Օձունի կոթող (կոթող-մահարձան)
Օձունի կոթող (կոթող-մահարձան), յուշակոթող Լոռի մարզի Օձուն գիւղին մէջ։ Ներառուած է Օձունի պատմութեան եւ մշակոյթի անշարժ յուշարձաններու ցանկին մէջ։
Պատմութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Օձունի կոթողը կը գտնուի Օձուն գիւղի գմբեթաւոր պազիլիկ եկեղեցիէն (5-6-րդ դդ.) մօտ 10 մ. հիւսիս-արեւելք։ Հայաստանի մէջ քրիստոնէութեան յաղթանակը պատկերող հոյակապ յուշակոթող է։ Կ'ըսուի, թէ Օձունի կոթողը կը խորհրդանշէ քրիստոնէութեան ընդունումը ո՛չ միայն Հայաստանի մէջ, այլեւ՝ Վրաստանի եւ Աղուանի մէջ։ Հիմնադրութեան ճշգրիտ թուականը յայտնի չէ։ Աւանդութեան համաձայն՝ այստեղ թաղուած է Դուինի մէջ սպաննուած Հայոց Սմբատ Ա. Բագրատունի թագաւորը (892-914 թթ.)։ Ըստ անոր կառուցողական արուեստին եւ պատկերագրական ոճին՝ շուրջ 6-րդ դարու կառոյց է։ Կոթողը ժամանակակից է գմբեթաւոր պազիլիկ եկեղեցիին:
Կոթողը կառուցուած է բաց շագանակագոյն ֆելզիտի սրբատաշ քարերով։ Աստիճանաւոր, 2.4 մ. բարձրութեամբ պատուանդանի վրայ վեր կը խոյանայ երեք մոյթեր, որոնց կամարակապ բացուածքներուն մէջ տեղադրված են միակտոր քարի 4-մեթրանոց մէկական սիւներ (ստելա)։ Կամարներէն վեր գեղաքանդակ քիվը կը գտնուի։ Կոթողը հաւանաբար պսակուած էր թեւաւոր խաչով, որուն մասին կը վկայեն վերին քիվի հարթակին վրայ պահպանուած ելուստները։ Քառակող նիստերը ամբողջութեամբ քանդակազարդ են։ Պատկերաքանդակները կը ներկայացնեն տեսարաններ Հայոց Տրդատ Գ. արքային, Գրիգոր Լուսաւորիչի, Հռիփսիմեան կոյսերու, Գրիգոր Լուսաւորիչին հալածող նոյն Տրդատ արքայի՝ խոզակերպ դառնալուն եւ քրիստոնէութիւնը ընդունելէն ետք վերստին մարդկային կերպարանք ստանալուն վերաբերեալ, նաեւ որոշ դրուագներ Հին եւ Նոր Կտակարաններէն` Իսահակի զոհաբերութեան տեսարանը, «Երեք մանուկները կրակէ վառարանին մէջ», Տիրամայրը՝ Մանուկ Յիսուսը գրկած, գահին նստած, Կոյս Մարիամը՝ ժայռէն բխող աղբիւրին մօտ աւետիս ստանալուն եւ այլն։ Պատկերաքանդակները զետեղուած են կոթողի արեւելեան եւ արեւմտեան նիստերուն՝ ուղղանկիւն շրջանակներու մէջ։ Հիւսիսային եւ հարաւային նիստերը յարդարուած են բուսական եւ երկրաչափական պատկերաքանդակներով։
1938, 1950 թուականներուն կատարուած են կոթողի նորոգման եւ ամրակայման աշխատանքներ[1]։
Պատկերասրահ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]-
Օձունի յուշակոթողը -
Օձունի յուշակոթողը -
միակտոր քարի 4 մեթրանոց սիւն -
Օձունի եկեղեցին եւ յուշակոթողը -
Օձունի եկեղեցին եւ յուշակոթողը
Գրականութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Ջալալեանց Ս., Ճանապարհորդութիւն ի Մեծն Հայաստան, Տփխիս, հ. 1, 1842։
- Հասրաթեան Մ., Տաշիրի սրահաւոր միանաւ յուշարձանները, «Լրաբեր հասարակական գիտութիւններու», Եր., 1974, N 3։
- Շախկեան Գ., Օձունի եկեղեցին, Եր., 1983։
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ «ՀՀ Մշակոյթի նախարարութիւն, «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարաններու եւ պատմական միջավայրի պահպանութեան ծառայութիւն» ՊՈԱԿ, Օձունի կոթող»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 5 Մարտ 2016-ին։ արտագրուած է՝ 11 Նոյեմբեր 2014-ին: