Փետուր
Փետուրները մաշկի յատուկ աճեր են, որոնք կը կազմեն թռչուններու (եւ կարգ մը ոչ-թռչուններու) արտաքին ծածկոյթը, որ կը կոչուի փետրայարդարանք։ Անոնք ողնաշարաւոր անասուններու մարմինին վրայ եղած ամէնէն բարդ կառուցուածքներն են[1][2]։
Փետուրները կ'օգնեն՝
- թռիչքի ժամանակ,
- մարմինի տաքութեան պահպանման (ջերմամեկուսացում),
- ջրադիմադրութեան։
Փետուրներու գոյացուցած գոյները կը նպաստեն նաեւ թռչուններու փոխյարաբերութեան եւ պաշտպանութեան։
Մարդու կողմէ գործածութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Մարդիկ փետուրները բազմատեսակ նպատակներով գործածած են․
- Կենցաղային եւ տնտեսական՝ փետուրները, իրենց փափկութեան եւ ջերմամեկուսացման շնորհիւ, լայնօրէն կը գործածուին բարձրորակ անկողնային իրեր պատրաստելու համար (բարձեր, վերմակներ, գորգեր)։ Անոնք կը գործածուին նաեւ ձմեռնային հագուստներու եւ քնապարկերու մէջ։ Յատկապէս սագի եւ ծովային բադի փափուկ փետուրները ունին մեծ ջերմապահպանման կարողութիւն։
- Գրութեան համար՝ մեծ թռչուններու փետուրները (յատկապէս սագերու), պատմականօրէն գործածուած են իբրեւ գրիչներ (quill pens)։
- Գեղարուեստական եւ մշակութային՝ անցեալին, կարգ մը թռչուններու փետուրներու որսը զարդարանքի եւ յարդարման համար, վտանգած է անոնց գոյութիւնը եւ նոյնիսկ պատճառ դարձած կարգ մը տեսակներու անհետացման։
Այսօր փետուրները, որոնք կը գործածուին նորաձեւութեան եւ զինուորական զարդարանքներու մէջ, գլխաւորաբար կը ստացուին թռչնաբուծութեան մնացորդներէ (թռչուններ, սագեր, հնդկահաւեր, եւ այլն)։ Այս փետուրները կը ներկուին եւ կը մշակուին՝ արտաքին տեսքը բարելաւելու համար, որովհետեւ տնտեսային թռչուններու փետուրները սովորաբար աւելի միագոյն ու թանձր գունաւոր են, քան վայրի թռչուններուն փետուրները[3]։