«Հրաչեայ Ներսիսեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (5), → (20) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1. Տող 1.
{{ԱՀ}}
{{ԱՀ}}


'''Հրաչեա Նէրսիսեան''' ( Նոյեմբեր 12 1895, Նիկոդեմիա- Նոյեմբեր 6 1961 Երեւան), Ֆիլմի եւ թատրոնի հայ անուանի դերասան, երկրորդ աստիճանի ստալինեան մրցանակի դափնեկիր (1941), ԽՍՀՄ ժողովրդական դերասան (1956):
'''Հրաչեա Նէրսիսեան''' ( Նոյեմբեր 12 1895, Նիկոդեմիա- Նոյեմբեր 6 1961 Երեւան), Ֆիլմի եւ թատրոնի հայ անուանի դերասան, երկրորդ աստիճանի ստալինեան մրցանակի դափնեկիր (1941), ԽՍՀՄ ժողովրդական դերասան (1956)։


== Կենսագրութիւն ==
== Կենսագրութիւն ==


Հրաչեայ Ներսիսեանը ծնած է [[1895]] թ.- ին, Կոստանդնուպոլսոյ մօտիկ [[Նիկոմեդիա]] փոքրիկ քաղաքը: Հայրը՝ ''Նէրսէս''ը, փոքր ընտանիքի տէր արհեստաւոր մարդ, կը կարողանայ իր միակ որդուն ուսման տալ: Հրաչեան կը սորվի Ֆրանսական ''Սեն-Պարպ'' Քոլէճը, ամերիկեան ''Ռոպերդ Քօլէճ''ը ըւ հայկական ''Եսայեան'' վարժարանը, բայց ոչ մէկը չի հասցներ աւարտել: Այս անկանոն կրթութիւնը ապագայ դերասանին կու տայ լեզուների գիտակցութիւն, ֆրանսական եւ անգլիական հեղինակներու երկերը բնագրով կարդալու հնարաւորութիւն։
Հրաչեայ Ներսիսեանը ծնած է [[1895]] թ.- ին, Կոստանդնուպոլսոյ մօտիկ [[Նիկոմեդիա]] փոքրիկ քաղաքը։ Հայրը՝ ''Նէրսէս''ը, փոքր ընտանիքի տէր արհեստաւոր մարդ, կը կարողանայ իր միակ որդուն ուսման տալ։ Հրաչեան կը սորվի Ֆրանսական ''Սեն-Պարպ'' Քոլէճը, ամերիկեան ''Ռոպերդ Քօլէճ''ը ըւ հայկական ''Եսայեան'' վարժարանը, բայց ոչ մէկը չի հասցներ աւարտել։ Այս անկանոն կրթութիւնը ապագայ դերասանին կու տայ լեզուների գիտակցութիւն, ֆրանսական եւ անգլիական հեղինակներու երկերը բնագրով կարդալու հնարաւորութիւն։


Արուեստասէր ''Գրիգոր'' պապի (մորաքրոջ ամուսինին) տունը կ՛ըլլար գրողներու ու արուեստի մարդիկ։ Շատ յաճախ՝ Դանիէլ Վարուժանը։ Պատանի Հրաչեան անոնց զրույցներու մշտական ունկնդիրն էր։ Անոր կը վիճակուի լսել Կոմիտասին իրենց իսկ տունը, ուր ապրած էր մեծ երաժիշտը, ծանօթանալ անոր հետ։
Արուեստասէր ''Գրիգոր'' պապի (մորաքրոջ ամուսինին) տունը կ՛ըլլար գրողներու ու արուեստի մարդիկ։ Շատ յաճախ՝ Դանիէլ Վարուժանը։ Պատանի Հրաչեան անոնց զրույցներու մշտական ունկնդիրն էր։ Անոր կը վիճակուի լսել Կոմիտասին իրենց իսկ տունը, ուր ապրած էր մեծ երաժիշտը, ծանօթանալ անոր հետ։


