Վահրամ Ալազան

Վահրամ Ալազան
Ծննդեան անուն Վահրամ Մարտիրոս Գաբուզեան
Նաեւ յայտնի է իբրեւ Ալազան
Ծնած է 6 (19) Մայիս 1903[1][2]
Ծննդավայր Վան, Վանի Նահանգ, Օսմանեան Կայսրութիւն[1]
Մահացած է 17 Մայիս 1966(1966-05-17)[1][2] (63 տարեկանին)
Մահուան վայր Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն[1]
Քաղաքացիութիւն  Օսմանեան Կայսրութիւն
 Խորհրդային Միութիւն
Ազգութիւն Հայ[1][2]
Մասնագիտութիւն գրագէտ, Խմբագիր, հասարակական գործիչ
Աշխատավայր Գրական թերթ[1]
Անդամութիւն Հայաստանի Գրողներու Միութիւն[1]

Վահրամ Ալազան, (6 (19) Մայիս 1903[1][2], Վան, Վանի Նահանգ, Օսմանեան Կայսրութիւն[1] - 17 Մայիս 1966(1966-05-17)[1][2], Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն[1]), բանաստեղծ եւ արձակագիր,

Կեանք եւ գործունէութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծնած է Վան։ Նախակրթութիւնը ստացած է իր ծննդավայրի Արանքի ծխական դպրոցը յետոյ Կեդրոնականը: 1915-ի ընդհանուր պատերազմին, երբ հայ-թրքական ընդհարումները սկսած են, Յուլիսին Վանի ազգաբնակչութեան հետ Ալազան Կովկաս գաղթած է ու երեւանի մէջ հաստատուած, ուր քանի մը տարի զանազան սեւ աշխատանքներով (ծառայ գինեվաճառի մօտ, կօշկակարի աշակերտ) զբաղելէ ետք 1915-ին տպարան մտած է իբրեւ գրաշար, ուր 6 տարի կը մնայ: 1921-ին սկսած է գրել. աաշխատակցած է «Մուրճ»-ին, «Խորհրդային Հայաստան» եւ հայատառ բոլոր թերթերուն եւ հանդէսներուն: Ալազան մահացած է Մայիս 17, 1966-ին եւ թաղուած է քաղաքային պանդէոնին մէջ։

Տպարանի նախկին բանուոր։ Ունի բասանտեղծութիւններու քանի մը հատորներ, «Հիւսիսային աստղ» խորագիրով վէպ մը եւ յուշագրութիւններ՝ ժամանակակից գրական եւ հասարակական դէմքերու մասին։

Ալազան գրական հրապարակ իջաւ է 1922-ին, երբ դեռ գրաշար էր։ Անոր առաջին բանաստեղծութիւնները աչքի կը զարնէին անկեղծութեամբ, թէեւ հրապարակախօսական, դատողական բրոյթն աւելի իշխող էր։ Լեզուն պարզ է, պատկերաւոր։ Գրած է եւ մանր, քնարական ու երկարաշունչ քերթուածներ, որոնցմէ արժէքաւորը «Պոէմ պոէտների մասին, գրուած պոէտների համար» գործն է, ուր կ'արծարծէ իրաւ բանաստեղծի գաղափարը։ Ուշագրաւ են եւ արժէքաւոր Ալազանի յուշագրութիւնները, որոնք Հայաստանի նորագոյն անցքերուն ու դէմքերուն կը վերաբերին։

Աշխատութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ալազանի առաջին հրատարակած գիրքն է «Տարիների Խաղը», տպուած 1922-ին: «Հետզհետէ՜ Հրաբխապոէզիա», «ԱշԽատանքային», «Օրիորդ Օլգա», «Գիւղի գիշերները», «Երգեր Կառուցման եւ Յաղթանակի», «Մաքառումներ», «ճանապարհից» (վէպ), «Վաթսուներորդ հորիզոնում» (վէպ), «Դասալիքը» (վիպակ): Ալազանը խմբագիր եղած է «Սպագրական Բանուոր» երկշաբաթերթին (1925) եւ «Գրական դիրքերում»ի (1927-1932): Ալազանր Ն. Նորենցի հետ միասին խմբագրած է Արեւմտահայ բանաստեղծներ անտոլոգիան, Պետրոս Դուերեանի «Տաղեր»ը եւ Միսաք Մեծարենցի երկերու լիակատար հրատարակութիւնը: Ալազանի գրուածքները թարգմանուած են ռուսերէն, Թուրքերէն, վրացերէն եւ ուգրաներէն լեզուներու։ Ալազանը կը գրէ թէ արձակ եւ թէ չափածոյ: Իր ուժերը փորձած է նաեւ երգիծաբանութեան եւ հրապարակախօսութեան մէջ։ Ալազանը մէկն է եղած Հայաստանի Պրոլետարական Գրողներու Ասոցիացիայ հիմնադիրներէն, 1923-ին անոր նախագահ ընտրուած է եւ մինչեւ 1929 անոր ղեկավարման աշխատանքներուն մէջ մնացած մինչեւ որ «Հայաստանի Խորհրդային Գրողներին Ֆետերացիա»ն կը կազմակերպուի, որուն առաջին քարտուղար կ'ընտրուի:

Մրցանակներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Անդրկովկասեան Պրոլետարական Գրողներու Ասոցիացիայի կազմակերպման առաջին օրէն՝ (1972) մինչեւ անոր լուծուիլը՝ (1932) Ալազան այդ Ասոցիացիայի քարտուղարներէն մին կ'ըլլայ: Ալազան ընտրուած է Համամիութենական Պրոլետ-Գրողներու Ասոցիացիայի եւ անոր նախագահութեան կազմին անդամ, ինչպէս նաեւ Յեղափոխական Գրողներու Միջազգային Բիւրոյի վարչութեան անդամ: (Հեղինակութիւն ամսագիր 1935 թ. 7-8, էջ 406): 1937-ին Ալազանն ալ Խ. Հայաստանի Գրողներէն կը շնորհազրկուի իբրեւ «Թրոցկիստ»[3]:

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]