«Լեւոն Աթաբեկեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Նոր էջ «ԱՀ {{Արևելահայերեն|Լևոն Աթաբեկյան}} {{Տեղեկաքարտ Բժիշկ | անուն = Լևոն Նիկողայոսի Աթաբեկեան | բնօրինա...»: |
(Տարբերութիւն չկայ)
|
12:07, 21 Փետրուար 2015-ի տարբերակ
ԱՀ
| |
Ծնած է | 15 Սեպտեմբեր 1875[1] |
Ծննդավայր | Շուշի |
Մահացած է | 24 Մարտ 1918 (42 տարեկանին) |
Մահուան վայր | Պաքու, Պաքուի նահանգ |
Քաղաքացիութիւն |
Ռուսական Կայսրութիւն Անդրկովկասյան Դեմոկրատական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն |
Ազգութիւն | Հայ[1] |
Կրօնք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
Կրթութիւն |
Շուշիի Realni ուսումնարան Լայփցիկի Համալսարան Թյուբինգենի համալսարան? |
Մասնագիտութիւն | բժիշկ, բանաստեղծ, հասարակական գործիչ |
Անդամակցութիւն | Անդրկովկասյան կոմիսարիատ? եւ Անդրկովկասի սեյմ? |
Կուսակցութիւն | Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն[1] եւ Սոցիալ-հեղափոխական կուսակցություն?[1] |
Զաւակներ | Մարգարիտ Աթաբեկյան? |
Լևոն Նիկողայոսի Աթաբեկեան (1877, սեպտեմբերի 3(15), Շուշի - 1918, մարտի 24, Բաքու), հայ բանաստեղծ, բժիշկ, հասարակական գործիչ։
Կենսագրութիւն
Ծնած է Շուշիի մէջ Արցախի Ջրաբերդի շրջանի` Կուսապատ գյուղի մէջ բնակվող մելիքական տոհմի մէջ։։ Կրթութիւնն ստացած է ծննդավայրի ռեալական դպրոցի մէջ, այնուհետև ուսումը շարունակած է Գերմանիաի մէջ՝ հետևելով սոցիալական գիտութիւնների, Շվեյցարիաի մէջ՝ բժշկութեան։ Բժշկական կրթութիւնն ստացած է Գերմանիաի մայրաքաղաք Բեռլինի և Շվեյցարիայի Ցյուրիխ քաղաքի համալսարանների մէջ։ 1903 թվականեն բժշկական և հասարակական-քաղաքական գործունեութիւն է ծավալել Բաքուի մէջ, Թիֆլիսի մէջ, Երևանի մէջ, Գանձակի մէջ, Շուշիի մէջ և այլուր։ Բաքուի մէջ անոր ջանքերով հիմնադրուած է թոքախտավորներու առաջին հիւանդանոցը։
Հասարակական գործունեություն
Սկիզբը եղած է ՀՅԴ անդամ և անոր երիտասարդական-ձախակողմեան թևի պարագլուխը։ Յետոյ ընդունուած է սոցիալիստ-հեղափոխականներու (էսէռներու) շարքերը, գլխավորած հայ էսէռներու կազմակերպութիւնը։ Դառնալով էսէռ, այնուհանդերձ պահպանած է ընկերական կապերը նախկին կուսակիցներու հետ։ 1909-1912 թթ. ընդհատակյա կուսակցական գործունեութեան համար ցարական ժանդարմերիան ձերբակալած է նրան։ Արգելափակուած է Դոնի Ռոստովի, Գանձակի, Նովոչերկասկի և Սանկտ Պետերբուրգի բանտերի մէջ։ 1917 թուականի փետրվարեան հեղափոխութիւնից յետոյ ընտրուած է Անդրկովկասեան կոմիսարիատի, ապա՝ Անդրկովկասեան Սեյմի անդամ, սակայն ժխտական վերաբերմունք ունենալով այդ մարմիններու նկատմամբ, չէ մասնակցած դրանց աշխատանքներուն։
1917 թուականի դեկտեմբերին եղած է Հայոց Ազգային խորհրդի Բաքվի մասնաճիւղի փոխնախագահը, այնուհետև`շարքային անդամը։
1918 թուականի մարտին որպես Հայոց Ազգային խորհրդի Բաքվի մասնաճիւղի անդամ մտած է Հաշտարար պատգամավորական խումբի (Աթաբեկեան, ռուս Դենեժկին, թաթար Աղաև) մէջ, որը նպատակ ունեցած է դադարեցնել Բաքուի մէջ և համայն Ադրբեջանի մէջ ծայր առած ազգամիջեւն արյունահեղութիւնը։ Խումբով շրջած են Բաքուի փողոցներով և հակամարտող կողմերուն հորդորել խաղաղութիւնը վերականգնել։
