Աքրոփոլիին Թանգարանը
Աքրոփոլիին Թանգարանը | |
|---|---|
.svg){kind=logo} | |
| Տեսակ | հնագիտական թանգարան[1], շէնք եւ Թանգարան[1] |
| Երկիր |
 Յունաստան[1] |
| Տեղագրութիւն | Աթէնքի քաղաքապետութիւն[1] |
| Վայր | Տիոնիսիու Աէրոփաղիթու փողոց |
| Կը պատկանի | Յունաստանի Պետութեան |
| Նստավայր | Աթէնք |
| Հասցէ | Διονυσίου Αρεοπαγίτου 1511742Տիոնիսիու Աէրոփաղիթու փողոց |
| Հիմնադրուած է | 2003 թուականին |
| Հիմնադիր | Յունաստանի Մշակոյթի Նախարարութիւն |
| Մակերես | 25․000 ք․մ․ մ² |
| Այցելուներ | 814 565[2], 1 355 890[2], 1 244 702[2], 1 020 462[2], 1 091 139[2], 1 377 409[2], 1 510 615[2], 1 406 096[3], 1 593 362[4], 1 774 304[5], 1 760 315[6] եւ 547 910[7] |
| Տնօրէն | Նիկոս Ստամբոլիդիս?[8][9] |
| Հաւաքածոյի չափ | 10 557 ցուցանմուշ[10] |
| 37°58′06″N 23°43′42″E / 37.96842°N 23.72847°E | |
| Կայքէջ | theacropolismuseum.gr(անգլերէն)(ֆր.)(գերմ.)(իտալ.) |
 | |
 | |
Աքրոփոլիին թանգարանը Յունաստանի ամենակարեւոր հնագիտական թանգարաններէն մէկն է։ Թանգարանը կը հիմնուի պատսպառելու համար բոլոր հնագիտական իրերը որ գտնուած են Աքրոփոլիին սուրբ ժայռին (յոյները այսպէս կը կոչեն) վրայ եւ անոր ստորոտն ու շրջակայքը․ Մինոասեան եւ Միկինէեան քաղաքակրթութիւններուն ժամանակաշրջանէն մինչեւ Բիւզանդական ժամանակաշրջանը։ Նաեւ, թանգարանը կ՛ ընդգրկէ Աթէնքի Հռոմէական եւ Բիւզանդական շրջանէն աւերակներ։
Թանգարանը կը հիմնուի 2003 թուականին, իսկ անոր աշխատանքներուն հետեւութեան եւ լրացումին համար՝ «Թանգարանի Կազմակերպութիւնը» 2008։ Բացումը կը կատարուի Յունիս 20, 2009 թուականին։ Թանգարանի Շինութեան Կազմակերպութեան կը նախագահէ Սելանիկի Արիստոթելեան Համալսարանի Հնագիտութեան Պատուակալ Դասախոս պր․ Տիմիթրի Փանտերմալիս։ [11] [12]
Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Հին շէնքը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Աքրոփոլիին վրայ գտնուած հնագիտական իրերը պատսպառելու համար, առաջին թանգարանը կը հիմնադրուի ժայռին հարաւ-արեւելեան ցած մասին, 1865 թ․ 30 Դեկտեմբերին եւ կառուցման աշխատանքները կը վերջանան 1874 թ․։ Ճարտարապետն է՝ Փանաղի Քալքոս եւ թանգարանին առեւելումը արեւելքէն արեւմուտք է։ Կը կառուցուի գրեթէ գետնահաւասար, որպէսզի գեղագիտականօրէն չվնասէ հին յուշարձանները։
1885-1890 թուականներուն կատարուած հնագիտական պեղումներէն կը յայտնուին քանդակներ, զոր պարսիկները աւերած էին իրենց Յունաստանի երկրորդ ներխուժման ընթացքին՝ Ք․ա․ 480-479 թ․։ 1888 թուականին թանգարանը կ՛ընդարձակուի։
1953, թանգարանի ընդարձակման աշխատանքները հերթականութեամբ կը սկսին․ ճարտարապետն է՝ Փաթրոքլոս Քարանտինոս։ Հին շէնքին մեծ մասը կը քանդուի եւ նորը կը կառուցուի։
1956, առաջին սրահները կը բացուին, իսկ 1964 վերակառուցումը կը լրանայ, Եանի Միլիատի ճարտարապետին կողմէն։
.jpg)
1999 աշխատանքները կը սկսին նոր արդի թանգարանի շինութեան Աքրոփոլիին հարաւային կողմը եզերող Տիոնիսիու Աէրոփաղիդու փողոցին Մաքրիղեաննի նոր յայտնաբերուած հնագիտական վայրին վրայ։ Հոն, պեղումներուն ընթացքին մէջտեղ կու գան Դասական Ժամանակաշրջանէն եւ Բիւզանդական տարիներէն անձնական բնակարաններ եւ աշխատանոցներ։ Երբ պեղումները կ՛ամբողջանան ու վայրին խաւագրութիւնը կը ճշդուի, կ՛որոշուին տեղերը ուր պիտի բարձրանայ նոր թանգարանին շէնքը։
Նոր շէնքը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
2003 թուականին նոր Թանգարանին հիմնադրութիւնը տեղի կ՛ունենայ եւ 2009 առաջին ամիսներուն ընթացքին Աքրոփոլիի հին թանգարանին պարունակութիւնը կը տեղափոխուի նորաշէն համանուն թանգարը։
Միջազգային տարողութեամբ մրցոյթէ ետք, շինութիւնը կը ստանցնեն Պեռնար Չումի Bernard Tschumi եւ յունական Միխալի Ֆոթեատիս ճարտարապետական գրասենեակները։ Նկատի առնելով թէ Յունաստանը ընհանրապէս եւ Աթէնքը մշտական երկրաշարժներու ցնցումներու ենթակայ են, թանգարանը կը կառուցուի դիմանալու մինչեւ 10 Ռիխթըրի չափանիշի ցնցումի Richter magnitude scale։
2009 Յուլիս 20-ին Աքրոփոլի թանգարանին փառաշուք բացումը կը կատարուի Յունաստանի Նախագահին կողմէն։ Բացման արարողութեան ներկայ կ՛ըլլան նաեւ Եւրոպական Միութեան նախագահը եւ բազմաթիւ օտար պետութիւններու ղեկավարներ։ Այդ օրերուն Յունաստանի Մշակոյթի նախարարը, յատկանշական շարժումով մը կը շեշտէ Փարթենոնաս տաճարի կողոպտուած քանդակներու «իրենց տունը» վերադարձի կարեւորութիւնը ու անոնց զետեղումը նոր թանգարանին մէջ․ թանգարանէն վերադարձուած մարմարի կտոր մը նախարարը կը զետեղէ Փարթենոնասի սիւնաճակատի մը վրայ։
Աքոփոլիին նոր թանգարանի տարածութիւնն է 25․000 ք․մ․ է եւ ցուցադրութեան սրահներունը՝ 14․000 ք․մ․։
Թանգարանին դիրքը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Թանգարանը Աքրոփոլիին հարաւային կողմը կը գտնուի, Մաքրիղեաննի նախկին բանակավայրին (հնագոյն «արխայիք» տարիներուն) հողատարածքին վրայ։ Փարթենոնաս տաճարէն մօտաւորապէս 280 մեթր հեռու։ Թանգարանին մայր մուտքը Տիոնիսիու Աէրոփաղիդու Οδός Διονυσίου Αρεοπαγίτου փողոցին վրան է եւ յարակից է Աքրոփոլի մեթրոյի կայարանին Akropoli metro station։ Թանգարանը կը շրջապատեն Մաքրիղիաննի, Խածիխրիսդու եւ Միցէօն փողոցները։
Շէնքը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Պեռնար Չումիին գաղափարը կ՛ընդգրկէ երեք մտապատկերներ․ լոյս, շարժում եւ ճարտարապետութիւն (յօրինուածական տարրածրագիր): Այս երեք յատկանիշները միասնաբար կը միտին՝ «վայրին հարկադրանքը դարձնել՝ ճարտարապետական առիթի մը հանրութեան մատուցանելու համար պարզ եւ ճշգրիդ թանգարան մը» եւ կը բնորոշեն Աքրոփոլիի նոր Թանգարանի շինութիւնը․ ուսողական եւ յղացական յստակութիւն, նման Հին Յունաստանի շինութիւններուն։
Լոյս[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Թանգարանը մեծապէս յենուած է բնական լուսաւորման, որովհետեւ մասնաւորաբար կը ցուցադրէ քանդակագործութիւններ, որոնք լուսաւորման այլ տեսակ, յատուկ պայմաններ կը պահանջեն, տարբեր՝ ուրիշ թանգարաններէ։
