Ուոլթ Ուիթմըն

Ուոլթ Ուիթմըն; անգլերէն՝ Walt Whitman
Ծննդեան անուն	անգլերէն՝ Walter Whitman
Ծնած է	31 Մայիս 1819[…]
Ծննդավայր	Ուեսթ Հիլզ, Սաֆոլկ շրջան, Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Մահացած է	26 Մարտ 1892[…] (72 տարեկանին)
Մահուան վայր	Քեմդեն, Նիւ Ճըրզի, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Մայրենի լեզու	անգլերէն
Կրօնք	Միաստուածութիւն
Ազդուած է	Տանթէ Ալիկիէրի, Պիեր Ժան Բերանժե?, Ջեյմս Ֆենիմոր Կուպեր?, Չարլզ Տիքընզ, Ռալֆ Ուալտօ Էմըրսըն, Հոմերոս, Հենրի Տէյվիտ Թորօ, Ժորժ Սանդ? եւ Ուիլիըմ Շէյքսփիր
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Խոտի տերեւներ եւ Օ՜, կապիտա՛ն, իմ կապիտան?
Մասնագիտութիւն	ատաղձագործ, գրագէտ, հրատարակիչ, ակնարկագիր, տպագրիչ, Հիւանդապահ, դպրոցի ուսուցիչ, լրագրող, բանաստեղծ, վիպասան
Աշխատավայր	Բրուքլին Իգլ?; Բրուքլին թայմս յունիոն?
Ծնողներ	հայր՝ Walter Whitman, Sr.?
	Ստորագրութիւն;

Ուոլթ Ուիթմըն (31 Մայիս 1819(1819-05-31)^[1]^[2]^[3]^[…], Ուեսթ Հիլզ, Սաֆոլկ շրջան, Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ^[4] - 26 Մարտ 1892(1892-03-26)^[1]^[2]^[3]^[…], Քեմդեն, Նիւ Ճըրզի, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ^[5]), ամերիկացի գրող, թղթակից եւ ակնարկագիր։ Ուիթմըն Ամերիկայի ամէնէն կարեւոր գրողներէն մէկն է, եւ կոչուած է «Ազատ Բանաստեղծութեան Հայրը»: Սկիզբը իր գրութիւններուն մասին մեծ վիճաբանութիւններ ծագած են, մանաւանդ «Լիվզ աֆ Կրաս» (Leaves Of Grass) բանաստեղծութեան վրայ։

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծնած է 31 Մայիս, 1819-ին, Հոնթիկթըն, Լոնկ Այլընտ։ Ունի 8 քոյր եւ եղբայր։ 4 տարեկան հասակին, ընտանիքը փոխադրուած է Պրուքլին, եւ նիւթական պատճառներով ապրած է տխուր մանկութիւն մը։ 11 տարեկանին օրինաւոր դպրոց սկսած է յաճախել։ Իբրեւ օգնական աշխատած է գրասենեակի մը մէջ, ուր գրաշարութիւն սորված է։

Աւելի ուշ՝ աշխատած է «Լոնկ Այլընտ Սթար» թերթին մէջ։ Թատրոններ յաճախած է եւ իր գրութիւնները ծածկանունով մը հրատարակած՝ «Նիւ Եորք Միրրըր» թերթին մէջ։

16 տարեկանին Նիւ Եորքի մէջ խմբագիրի պաշտօն վարած է։ Մայիս 1836-ին վերադարձած է Լոնկ Այլընտ իր ընտանիքին մօտ։ Մինչեւ 1838 ուսուցչութեամբ զբաղած է, բայց հրաժարելով վերադարձած է Նիւ Եորք։

Նիւ Եորքի մէջ հիմնած է իր անձնական թերթը, որ կոչուած է «Տը Լոնկ Այլընտըր»: Զբաղած է նաեւ հրատարակութեամբ, տպագրութեամբ, նոյնիսկ՝ տունէ տուն թերթիկներ բաժնելով։ 10 ամիս ետք իր թերթը ծախած է E. O. Crowell-ի եւ մեկնած՝ Ճըմէյքա աշխատելու։ Քանի մը տարի ետք, որոշած է բանաստեղծ դառնալ։ 1850-ին սկսած է գրել «Լիվզ աֆ Կրաս» բանաստեղծութիւնը:

