Ստեփանոս Ագոնց

Ստեփանոս Ագոնց;
Ծնած է	20 Նոյեմբեր 1740
Ծննդավայր	Կէորկենի, Principality of Transylvania, Հունգարիայի թագավորություն
Մահացած է	24 Յունուար 1824 (83 տարեկանին)
Մահուան վայր	Վենետիկ, Աւստրիական Կայսրութիւն
Մասնագիտութիւն	աշխարհագրագէտ, հայագէտ, հոգեւորական, աստուածաբան, արուեստագէտ, արքեպիսկոպոս

Ստեփանոս Ագոնց (20 Նոյեմբեր 1740(1740-11-20)^[1]^[2]^[3], Կէորկենի, Principality of Transylvania, Հունգարիայի թագավորություն^[1]^[2] - 24 Յունուար 1824(1824-01-24)^[3], Վենետիկ, Աւստրիական Կայսրութիւն^[1]^[2]), արքեպիսկոպոս, Վենետիկի Մխիթարեան երրորդ Աբբան:

Կենսագրական գիծեր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծնած է Թրանսիլվանիոյ Ճուրճով-Կէօրկէնի հայաքաղաքը։ Գրիգորի որդի, մկրտութեան անունն էր Ամիրա:

1757-ին Վենետիկի Ս. Ղազարու վանքը կը ղրկուի, ուր վեց տարի ուսանելէ ետք, 1763-ին քահանայ կը ձեռնադրուի։ Հազիւ երեսնամեայ, վանքին աշակերտներու վերակացու կը կարգուի (1770-1780), իսկ 1785-ին Ստեփանոս Մելքոնեան Աբբայի Աթոռակալ-փոխանորդ կ՛ընտրուի: Առաքելական պաշտօնով, 1790-ին իր ծննդավայրը կ՛երթայ, ուր կը մնայ մինչեւ Ստեփաննոս Աբբահօր մահը (Հոկտեմբեր 1799)։ 1800-ին Ս. Ղազար կը վերադառնայ, ուր միաբանական ընդհանուր ժողովը նոյն տարուան Նոյեմբեր 9-ին զինքը ընդհանուր Աբբայ կ՛ընտրէ. այդ տարի Ս. Ղազար եզակի հիւր մը կ՛ունենայ, յանձին Պիոս Է՝ Հռոմի նորընտիր Պապը։

1804-ին, Ագոնց Հռոմի մէջ «Արքեպիսկոպոս Սիւնեաց նահանգին» պատուոյ տիտղոսով կ՛օծուի: Ան Իր պաշտօնավարութեան շրջանին, Ագոնց բանակցած է Ֆրանսայի կայսեր Նափոլէոն Ա.-ի հետ եւ յաջողած է փրկել վանքի կալուածները վերահաս բռնագրաւումէ՝ իբրեւ «Հայկական Ճեմարան», որ արդէն Իտալիոյ բոլոր վանքերու ճակատագիրը եղած էր:

1811ին, Ս. Ղազարու վանքը «Հայկական Ճեմարան»ի տիտղոսը ստացած է Նափոլէոնի կողմէ։

Կատարած է վանքին ու տպարանին ընդարձակումը։ Ագոնցի անունը հռչակուած էր ո՛չ միայն հայ, այլեւ օտար շրջանակներու մէջ։ Իր օրով, բազմաթիւ թագաւորներ, օտար իշխանազուններ այցելած են Ս. Ղազարու վանքը: Խոր ծերութեան մէջ, 84 տարեկանին վախճանած է 1824 Յուլիս 29-ին:

Ստեփաննոս Ագոնց Արքեպ. ո՛չ միայն իբրեւ մատենագիր, այլեւ Ս. Ղազարու մեծ դէմքերէն մէկը եղած է:

Աշխատութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Հրատարակած է «Աշխարհագրութիւն չորից մասանց աշխարհի» գործը 11 հատորով (1802-1806), համագործակցութեամբ՝ Հ. Ղուկաս Ինճիճեանի (1758-1833), որ գրած է երեք հատոր։

Ստեփանոս արք. Ագոնց նաեւ հրատարակած է ճարտասանութեան ձեռնարկ մը (1775), Մխիթար Սեբաստացիի կենսագրութիւն մը (1810), եւ Աստուածաշունչի պատմութիւններու քառահատոր տեսութիւն մը (1819)։ Անոր անունը հանրածանօթ ըլլալով օտար շրջանակներու մէջ, բազմաթիւ թագաւորներ ու իշխանազուններ Ս. Ղազար այցելած են իր օրերուն:

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 Ով ով է. հայեր / խմբ. Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 1.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053761"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28722393"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Ավստրիական կենսագրական բառարան — ÖAW.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25666"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q299015"></a>

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1974.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1787111"_data-entity-id="Q28722393">[[:d:Q28722393|Ով_ով_է._հայեր]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:hy:Հովհաննես_Այվազյան|Հ.&nbsp;Այվազյան]]_—_[[:Երեւան|Երևան]]:_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_2005._—_հատոր&nbsp;1.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053761"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28722393"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 Ով ով է. հայեր / խմբ. Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 1.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053761"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28722393"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q25666">[https://www.biographien.ac.at/oebl/oebl_K/Kiuver_Stephan-Agontz_1740_1824.xml_Ավստրիական_կենսագրական_բառարան]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:de:Österreichische_Akademie_der_Wissenschaften|ÖAW]].</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25666"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q299015"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Ավստրիական կենսագրական բառարան — ÖAW.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25666"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q299015"></a>

[1]

[2]

[3]