Շարժում[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Այցելողին ուղին 3D որմածակի (օղակ) մը կը նմանի։ Ճարտարապետութեան եւ տարածութեան փորձառութիւնը մը կ՛ընծայէ, որուն սկզբնակէտն է հնագիտական պեղումներուն վայրը մինչեւ Փարթենոնասի սրահը ու անոր ետեւը։
Ճարտարապետութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Թանգարանը կառուցուած է կրաձոյլի կորիզի մը վրայ, Փարթենոնասի գօտեքանդակին ճշգրիդ չափերով։ Կորիզին մէջ տեղադրուած են զօրավիգ տարածութիւնները, իսկ անոր շուրջը եւ գաւիթին որ կը ստեղծուի, կ՛առաջանան եւ կը զարգանան թանգարանին ցուցադրութեան սրահները։
Թանգարանին ներսի եւ դուրսի մասերուն մեծամասնութեանց յատակը թափանցիկ է, որպէսզի այցելողը կարենայ դիտել ենթակայ հնութիւնները։
Թանգարանը նաեւ ունի․-
- 200 հոգինոց աստիճանաւոր սրահ մը (ամփիթատրոն),
- Զօրութենական իրականութեան virtual reality սրահ մը,
- Պաշտօնական անցելուներու կէտ,
- Պարբերական ցուցադրութիւններու սրահ։
Թանգարանէն Աքրոփոլիին համայնապատկերը
Էլղինեան մարմարներուն վերադարձի հարցը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Էլղինեան մարմարներուն վերադարձի հարցը մեծապէս կը յուզէ յոյն ժողովուդը։ 1980-ական թուականներէն, Յունաստանի կառավարութիւնը պաշտօնապէս կը դիմէ Անգլիոյ (Մեծն Բրիտանիոյ) կառավարութեան եւ յատկապէս Բրիտանական Թանգարանի ղեկավարներուն` մանաւանդ Աքրոփոլիի նոր Թանգարանին հիմնումէն ետք, որպէսզի 19-րդ դարուն ընթացքին Լորտ Էլղինին ու անոր գործակալներուն կողմէն Աքրոփոլիէն եւ Փարթենոնաս տաճարէն կողոպտուած թանգարժէք (հնագիտական եւ զգացական առումով) քանդակները, իրերը վերադարձուին իրենց «տունը»։
Վերջին տարիներուն Բրիտանական Թանգարանին եւ Յունաստանին միջեւ հասկացողութիւն մը կայ․ առաջինը որոշ ժամանակի մը համար կողոպտուած մարմարները Աքրոփոլի Թանգարանին փոխ տայ եւ իբրեւ փոխադարձ, Յունաստանը ընդունի թէ անոնք Բրիտանական Թանգարանին կը պատկանին։ Սակայն Մեծն Բրիտանիան կը մերժէ։ Այս պայքարին Յունաստանը մինակ չէ․ համաշխարհային աջակցութիւն ունի։ [13] [14][15] [16][17] [18] [19] [20][21] [22]
Հաւաքածոյ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Թանգարանի կառոյցը կը դիւրացնէ անոր հնագիտական վայրին մէջ գտնուած հնութիւնները՝ 4-րդ մինչեւ 7-րդ դարեր, որոնք տեսանելի են։
Առաջին յարկ բարձրանալու ատեն, կը ցուցադրուին բազմաթիւ եւ տարբեր իրեր, որոնք Աքրոփոլիին վրայ եւ շուրջի սրբավայրերուն կը պատկանին։ Առաջին յարկը եւ վերելքը դէպի երկրորդ՝ յատկացուած են Միկինէական, Երկրաչաբական, Արխայիք ժամանակաշրջաններուն։
Երրորդ յարկը ամբողջովին վերապահուած է Փարթենոնաս տաճարին։ Ցուցադրութիւնը քառանկիւնային է, ինչպէս՝ տաճարը։ Այսպէս սիւնաճակատները, գօտեքանդակները եւ եռանկիւն ճակատները այցելուն կը տեսնէ անոնց բնական տեղադրուած ձեւով։ Ուրիշ թանգարաններուն մէջ գտնուող այս մասերը կրկնօրինակներ են։