[[1915]] թ.-ին Հրաչեան կը զինակոչուի թրքական բանակ իբրեւ թարգմանիչ, նոյն թուականին Ապրիլին ալ կը սկսուի Մեծ եղեռնը։ Երեք տարի իբեւ տաճկական զինուոր, պաշտօնով թարգմանիչ, Մերձաւոր արեւելքի և Միջագետքի երկիրներուն թափառող երիտասարդն իր մեջ կը կրէր այդ խորին վիշտը։ Արհավիրքների քաոսը զգայուն երիտասարդի շփոթ ներաշխարհը կ՛արգիլէ ամէն ինչ, քաղաքակրթութեսն եւ մարդկային բարոյականութեան ամէն մէկ պատկերացում։ Հրաչեան ապշահար 1918 թ.-ին նորէն կը յայտնուի Կոստանդնուպոլիս: Ամէն ինչ, որ կ՛ընէ երիտասարդը իր համար այնքան անհեռանկար միջավայրի մէջ, կը գործրակամայ , առանց ոեւէ նպատակի։ Բնատուր լաւ ձայնի տէր, բնածին երաժշտական Հրաչեան կը յայտնուի Պենկլեան օպերետին մէջ իբրեւ երգչախումբի շարքային անդամ մը։ Նոյն թուականին Մկրտիչ Ջանանը կը կազմակերպէ հայ դրամատիկական ընկերութիւն և Հրաչեային հրապարէ իր նախաձեռնութեամբ։ Թատրոնի ներկայացումներուն, մեծամասնութեամբ ֆրանսական մելոդրամաներու բեմադրութիւններուն, կը մասնակցի նաեւ Հրաչեան։ Ճիշդ այստեղ էլ, 1919 թ.-ին, «Ձայնը հնչեց» պիեսի մեջ խաղալիս երիտասարդը կը գրաւուի Օւի Սևումեանին, որ Կոստանդնուպոլիս էր եկած երիտասարդ ուժեր հավաքելու և Կովկաս տանելու նպատակով։ Հրաչյան դերեր կը ստանայ Սեւումյանի բեմադրութիւուններուն, բայց յաջորդ իսկ տարին Սեւումեանը կը վախճանի։ Հայ թատրոնը կը կորսնցնէ իր ամենաառաջադեմ գործիչին, Հրաչեան՝ ուսուցիչին ու խորհրդատուին։ Ետքը ան կը խաղայ տարբեր ներկայացումներու մէջ, որ կը բեմադրեն Վահրամ Փափազեանի և Հովհաննես Աբէլեանի ղեկավարութեամբ։ [[1922]] թ.-ին ''Վահրամ Փափազեան''ը Հրաչեային, ''Մկրտիչ Ջանան''ին և քանի մը այլ դերասաններու կ՛ուղղարկեն ''Կովկաս''։ Որոշ մը ժամանակ անոնք շրջագայեցին ''Բաթում'' և ուրիշ հայաշատ քաղաքներ, ապա առանց Հրաչեայի մեկնեցան Երևան և միացան Առաջին պետթատրոնի կազմին։ Հրաչեա Ներսիսեանը անոնց միացաւ մէկ տարի ետք։
[[1915]] թ.-ին Հրաչեան կը զինակոչուի թրքական բանակ իբրեւ թարգմանիչ, նոյն թուականին Ապրիլին ալ կը սկսուի Մեծ եղեռնը։ Երեք տարի իբեւ տաճկական զինուոր, պաշտօնով թարգմանիչ, Մերձաւոր արեւելքի և Միջագետքի երկիրներուն թափառող երիտասարդն իր մեջ կը կրէր այդ խորին վիշտը։ Արհավիրքների քաոսը զգայուն երիտասարդի շփոթ ներաշխարհը կ՛արգիլէ ամէն ինչ, քաղաքակրթութեսն եւ մարդկային բարոյականութեան ամէն մէկ պատկերացում։ Հրաչեան ապշահար 1918 թ.-ին նորէն կը յայտնուի Կոստանդնուպոլիս։ Ամէն ինչ, որ կ՛ընէ երիտասարդը իր համար այնքան անհեռանկար միջավայրի մէջ, կը գործրակամայ , առանց ոեւէ նպատակի։ Բնատուր լաւ ձայնի տէր, բնածին երաժշտական Հրաչեան կը յայտնուի Պենկլեան օպերետին մէջ իբրեւ երգչախումբի շարքային անդամ մը։ Նոյն թուականին Մկրտիչ Ջանանը կը կազմակերպէ հայ դրամատիկական ընկերութիւն և Հրաչեային հրապարէ իր նախաձեռնութեամբ։ Թատրոնի ներկայացումներուն, մեծամասնութեամբ ֆրանսական մելոդրամաներու բեմադրութիւններուն, կը մասնակցի նաեւ Հրաչեան։ Ճիշդ այստեղ էլ, 1919 թ.-ին, «Ձայնը հնչեց» պիեսի մեջ խաղալիս երիտասարդը կը գրաւուի Օւի Սևումեանին, որ Կոստանդնուպոլիս էր եկած երիտասարդ ուժեր հավաքելու և Կովկաս տանելու նպատակով։ Հրաչյան դերեր կը ստանայ Սեւումյանի բեմադրութիւուններուն, բայց յաջորդ իսկ տարին Սեւումեանը կը վախճանի։ Հայ թատրոնը կը կորսնցնէ իր ամենաառաջադեմ գործիչին, Հրաչեան՝ ուսուցիչին ու խորհրդատուին։ Ետքը ան կը խաղայ տարբեր ներկայացումներու մէջ, որ կը բեմադրեն Վահրամ Փափազեանի և Հովհաննես Աբէլեանի ղեկավարութեամբ։ [[1922]] թ.-ին ''Վահրամ Փափազեան''ը Հրաչեային, ''Մկրտիչ Ջանան''ին և քանի մը այլ դերասաններու կ՛ուղղարկեն ''Կովկաս''։ Որոշ մը ժամանակ անոնք շրջագայեցին ''Բաթում'' և ուրիշ հայաշատ քաղաքներ, ապա առանց Հրաչեայի մեկնեցան Երևան և միացան Առաջին պետթատրոնի կազմին։ Հրաչեա Ներսիսեանը անոնց միացաւ մէկ տարի ետք։