1855-ին ան հրատարակած է «Լիվզ աֆ Կրաս» բանաստեղծութիւնը, բայց իր եղբայրը՝ Ճորճը ըսած է, թէ «Անիկա կարդալը չ'արժեր», Ուիթմըն հրատարակած է 795 օրինակ, բայց իր անունը մէկ անգամ յիշած է բանաստեղծութեան տողի մը մէջ։ Աւելի ուշ՝ գիրքին անունը փոխած է «Սոնկ աֆ Մայսելֆ»ի: Բանաստեղծութիւնը ճանչցուած է տարբեր բանաստեղծերու կողմէ եւ դարձած հանրայայտ։

Ստեղծագործութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ֆրենքլին Էվանզ (1842) (Franklin Evans)
Տը հաֆ Պրիտ (1846) (The Half-Breed)
Լայֆ էնտ Էտվէնչըրզ աֆ Ժագ Էնկըլ (1852) (Life and Adventures of Jack Engle)
Լիվզ աֆ Կրաս (1855) Leaves of Grass
Մէյնլի Հելթ էնտ Թրէյնինկ (1858) (Manly Health and Training)
Տրամ Դէփս (1865) (Drum taps )
Տէմոքրադիկ Վիսդազ (1871) (Democratic Vistas)
Մէմորանտա Տյիւրինկ Տը Ուոր (1876) Memoranda During the War
Սփէսիմէն Տէյզ (1882) Specimen Days

Մահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

26 Մարտ, 1892-ին Ուիթմըն կը մահանայ շնչահեղձութեան պատճառով: Անոր մահուան առիթով տեղի կ'ունենան բազմաթիւ հանդիսութիւններ^[8] :

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Allen G. W., Jeffares A. N. Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Internet Broadway Database — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 https://www.waltwhitman.org/about/about-wwba/
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Уитмен Уолт // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ LIBRIS — 2012.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>
↑ ^7,0 ^7,1 Geni — 2006.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2621214"></a>
↑ Callow, Philip. From Noon to Starry Night: A Life of Walt Whitman. Chicago: Ivan R. Dee, 1992. ISBN 0-929587-95-2 Kaplan, Justin. Walt Whitman: A Life. New York: Simon and Schuster, 1979. ISBN 0-671-22542-1 Loving, Jerome. Walt Whitman: The Song of Himself. University of California Press, 1999. ISBN 0-520-22687-9 Miller, James E., Jr. Walt Whitman. New York: Twayne Publishers, Inc. 1962 Reynolds, David S. Walt Whitman's America: A Cultural Biography. New York: Vintage Books, 1995. ISBN 0-679-76709-6 Stacy, Jason. Walt Whitman's Multitudes: Labor Reform and Persona in Whitman's Journalism and the First Leaves of Grass, 1840–1855. New York: Peter Lang Publishing, 2008. ISBN 978-1-4331-0383-4

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119291430_data.bnf.fr]:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741"><i_class="wef_low_priority_links">Allen&nbsp;G.&nbsp;W.,_Jeffares&nbsp;A.&nbsp;N.</i>_[http://global.britannica.com/biography/Walt-Whitman_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Allen G. W., Jeffares A. N. Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q31964">Internet_Broadway_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_2000.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Internet Broadway Database — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a>

[[https://www.waltwhitman.org/about/about-wwba/_https://www.waltwhitman.org/about/about-wwba/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 https://www.waltwhitman.org/about/about-wwba/

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Уитмен_Уолт_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Уитмен Уолт // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q856638"_data-entity-id="Q1798125">[https://libris.kb.se/katalogisering/c9prsmnw1dtcbkh_LIBRIS]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a></div>-6] LIBRIS — 2012.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q4830453_citetype_Q33270324_citetype_Q75050_citetype_Q3220391_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q2621214">Geni<span_class="wef_low_priority_links">_—_2006.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2621214"></a></div>-7] 7,0 ^7,1 Geni — 2006.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2621214"></a>

[8] Callow, Philip. From Noon to Starry Night: A Life of Walt Whitman. Chicago: Ivan R. Dee, 1992. ISBN 0-929587-95-2 Kaplan, Justin. Walt Whitman: A Life. New York: Simon and Schuster, 1979. ISBN 0-671-22542-1 Loving, Jerome. Walt Whitman: The Song of Himself. University of California Press, 1999. ISBN 0-520-22687-9 Miller, James E., Jr. Walt Whitman. New York: Twayne Publishers, Inc. 1962 Reynolds, David S. Walt Whitman's America: A Cultural Biography. New York: Vintage Books, 1995. ISBN 0-679-76709-6 Stacy, Jason. Walt Whitman's Multitudes: Labor Reform and Persona in Whitman's Journalism and the First Leaves of Grass, 1840–1855. New York: Peter Lang Publishing, 2008. ISBN 978-1-4331-0383-4

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]