Այցելուն, իջնելով կ՛անցնի առաջին յարկին միւս բաժինէն, որ յատկացուած է Էրեխթիոն տաճարին՝ յատկապէս Քարիադիտեսներուն, Ափդերու Նիքիս տաճարին ծոպագանդակներուն եւ կամրջակի նման բարձր եզերներուն ու՝ Ք․ա․ 5-րդ մինչեւ 5-րդ (Ք․ե․) դարերէն իրերուն։
Պատկերասրահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Թանգարանին հաւաքածոյէն շատ փոքր մաս մը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Փարթենոնաս[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
-
Ծոպաքանդակ -
Ճակտոց․ Աֆրոտիթի, Ափոլլոն եւ Փոսիտոն
Փարթենոնասին շուրջը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
-
Ք․ա․ 560թ․ Ձիթենիին ճակտոցը -
Աթինա աստ/հին՝ լուրջ
Ափդերու Նիքիս եւ Աթինա Փոլիատա[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
-
Ք․ա․ 420-410թ․ -
Աթինա -
Աթինան կը կռուի
էքադոպետոս[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
-
գօտեքանդակ -
Գօտեքանդակի պատկերացումը -
Ք․ա․ 570թ․։ Ճակտոց․ Զեւս եւ Իրա Հեռաքլեսը կ՛ընդունին -
Երեք մարմինով եւ օձի պոչով հրէշը
Էրեխթիօ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
-
Քարիադիտես -
Ձի -
Ճակտոցի զարդ - ձիեր
_2.jpg)
Պարսկական Խրամ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Պարսկական Խրամ կը կոչուի Աքրոփոլիի այն հնագիտական վայրը, Փարթենոնասին կից, ուր գտնուած են բազմաթիւ արխայիք (Հին Յունաստանի) քանդակներ։ Պարսիկները Թերմոփիլես ճակատամարտէն յաղթական, Ք․ա․ 480, ամայի Աթէնքը կ՛աւերեն․ բնակարաններ, տաճարներ եւ սրբավայրեր։ Քանի մը տարի ետք, ազատ Աթէնքի ղեկավար՝ Փերիքլիս, Աքրոփոլին վերակառուցել կու տայ։ Աքրոփոլիին շուրջերը գտնուած բոլոր աւերակները կը հաւաքուին հետագային կոչուած՝ պարսկական խրամին մէջ եւ հողով կը ծածկուին։
Պարսկական Խրամը կը յայտնաբերուի 19-րդ դարու եղած հնագիտական պեղումներուն ընթացքին։
Պարսկական Խրամ - հաւաքածոյէն մաս մը -
-
Մոսոֆորոս -
Ձիաւոր -
Խարտիաշ Քուրոս -
Ք․ա․460է․ մարզիկ մը -
Քորի -
Քորի․ բնական չափէ աւելի մեծ արձան -
Աթինա Անկելիքոս -
Էֆթիտիքոս Քորի -
Քորի
Օգոստոսի Լիալուսին[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Վերջին տարիներուն, ամառուան ամսուն Օգոստոսի լիալուսնի իրիկունը (լիալուսինը շատ գեղեցիկ կ՛երեւի) թանգարանը մինչեւ կէս գիշեր բաց կը մնայ եւ այցելուները անվճար կ՛ընդունի։ Նոյն իրիկուան թանգարանին շրջափակին մէջ համերգ կը կատարուի։ [23][24]
Պատկերասրահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
-
Աքրոփոլի Թանգարան - Մուտքին առջեւ գտնուող հնագիատական վայրի թափանցիկ վայրը -
Աքրոփոլի Թանգարան․ Հնագիտական վայրի թափանցիկ յատակէն մանրամասնութիւն մը -
Աքրոփոլի Թանգարան - ծոպաքանդակներ, գօտեքանդակներ, արձաններ -
Փարթենոնասի ճակտոցի կրկնօրինակը․ Աքրոփոլիի Թանգարան
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 archINFORM — 1994.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/44204/ΠΙΝΑΚΑΣ5.1.pdf — Ελληνική Στατιστική Αρχή, ΕΜΠ.
