթաբեկեան

Լևոն Նիկողայոսի Աթաբեկեան
Ծնած է	15 Սեպտեմբեր 1875(1875-09-15)
Ծննդավայր	Շուշի
Մահացած է	24 Մարտ 1918(1918-03-24) (42 տարեկանին)
Մահուան վայր	Պաքու, Պաքուի նահանգ
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն  Անդրկովկասյան Դեմոկրատական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն
Ազգութիւն	Հայ
Կրօնք	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Կրթութիւն	Շուշիի Realni ուսումնարան Լայփցիկի Համալսարան Թյուբինգենի համալսարան?
Մասնագիտութիւն	բժիշկ, բանաստեղծ, հասարակական գործիչ
Անդամակցութիւն	Անդրկովկասյան կոմիսարիատ? եւ Անդրկովկասի սեյմ?
Կուսակցութիւն	Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն եւ Սոցիալ-հեղափոխական կուսակցություն?
Զաւակներ	Մարգարիտ Աթաբեկյան?

Լևոն Նիկողայոսի Աթաբեկեան (1877, սեպտեմբերի 3(15), Շուշի - 1918, մար­տի 24, Բաքու), հայ բանաստեղծ, բժիշկ, հասարակական գործիչ։

Կենսագրութիւն

Ծնած է Շուշիի մէջ Արցախի Ջրաբերդի շրջանի` Կուսապատ գյուղի մէջ բնակվող մելիքական տոհմի մէջ։։ Կրթութիւնն ստացած է ծննդավայրի ռեալական դպրոցի մէջ, այնուհետև ուսումը շարունակած է Գերմանիաի մէջ՝ հետևելով սոցիալական գիտութիւնների, Շվեյցարիաի մէջ՝ բժշկութեան։ Բժշկական կրթութիւնն ստացած է Գերմանիաի մայրաքաղաք Բեռլինի և Շվեյցարիայի Ցյուրիխ քաղաքի համալսարանների մէջ։ 1903 թվականեն բժշկական և հասարակական-քաղաքական գործունեութիւն է ծավալել Բաք­ուի մէջ, Թիֆ­լի­սի մէջ, Երև­անի մէջ, Գան­ձա­կի մէջ, Շուշիի մէջ և այլուր։ Բաքուի մէջ անոր ջանքերով հիմնադրուած է թոքախտավորներու առաջին հիւանդանոցը։

Հասարակական գործունեություն

Սկիզբը եղած է ՀՅԴ անդամ և անոր երիտասարդական-ձախակողմեան թևի պարագլուխը։ Յետոյ ընդունուած է սոցիալիստ-հեղափոխականներու (էսէռներու) շարքերը, գլխավորած հայ էսէռներու կազմակերպութիւնը։ Դառնալով էսէռ, այնուհանդերձ պահպանած է ընկերական կապերը նախկին կուսակիցներու հետ։ 1909-1912 թթ. ընդհատակյա կուսակցական գործունեութեան համար ցարական ժանդարմերիան ձերբակալած է նրան։ Արգելափակուած է Դոնի Ռոստովի, Գանձակի, Նովոչերկասկի և Սանկտ Պետերբուրգի բանտերի մէջ։ 1917 թուականի փետրվարեան հեղափոխութիւնից յետոյ ընտրուած է Անդրկովկասեան կոմիսարիատի, ապա՝ Անդրկովկասեան Սեյմի անդամ, սակայն ժխտական վերաբերմունք ունենալով այդ մարմիններու նկատմամբ, չէ մասնակցած դրանց աշխատանքներուն։

1917 թուականի դեկտեմբերին եղած է Հայոց Ազգային խորհրդի Բաքվի մասնաճիւղի փոխնախագահը, այնուհետև`շարքային անդամը։

1918 թուականի մարտին որպես Հայոց Ազգային խորհրդի Բաքվի մասնաճիւղի անդամ մտած է Հաշտարար պատգամավորական խումբի (Աթաբեկեան, ռուս Դենեժկին, թաթար Աղաև) մէջ, որը նպատակ ունեցած է դադարեցնել Բաքուի մէջ և համայն Ադրբեջանի մէջ ծայր առած ազգամիջեւն արյունահեղութիւնը։ Խումբով շրջած են Բաքուի փողոցներով և հակամարտող կողմերուն հորդորել խաղաղութիւնը վերականգնել։

Երեք ընկերներով զոհուած են 1918 թուականի մար­տի 24-ին Բաքուի մէջ, հայկական ջարդերու ժամանակ՝ սպիտակ դրոշը ձեռքին հաշտարար բանախոսի առաքելութիւն կատարելու ընդացքին` 43 տարեկանին։