[[1923]] թ.-ին ան ընդմիշտ կը դառնայ ''Երեւան'' քաղաքի բնակիչը, հայկական առաջին թատրոնի դերասանը։
[[1923]] թ.-ին ան ընդմիշտ կը դառնայ ''Երեւան'' քաղաքի բնակիչը, հայկական առաջին թատրոնի դերասանը։
Տող 17. Տող 17.
Առաջին տասնամեակին դերասանը մեծ յաջողութեամբ խաղցած է և՛ ողբերգական ու դրամատիկական, և՛ կոմիկական ու ֆարսային դերեր, անձնաւորած է և՛ չար ու բարի, և՛ հերոսական ու սովորական կերպարներ։
Առաջին տասնամեակին դերասանը մեծ յաջողութեամբ խաղցած է և՛ ողբերգական ու դրամատիկական, և՛ կոմիկական ու ֆարսային դերեր, անձնաւորած է և՛ չար ու բարի, և՛ հերոսական ու սովորական կերպարներ։


Յաջորդ տասնամեակին Ներսիսեանի՝ արդէն հասուն վարպետի, դերերու թիւը կը նուազէ, բնույթը՝ փոխուելով։ Պատճառը և՛ այն է, որ գնալով առհասարակ կը նուազի տարեկան բեմադրութիւններու թիւը, և՛ այն, որ պիեսների գաղափարակիր հերոսներու մեջ ներքի պայքարը կը դառնայ աննշան ու անէական։
Յաջորդ տասնամեակին Ներսիսեանի՝ արդէն հասուն վարպետի, դերերու թիւը կը նուազէ, բնույթը՝ փոխուելով։ Պատճառը և՛ այն է, որ գնալով առհասարակ կը նուազի տարեկան բեմադրութիւններու թիւը, և՛ այն, որ պիեսների գաղափարակիր հերոսներու մեջ ներքի պայքարը կը դառնայ աննշան ու անէական։