- ↑ http://www.statistics.gr/documents/20181/f9e20032-6a71-49a7-90cf-da9e07e6d31c — Ελληνική Στατιστική Αρχή, 2018.
- ↑ http://www.statistics.gr/documents/20181/f9e20032-6a71-49a7-90cf-da9e07e6d31c — Ελληνική Στατιστική Αρχή, 2022.
- ↑ Art's most popular: Exhibition and museum visitor figures 2018 // The Art Newspaper — 2019. — Vol. XXVIII, Iss. 311. — ISSN 0960-6556
- ↑ Art's most popular: Exhibition and museum visitor figures 2019 // The Art Newspaper — 2020. — Vol. XXIX, Iss. 322. — ISSN 0960-6556
- ↑ Art's most popular: Exhibition and museum visitor figures 2021 // The Art Newspaper — 2022. — ISSN 0960-6556
- ↑ ORGANISATION & MANAGEMENT — Աքրոփոլիին Թանգարանը.
- ↑ Acropolis Museum The year that passed — Աքրոփոլիին Թանգարանը, 2022.
- ↑ https://www.theacropolismuseum.gr/psifiako-mouseio
- ↑ Աքրոփոլիի թանգարանը, պաշտօնական կայքէջ (յունարէն)
- ↑ Հիանալի Յունաստանը, Նոր Թանգարանին բացումը 26-7-2015 (անգլերէն)
- ↑ Թանգարան եւ հանրութիւն, Ակելի Մարիա, էջ 16-38
- ↑ Աքրոփոլիին Նոր Թանգարանը եւ պայքարը Յունաստան վերադարձնելու Էլղին մարմարները (անգլերէն)
- ↑ Քաթիմերինի օրաթերթ, Աքրոփոլին աշխարհի 3-րդ Թանգարանը, 13-5-2013 (յունարէն)
- ↑ Էթնոս ել-թերթ, Աքրոփոլին աշխարհի ամենալաւ Թանգարանը կը յայտարարուի, 12-12-2010 (յունարէն)
- ↑ «Աքրոփոլիին Թանգարան - Օգոստոս ամսուան լիալուսին, 21-8-2013 (յունարէն)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-02-03-ին։ արտագրուած է՝ 2020-03-28
- ↑ Յունաստանի հնագիտական իրերու հոգատարութիւնը եւ առաջին թանգարանները, Ակելիքի Քոքու, 1977 (յունարէն)
- ↑ Աքրոփոլիին նոր Թանգարանը․ պատմական, Ճարտարապետութիւն, Ցուցադրութիւններ․ Suzanne Macleod, Laura Hourston Hanks, Jonathan Hale (յունարէն)
- ↑ Փարթենոնաս․ Յուշարձան մը Պատմութեան մէջ, François Queyrel (ֆր.)
- ↑ Livesay, Christopher (22 -9- 2018), Փրկուած թէ՞ Կողոպտուած, PBS Լուրեր (անգլերէն)
- ↑ BBC Լուրեր, Աքրոփոլիին մարմարները, 15-10-2007 (անգլերէն)
- ↑ «Աքրոփոլիի թանգարան - Օգոստոսի լիալուսին, 21-8-2013»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-02-03-ին։ արտագրուած է՝ 2020-03-28
- ↑ Նաֆդեմպորիքի թերթ - Ելոյթներ Օգոստոսի լիալուսնին առթիւ, 8-8-2019
Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- [1] Փանաղիս Քալքոս(անգլերէն)
- [2] Պարսիկներու Յունաստանի երկրորդ ներխուժումը (ռուս.)
- [3] Փաթրոքլոս Քարանտինոս(յունարէն)
- [4] Պեռնար Չումի Bernard Tschumi(ֆր.)
- [5] Տիոնիսիու Աէրոփաղիդու Οδός Διονυσίου Αρεοπαγίτου փողոց(անգլերէն)
- [6] Պարսկական Խրամը (անգլերէն)