«Կասպիական Արշաւանք» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Նոր էջ «{{ԱՀ}} {{Արևելահայերեն|Կասպիական արշավանք}} {{Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ (արեւմտահայերէն) |Ճակատամարտի ա...»: |
|||
Տող 41. | Տող 41. | ||
== Արշաւանքի սկիզբը == |
== Արշաւանքի սկիզբը == |
||
[[Հիւսիսային պատերազմ]]ի աւարտէն ետք [[Պետրոս Ա. (արեւմտահայերէն)|Պետրոս Ա.]]-ը ձեռնամուխ եղաւ [[Կասպից ծով (արեւմտահայերէն)|Կասպից ծովու]] արեւմտեան երկրամասերու գրաւմանը։ Պարսից [[Շահ (արեւմտահայերէն)|շահին]] ապստամբութենէն պաշտպանելու պատրուարքով Պետրոս Ա.-ը [[1772]]-ին արշաւանք կը կազմակերպէ Անդրկովկաս։ Դերբենտը գրաւելէ ետք [[Պետրոս Ա. (արեւմտահայերէն)|Պետրոս Ա.]]-ը, սակայն, անակնկալօրէն կը վերադառնայ [[Աստրախան (արեւմտահայերէն)|Աստրախան]]` զօրքերու առաջխաղացումը դէպի [[Կասպից ծով (արեւմտահայերնէ)|Կասպից ծովու]] |
[[Հիւսիսային պատերազմ]]ի աւարտէն ետք [[Պետրոս Ա. (արեւմտահայերէն)|Պետրոս Ա.]]-ը ձեռնամուխ եղաւ [[Կասպից ծով (արեւմտահայերէն)|Կասպից ծովու]] արեւմտեան երկրամասերու գրաւմանը։ Պարսից [[Շահ (արեւմտահայերէն)|շահին]] ապստամբութենէն պաշտպանելու պատրուարքով Պետրոս Ա.-ը [[1772]]-ին արշաւանք կը կազմակերպէ Անդրկովկաս։ Դերբենտը գրաւելէ ետք [[Պետրոս Ա. (արեւմտահայերէն)|Պետրոս Ա.]]-ը, սակայն, անակնկալօրէն կը վերադառնայ [[Աստրախան (արեւմտահայերէն)|Աստրախան]]` զօրքերու առաջխաղացումը դէպի [[Կասպից ծով (արեւմտահայերնէ)|Կասպից ծովու]] հարաւային ափերը յետաձգելով յաջորդ տարուան։ |
||
== Հայ-վրացական համագործակցութիւնը == |
== Հայ-վրացական համագործակցութիւնը == |
16:01, 31 Յուլիս 2016-ի տարբերակ
Կաղապար:Տեղեկաքարտ Ճակատամարտ (արեւմտահայերէն)
Պետրոս Ա-ի կասպիական արշաւանք (ռուս.՝ Персидский поход, պարս․՝ جنگ ایران و روس), Ռուսական կայսրութեան նախաձեռնութեամբ կազմակերպուած արշաւանք է Կասպից ծովու առափնեայ շրջաններուն մէջ հաստատուելու համար[1]։ 1715-ին Պետրոս Ա.-ը Ա.Վոլինսկիի գլխաւորութեամբ դեսպաններ կ՛ուղղարկէ Պարսկաստան։ Անոր հանձնարարուած էր հանգամանօրէն ուսումնասիրել երկրին մէջ տիրող դրութիւնը եւ տեղեկութիւններ հաւաքել Պարսկաստանի տիրապետութեան տակ գտնուող ժողովուրդներու մասին։ Հայ ժողովուրդի քաղաքական ու տնտեսական վիճակի մասին աւելի մանրամասն տեղեկութիւններ ստանալու նպատակով Հայաստան ուղարկուեցաւ Ռուսաստանի մէջ Իսրայէլ Օրիի գործի շարունակող Մինաս վարդապետ Տիգրանեանը։