Հայրենական պատերազմէն ալ իրարմէ շատ տարբեր դերեր վիճակուեցան Ներսիսեանին, թատրոնին և ֆիլմերու մէջ։ 1925թ.-ից ի վեր, երբ հայկական առաջին կինոյում՝ «Նամուսում» խաղաց Ռուստամի դերը, մինչը կյանքի վերջը, երբ 1961թ.-ին «Տժվժիկ» ֆիլմում խաղաց Ներսես աղբարի դերը, Ներսիսյանը պահպանեց հայկական կինոարվեստի առաջին դերասանի պատիվը, որովհետև պահպանեց բեմի ու էկրանի համար հավասար հաջողությամբ խաղալու հազվագյուտ կարողութիւնը։
Հայրենական պատերազմէն ալ իրարմէ շատ տարբեր դերեր վիճակուեցան Ներսիսեանին, թատրոնին և ֆիլմերու մէջ։ 1925թ.-ից ի վեր, երբ հայկական առաջին կինոյում՝ «Նամուսում» խաղաց Ռուստամի դերը, մինչը կյանքի վերջը, երբ 1961թ.-ին «Տժվժիկ» ֆիլմում խաղաց Ներսես աղբարի դերը, Ներսիսյանը պահպանեց հայկական կինոարվեստի առաջին դերասանի պատիվը, որովհետև պահպանեց բեմի ու էկրանի համար հավասար հաջողությամբ խաղալու հազվագյուտ կարողութիւնը։


Ետպատերազմյան տարիներին էլ նրա խաղացանկը եղավ շատ բազմազան։ Բեմադրութիւններու գլխաւոր դերերու կողքին՝ համեմատաբար փոքր դերեր, որոնցմէ ոմանք դարձան դերասանական արւեստի յայտնի նմուշներ։
Ետպատերազմյան տարիներին էլ նրա խաղացանկը եղավ շատ բազմազան։ Բեմադրութիւններու գլխաւոր դերերու կողքին՝ համեմատաբար փոքր դերեր, որոնցմէ ոմանք դարձան դերասանական արւեստի յայտնի նմուշներ։


Դերասանը խաղցաւ նաեւ Լիր արքա, բայց այդ խաղը, որուն մէջ քիչ չէին ներսիսեանական փայլատակումները, չունեցաւ սպասուած յաջողութիւնը։
Դերասանը խաղցաւ նաեւ Լիր արքա, բայց այդ խաղը, որուն մէջ քիչ չէին ներսիսեանական փայլատակումները, չունեցաւ սպասուած յաջողութիւնը։


1961թ.-ին '''Մեք-Գրիգորի''' («Իմ սիրտը լեռներում է») կերպարանքով ըսաւ իր վերջին խօսքը և հրաժեշտ տուաւ կեանքին ու արուեստին։ {{DEFAULTSORT:Ներսիսյան, Հրաչյա}}
1961թ.-ին '''Մեք-Գրիգորի''' («Իմ սիրտը լեռներում է») կերպարանքով ըսաւ իր վերջին խօսքը և հրաժեշտ տուաւ կեանքին ու արուեստին։
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}
{{DEFAULTSORT:Ներսիսյան, Հրաչյա}}
[[Կատեգորիա:Հայ դերասաններ]]
[[Կատեգորիա:Հայ դերասաններ]]
[[Կատեգորիա:Թատերական գործիչներ այբբենական կարգով]]
[[Կատեգորիա:Թատերական գործիչներ այբբենական կարգով]]
Տող 34. Տող 39.
[[Կատեգորիա:1961 մահեր]]
[[Կատեգորիա:1961 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Նոյեմբերի 6 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Նոյեմբերի 6 մահեր]]


== Ծանօթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}

17:34, 10 Օգոստոս 2015-ի տարբերակ

Կաղապար:ԱՀ

Հրաչեա Նէրսիսեան ( Նոյեմբեր 12 1895, Նիկոդեմիա- Նոյեմբեր 6 1961 Երեւան), Ֆիլմի եւ թատրոնի հայ անուանի դերասան, երկրորդ աստիճանի ստալինեան մրցանակի դափնեկիր (1941), ԽՍՀՄ ժողովրդական դերասան (1956)։

Կենսագրութիւն

Հրաչեայ Ներսիսեանը ծնած է 1895 թ.- ին, Կոստանդնուպոլսոյ մօտիկ Նիկոմեդիա փոքրիկ քաղաքը։ Հայրը՝ Նէրսէսը, փոքր ընտանիքի տէր արհեստաւոր մարդ, կը կարողանայ իր միակ որդուն ուսման տալ։ Հրաչեան կը սորվի Ֆրանսական Սեն-Պարպ Քոլէճը, ամերիկեան Ռոպերդ Քօլէճը ըւ հայկական Եսայեան վարժարանը, բայց ոչ մէկը չի հասցներ աւարտել։ Այս անկանոն կրթութիւնը ապագայ դերասանին կու տայ լեզուների գիտակցութիւն, ֆրանսական եւ անգլիական հեղինակներու երկերը բնագրով կարդալու հնարաւորութիւն։

Արուեստասէր Գրիգոր պապի (մորաքրոջ ամուսինին) տունը կ՛ըլլար գրողներու ու արուեստի մարդիկ։ Շատ յաճախ՝ Դանիէլ Վարուժանը։ Պատանի Հրաչեան անոնց զրույցներու մշտական ունկնդիրն էր։ Անոր կը վիճակուի լսել Կոմիտասին իրենց իսկ տունը, ուր ապրած էր մեծ երաժիշտը, ծանօթանալ անոր հետ։

1915 թ.-ին Հրաչեան կը զինակոչուի թրքական բանակ իբրեւ թարգմանիչ, նոյն թուականին Ապրիլին ալ կը սկսուի Մեծ եղեռնը։ Երեք տարի իբեւ տաճկական զինուոր, պաշտօնով թարգմանիչ, Մերձաւոր արեւելքի և Միջագետքի երկիրներուն թափառող երիտասարդն իր մեջ կը կրէր այդ խորին վիշտը։ Արհավիրքների քաոսը զգայուն երիտասարդի շփոթ ներաշխարհը կ՛արգիլէ ամէն ինչ, քաղաքակրթութեսն եւ մարդկային բարոյականութեան ամէն մէկ պատկերացում։ Հրաչեան ապշահար 1918 թ.-ին նորէն կը յայտնուի Կոստանդնուպոլիս։ Ամէն ինչ, որ կ՛ընէ երիտասարդը իր համար այնքան անհեռանկար միջավայրի մէջ, կը գործրակամայ , առանց ոեւէ նպատակի։ Բնատուր լաւ ձայնի տէր, բնածին երաժշտական Հրաչեան կը յայտնուի Պենկլեան օպերետին մէջ իբրեւ երգչախումբի շարքային անդամ մը։ Նոյն թուականին Մկրտիչ Ջանանը կը կազմակերպէ հայ դրամատիկական ընկերութիւն և Հրաչեային հրապարէ իր նախաձեռնութեամբ։ Թատրոնի ներկայացումներուն, մեծամասնութեամբ ֆրանսական մելոդրամաներու բեմադրութիւններուն, կը մասնակցի նաեւ Հրաչեան։ Ճիշդ այստեղ էլ, 1919 թ.-ին, «Ձայնը հնչեց» պիեսի մեջ խաղալիս երիտասարդը կը գրաւուի Օւի Սևումեանին, որ Կոստանդնուպոլիս էր եկած երիտասարդ ուժեր հավաքելու և Կովկաս տանելու նպատակով։ Հրաչյան դերեր կը ստանայ Սեւումյանի բեմադրութիւուններուն, բայց յաջորդ իսկ տարին Սեւումեանը կը վախճանի։ Հայ թատրոնը կը կորսնցնէ իր ամենաառաջադեմ գործիչին, Հրաչեան՝ ուսուցիչին ու խորհրդատուին։ Ետքը ան կը խաղայ տարբեր ներկայացումներու մէջ, որ կը բեմադրեն Վահրամ Փափազեանի և Հովհաննես Աբէլեանի ղեկավարութեամբ։ 1922 թ.-ին Վահրամ Փափազեանը Հրաչեային, Մկրտիչ Ջանանին և քանի մը այլ դերասաններու կ՛ուղղարկեն Կովկաս։ Որոշ մը ժամանակ անոնք շրջագայեցին Բաթում և ուրիշ հայաշատ քաղաքներ, ապա առանց Հրաչեայի մեկնեցան Երևան և միացան Առաջին պետթատրոնի կազմին։ Հրաչեա Ներսիսեանը անոնց միացաւ մէկ տարի ետք։