Երեք ընկերներով զոհուած են 1918 թուականի մարտի 24-ին Բաքուի մէջ, հայկական ջարդերու ժամանակ՝ սպիտակ դրոշը ձեռքին հաշտարար բանախոսի առաքելութիւն կատարելու ընդացքին` 43 տարեկանին։
Գրական գործունեութիւն
1900-ական թուականներու սկզբներեն գրած է խոհական, քաղաքական քառյակներ, բանաստեղծութիւններ և ժողովրդական մոտիվներով զրոյցներ, որոնք լույս տեսած են պարբերական մամուլի մէջ («Բանբեր գրականության և արվեստի», «Գեղարվեստ» և այլն)։ 1913-ին Բաքուի մէջ լոյս ընծայած է իր բանաստեղծութիւններու ժողովածուն։ անոր լավագոյն գործերեն է «Ապստամբութիւն» պոեմը, որը հրատարակված է մի քանի անգամ և զետեղուած դասագրքերի մէջ։[2]։ Գործածել է «Արնոլդ» «Էլվենտ», «Էրազմոս», «Լ. Ա.», «Սմբատյան Ս. (Սմբ.)», «Սմբատյան Սմբատ», «Րի.» և «Րիխարդ» ծածկանունները։ Նրա «Ապստամբություն» պոեմը հրատարակուած է մի քանի անգամ, զետեղուած դասագրքերի մէջ։ Հայրենակիցնեու հետ նախընտրած է խոսիլ Ղարաբաղի բարբառով։
Մեջբերումներ Լևոն Աթաբեկյանից
Ամեն ծրագիր ես դէն կը շպրտեմ, եթէ նա գերեզմաններով միայն պիտի ծածկէ իմ հայրենի երկիրը: |
Աշխատութիւններ
- Ղարաբաղը նաւթաշխարհում, «Առողջ կեանք», Բաքու, 1917։
- Բանաստեղծություններ, Երևան, 1970։ «Մոր նամակը», «Լաց մի՜ ինիլ»,«Չոբ անն ու Կարաբաշը»պատմվածքն եր ում պատկերում է Ղարաբաղի հայության դառը կյանքը, աշխատավորմարդկանց առաքինությունները:
Գրականութիւն
- Բժ. Լեւոն Աթաբէկեան,«Տարազ», Թիֆլիս, 1918թ.,թ. 3-6։
- Աթաբեկյան Լևոն, Բանաստեղծություններ, Երևան, 1970։
- Հայկական հարց, հանրագիտարան, Երևան, 1996։
- Մելիքյան Ս. Հ., Սոցիալիստ-հեղափոխականները Հայաստանում և Անդրկովկասի հայաշատ քաղաքներում 1900-1920 թվականներրին, Երևան, 1997։
- Վիրաբյան Արշակ,Գիրք դարերի խորքից, Երևան, 1998։
- Գևորգյան Ռիմա, Հայոց կեղծանունների, ծածկանունների բառարան, Երևան, 2001։
- Յուշ ամ ատ եա ն Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան, Ալբոմ-ատլաս, Բ. հատոր, 1914-1925, Լոս Անճելըս, 2001։
- Հովակիմյան Բախտիար, Հայոց ցեղասպանության նահատակ գործիչների ծածկանունները, Երևան, 2002։
- Հայերի կոտորածները Բաքվի և Ելիզավետպոլի նահանգներում, 1918-1920 թթ.,պատասխանատու խմբագիր` Ամատունի Վիրաբյան, Երևան, 2003։
- Ինտերնետային հոդված «Աթաբեկյան Լևոն Նիկոլայի», 4 փետրվարի 2005թ.։
- Հայկական Համառոտ Հանրագիտարան, հ.. 1, Երևան, 1990
- Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հ. 1,Երևան, 1974.
- Ով ով է, Հայեր, Կենսագրական հանրագիտարան, հ. 1, Ե., 2005
Աղբիւրներ
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ Գառնիկ Ստեփանյան (1973)։ Կենսագրական բառարան, հատոր Ա։ Երևան: «Հայաստան»։ էջ էջ 38
Կատեգորիա:20-րդ դարի արևելահայ բանաստեղծներ
Կատեգորիա:1877 ծնունդներ
Կատեգորիա:1918 մահեր
Կատեգորիա:Շուշի քաղաքում ծնվածներ
Կատեգորիա:Բաքու քաղաքում մահացածներ
Կատեգորիա:Աթաբեկյաններ
Կատեգորիա:Մարտի 24 մահեր