Լոձ

Լոձ
Բնակավայր
	Լոձ
	լեհ.՝ Łódź
Դրօշակ	Զինանշան
Երկիր	Լեհաստան
Քաղաքապետ	Hanna Zdanowska?
Հիմնադրուած է՝	29 Յուլիս 1423
Տարածութիւն	293 քմ²
ԲԾՄ	278 մեթր
Բնակչութիւն	670 642 մարդ (31 Մարտ 2021)
Ժամային գօտի	Կեդրոնական Եւրոպայի Ամառնային Ժամանակացոյց, UTC+1 եւ UTC+2
Հեռախօսային ցուցանիշ	42
Փոստային ցուցանիշ	90-001–94-413
Շրջագայութեան պետ-համարագիր	EL • ED
Պարգեւներ	Ժողովրդական Լեհաստանի շինարարների շքանշան?
Պաշտօնական կայքէջ	uml.lodz.pl(լեհերէն)

Լոձ^[3] (לאדזש, Lodzh;^[4]) Լեհաստանի երրորդ մեծ քաղաքը։ Կը գտնուի երկրին կեդրոնական մասին մէջ եւ ըստ Դեկտեմբեր 2009-ի կատարուած մարդահամարի տուեալներուն՝ ունի 670 642 մարդ (31 Մարտ 2021)^[2] բնակչութիւն։ Լոձը՝ Լոձի վոյվոտութեան մայրաքաղաքն է, կը գտնուի Վարշաւայէն շուրջ 135 քմ. հարաւ արեւմուտք։ Քաղաքին զինանշանը նաւակի տեսքով թեք զէնք է, ի նշան քաղաքին անուան, որ բառացիօրէն կը թարգմանուի «նաւակ»։

Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Լոձը գրառումներուն մէջ առաջին անգամ կը յիշատակուի 1332-ին՝ փաստաթուղթին մէջ, երբ Լոձիա գիւղը կը յանձնուի եպիսկոպոս Վլոցլավեկին։ 1423-ին Վլադիսլաւ Եակովլեւ թագաւորը Լոձ գիւղին կը շնորհէ քաղաքի կարգավիճակ։ Մինչեւ Ժը. դար քաղաքը փոքրիկ բնակավայր էր Մազովիոյ եւ Սիլեսիոյ միջեւ գտնուած առեւտրական ճամբուն վրայ, Ժզ. դարուն Լոձ ունէր 800 բնակիչ, որ հիմնականին մէջ կը զբաղէր մօտակայ հացահատիկային տնտեսութեամբ։

1793-ին Լեհաստանի երկրորդ բաժանումով Լոձը կը դառնայ Պրուսիոյի թագաւորութեան մաս, Հարաւային Պրուսիոյ մարզ եւ գերմաներէն կը կոչուէր «Լոտճ»։ 1798-ին Պրուսիա կ'ազգայնացնէ քաղաքը, եւ կը կորսնցնէ Կույավիա արքեպիսկոպոսին քաղաքի կարգավիճակը։ 1806-ին Լոձ կը միանայ Նափոլէոնի դքսութեան հետ Վարշաւայի մէջ եւ 1810-ին ունէր 190 բնակիչ։ 1815-ին Վիեննայի քոնկրէսի պայմանագիրով ան Լեհաստանի քոնկրէսի մաս կը դառնայ, որ Ռուսաստանի Կայսրութեան կ'ենթարկուէր։

Մասնատման դար[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ըստ 1815-ի պայմանագիրին կը նախատեսուէր վերակառուցել կիսաքանդ քաղաքը եւ ըստ 1816-ի ցարին հրովարտակին, շարք մը գերմանացի ներգաղթեալներ՝ տարածքին ձեռքբերման փաստաթուղթ կը ստանան, որպէսզի հողը մաքրեն եւ գործարաններ ու տուներ շինեն։