1923 թ.-ին ան ընդմիշտ կը դառնայ Երեւան քաղաքի բնակիչը, հայկական առաջին թատրոնի դերասանը։

Դերասանական կեանքը

Առաջին տասնամեակին դերասանը մեծ յաջողութեամբ խաղցած է և՛ ողբերգական ու դրամատիկական, և՛ կոմիկական ու ֆարսային դերեր, անձնաւորած է և՛ չար ու բարի, և՛ հերոսական ու սովորական կերպարներ։

Յաջորդ տասնամեակին Ներսիսեանի՝ արդէն հասուն վարպետի, դերերու թիւը կը նուազէ, բնույթը՝ փոխուելով։ Պատճառը և՛ այն է, որ գնալով առհասարակ կը նուազի տարեկան բեմադրութիւններու թիւը, և՛ այն, որ պիեսների գաղափարակիր հերոսներու մեջ ներքի պայքարը կը դառնայ աննշան ու անէական։

Հայրենական պատերազմէն ալ իրարմէ շատ տարբեր դերեր վիճակուեցան Ներսիսեանին, թատրոնին և ֆիլմերու մէջ։ 1925թ.-ից ի վեր, երբ հայկական առաջին կինոյում՝ «Նամուսում» խաղաց Ռուստամի դերը, մինչը կյանքի վերջը, երբ 1961թ.-ին «Տժվժիկ» ֆիլմում խաղաց Ներսես աղբարի դերը, Ներսիսյանը պահպանեց հայկական կինոարվեստի առաջին դերասանի պատիվը, որովհետև պահպանեց բեմի ու էկրանի համար հավասար հաջողությամբ խաղալու հազվագյուտ կարողութիւնը։

Ետպատերազմյան տարիներին էլ նրա խաղացանկը եղավ շատ բազմազան։ Բեմադրութիւններու գլխաւոր դերերու կողքին՝ համեմատաբար փոքր դերեր, որոնցմէ ոմանք դարձան դերասանական արւեստի յայտնի նմուշներ։

Դերասանը խաղցաւ նաեւ Լիր արքա, բայց այդ խաղը, որուն մէջ քիչ չէին ներսիսեանական փայլատակումները, չունեցաւ սպասուած յաջողութիւնը։

1961թ.-ին Մեք-Գրիգորի («Իմ սիրտը լեռներում է») կերպարանքով ըսաւ իր վերջին խօսքը և հրաժեշտ տուաւ կեանքին ու արուեստին։

Ծանօթագրութիւններ


Կատեգորիա:Հայ դերասաններ Կատեգորիա:Թատերական գործիչներ այբբենական կարգով Կատեգորիա:ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստներ Կատեգորիա:Պարտիզակ (Նիկոմիդիա) ավանում ծնվածներ Կատեգորիա:1895 ծնունդներ Կատեգորիա:Նոյեմբերի 12 ծնունդներ Կատեգորիա:1961 մահեր Կատեգորիա:Նոյեմբերի 6 մահեր