Պարսկաստանի Իրավիճակը
XVIII դարու առաջին երկու տասնամեակներուն Պարսկաստանի մէջ դրութիւնը կը շարունակէր վատթարանալ։ Պարսկական լուծի տակ գտնուող ժողովուրդները, որոնց մէջ նաեւ հայերը, հարմար առիթ կը փնտրէին Պարսից լուծը թոթափելու համար։ Զէնքի ուժով զանոնք հնազանդ պահելու փորձերը այլեւս չէին յաջողեր: Պարսկաստանի դէմ առաւել եռանդուն կը գործէր Աֆղանիստանը ։ 1722-ին աֆղանները գրաւեցին երկրի մայրաքաղաք Սպահանը։
Արշաւանքի սկիզբը
Հիւսիսային պատերազմի աւարտէն ետք Պետրոս Ա.-ը ձեռնամուխ եղաւ Կասպից ծովու արեւմտեան երկրամասերու գրաւմանը։ Պարսից շահին ապստամբութենէն պաշտպանելու պատրուարքով Պետրոս Ա.-ը 1772-ին արշաւանք կը կազմակերպէ Անդրկովկաս։ Դերբենտը գրաւելէ ետք Պետրոս Ա.-ը, սակայն, անակնկալօրէն կը վերադառնայ Աստրախան` զօրքերու առաջխաղացումը դէպի Կասպից ծովու հարաւային ափերը յետաձգելով յաջորդ տարուան։
Հայ-վրացական համագործակցութիւնը
Պարսկաստանի մէջ սկսած խառնակութիւններու ժամանակ Վրաստանի ազատագրման նպատակով ապստամբութեան նախապատրաստութիւններ կը տեսնէր վրաց թագաւոր Վախթանգ Զ.-ը։ Ան բանակցութիւններ կը վարէր ցարական կառավարութեան հետ` Ռուսաստանի օժանդակութիւն ստանալու համար։ Վրաց թագաւորը, իր հերթին, այդ ամէնուն մասին յայտնած էր Արցախի հայ ազատագրական ուժերուն ու առաջարկած էր համատեղ հանդէս գալ պարսից լուծի դէմ։
Հայ ազատագրական պայքարի առաջնորդները նման իրավիճակի մէջ չէին կ՛րնար անտարբեր մնալ։ Ազատագրական պայքարը կազմակերպելու համար Վրաստանէն հայ կամաւորներու ջոկատով Սիւնիք մեկնեցաւ Դաւիթ-Բէկը։ Գանձասարի կաթողիկոս Եսայի Հասան-Ջալալեանի կոչով մօտ 10.000 միացեալ զօրաբանակով հայ մելիքներն ու հրամանատարները Գանձակի մօտ գտնուող Չոլաք վայրը[աղբիւրի կարիք ունի]։ Անոնք Վախթանգ Զ.-ի բանակի հետ ռուսասկան զօրքերու ժամանելուն կը սպասէին։ Մօտ երկու ամիս սպասելէ ետք՝ 1722 թվականի աշնանը, լուր ստացաւ Պետրոս Ա.-ի Դերբենտէն վերադառնալու եւ արշաւանքը հետաձգելու մասին։ Վրացական զօրքերը վերադարձան Թիֆլիս։ Հայկական ուժերը, տուն դառնալով, ձեռնամուխ եղան Արցախի ինքնապաշտպանութեան կազմակերպմանը։
Տես նաեւ
Արտաքին յղումներ
Աղբիւրներ
- Ա.Մելքոնեան, Ա.Սիմոնեան, Ա. Նազարեան, Հ.Մուրադեան, «Հայոց պատմութիւն, Նոր դարեր», 8-րդ դասարան, Զանգակ հրատարակչութիւն, Երեւան, 2013
Ծանօթագրութիւններ
Կատեգորիա:Ռուս-պարսկական պատերազմներ (արւմտ.) Կատեգորիա:Պետրոս Ա. (արւմտ.)