Գրական գործունեութիւն

1900-ական թուականներու սկզբներեն գրած է խոհական, քաղաքական քառյակներ, բանաստեղծութիւններ և ժողովրդական մոտիվներով զրոյցներ, որոնք լույս տեսած են պարբերական մամուլի մէջ («Բանբեր գրականության և արվեստի», «Գեղարվեստ» և այլն)։ 1913-ին Բաքուի մէջ լոյս ընծայած է իր բանաստեղծութիւններու ժողովածուն։ անոր լավագոյն գործերեն է «Ապստամբութիւն» պոեմը, որը հրատարակված է մի քանի անգամ և զետեղուած դասագրքերի մէջ։։ Գործածել է «Ար­նոլդ» «Էլ­­վենտ», «Էրազ­մոս», «Լ. Ա.», «Սմբա­տ­յան Ս. (Սմբ.)», «Սմբա­տյան Սմբատ», «Րի.» և «Րի­խարդ» ծածկանունները։ Նրա «Ապս­տամ­բու­թյուն» պոեմը հրատարակուած է մի քանի անգամ, զետեղուած դասագրքերի մէջ։ Հայրենակիցնեու հետ նախընտրած է խոսիլ Ղա­րա­բա­ղի բար­բա­ռով։

Մեջբերումներ Լևոն Աթաբեկյանից

Ամեն ծրա­գիր ես դէն կը շպրտեմ, եթէ նա գե­րեզ­ման­նե­րով մի­այն պի­տի ծած­կէ իմ հայ­րե­նի եր­կի­րը:

Աշխատութիւններ

• Ղարաբաղը նաւթաշխարհում, «Առողջ կե­անք», Բաքու, 1917։
• Բանաստեղծություններ, Երևան, 1970։ «Մոր նա­մա­կը», «Լաց մի՜ ինիլ»,«Չո­բ անն ու Կա­րա­բա­շը»պատմ­վածք­ն ե­ր ում պատ­կե­րում է Ղա­րա­բա­ղի հա­յու­թյան դա­ռը կյան­քը, աշ­խա­տա­վորմարդ­կանց առա­քի­նու­թյուն­նե­րը:

Գրականութիւն

• Բժ. Լե­ւոն Աթա­բէ­կե­ան,«Տա­րազ», Թիֆլիս, 1918թ.,թ. 3-6։
• Աթաբեկյան Լևոն, Բանաստեղծություններ, Երևան, 1970։
• Հայկական հարց, հանրագիտարան, Երևան, 1996։
• Մելիքյան Ս. Հ., Սոցիալիստ-հեղափոխականները Հայաստանում և Անդրկովկասի հայաշատ քաղաքներում 1900-1920 թվականներրին, Երևան, 1997։
• Վիրաբյան Արշակ,Գիրք դարերի խորքից, Երևան, 1998։
• Գևորգյան Ռիմա, Հայոց կեղծանունների, ծածկանունների բառարան, Երևան, 2001։
• Յուշ ամ ատ եա ն Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան, Ալբոմ-ատլաս, Բ. հատոր, 1914-1925, Լոս Անճելըս, 2001։
• Հովակիմյան Բախտիար, Հայոց ցեղասպանության նահատակ գործիչների ծածկանունները, Երևան, 2002։
• Հայերի կոտորածները Բաքվի և Ելիզավետպոլի նահանգներում, 1918-1920 թթ.,պատասխանատու խմբագիր` Ամատունի Վիրաբյան, Երևան, 2003։
• Ինտերնետային հոդված «Աթա­բե­կյան Լև­ոն Նի­կո­լա­յի», 4 փետրվարի 2005թ.։
• Հայկական Համառոտ Հանրագիտարան, հ.. 1, Երևան, 1990
• Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հ. 1,Երևան, 1974.
• Ով ով է, Հայեր, Կենսագրական հանրագիտարան, հ. 1, Ե., 2005

Աղբիւրներ

• Կաղապար:Գիրք:Մինասյան

Ծանոթագրություններ

Կատեգորիա:20-րդ դարի արևելահայ բանաստեղծներ Կատեգորիա:1877 ծնունդներ Կատեգորիա:1918 մահեր Կատեգորիա:Շուշի քաղաքում ծնվածներ Կատեգորիա:Բաքու քաղաքում մահացածներ Կատեգորիա:Աթաբեկյաններ Կատեգորիա:Մարտի 24 մահեր