«Աճարիոյ Ճգնաժամ (2004)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
Չ կետադրություն և բացատներ, փոխարինվեց: ն՝Ա → ն՝ Ա (2) oգտվելով ԱՎԲ
Չ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 2. Տող 2.
{{Արևելահայերեն|Աջարիայի ճգնաժամ (2004)}}
{{Արևելահայերեն|Աջարիայի ճգնաժամ (2004)}}
[[Պատկեր:AdjaraLocationinGeorgia.svg|450px|մինի|աջից]]
[[Պատկեր:AdjaraLocationinGeorgia.svg|450px|մինի|աջից]]
'''Աճարիոյ ճգնաժամ''' ({{lang-ka|2004 წლის აჭარის კრიზისი}}), քաղաքական-վարչական ընդհարում [[2003]]-[[2004]] թուականներուն ([[ճգնաժամ]]) [[Աճարիա|Աճարիոյ Ինքնավար Հանրապետութեան]] ([[Ասլան Աբաշիձէ]]ի գլխաւորութեամբ) եւ [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի պաշտօնական իշխանութիւններու միջեւ ([[Միխէիլ Սաակաշուիլի|Միխէիլ Սաակաշուիլիի]] ղեկավարութեամբ): Ճգնաժամը յետխորհրդային Վրաստանի մէջ, անկայուն քաղաքական իրավիճակի հետեւանք էր, յատկապէս «[[Վարդերու յեղափոխութիւն]]էն» ետք։ Ճգնաժամը աւարտեցաւ իշխանութիւններուն հանրապետութեան ամբողջական ենթարկումով։
'''Աճարիոյ ճգնաժամ''' ({{lang-ka|2004 წლის აჭარის კრიზისი}}), քաղաքական-վարչական ընդհարում [[2003]]-[[2004]] թուականներուն ([[ճգնաժամ]]) [[Աճարիա|Աճարիոյ Ինքնավար Հանրապետութեան]] ([[Ասլան Աբաշիձէ]]ի գլխաւորութեամբ) եւ [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի պաշտօնական իշխանութիւններու միջեւ ([[Միխէիլ Սաակաշուիլի]]ի ղեկավարութեամբ): Ճգնաժամը յետխորհրդային Վրաստանի մէջ, անկայուն քաղաքական իրավիճակի հետեւանք էր, յատկապէս «[[Վարդերու յեղափոխութիւն]]էն» ետք։ Ճգնաժամը աւարտեցաւ իշխանութիւններուն հանրապետութեան ամբողջական ենթարկումով։


== Նախադրեալներ ==
== Նախադրեալներ ==
Տող 11. Տող 11.
=== [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի եւ Աճարիոյ Դիմակայութիւն ===
=== [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի եւ Աճարիոյ Դիմակայութիւն ===
[[Պատկեր:Gamarjveba61.JPG|left|thumb|240x240px|[[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի մէջ կը նշեն «Վարդերու յեղափոխութիւնը»:]]
[[Պատկեր:Gamarjveba61.JPG|left|thumb|240x240px|[[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի մէջ կը նշեն «Վարդերու յեղափոխութիւնը»:]]
2003 թուականի, Նոյեմբերին Վրաստանի մէջ, սկսան ընդդիմութեան հանրահաւաքները, որ կը մեղադրէր իշխանութիւններուն խորհրդարանական ընտրութիւններու արդիւնքները կեղծելու մէջ, որ յետագային վերաճեց [[Վարդերու հյղափոխութիւն|«Վարդերու յեղափոխութեան»]]: Այդ ելոյթներու ժամանակ Աբաշիձէն պաշտպանեց երկրի նախագահ [[Էտուարտ Շեւարնաձէ|Էտուարտ Շեւարնաձէին]] եւ ելոյթ ունենալով աջարական հեռուստատեսութեամբ՝ ան «Ազգային միասնական շարժման» ղեկավարներ Միխէիլ Սահակաշուիլուն եւ [[Դաւիթ Բերձենեշուիլի]]ին անուանեց «ֆաշիստներ», իսկ շարժումը՝ «ֆաշիստական»<ref>{{статья|заглавие = В Грузии начался революционный процесс|автор = Новиков, В., Сборов, А.|издание = Коммерсантъ|тип = газета|ссылка = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=994d0478-fbb1-422f-9e62-f366b6b30167&docsid=426207|год = 06.11.2003}}</ref>: Նոյեմբեր 23-ին՝ ընդդիմութեան կողմէն խորհրդարանի շէնքը գրաւելէն ետք, Աճարիոյ կառավարութիւնը արտակարգ դրութիւն յայտարարեց<ref>{{cite news|title = Официальное мнение|publisher = Коммерсантъ|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=8e8ac1ba-6e8d-44dd-bfcd-a77b4de453ef&docsid=438403|date = 24.12.2003}}</ref>: «Վարդերու յեղափոխութիւնէն» ետք Ասլան Աբաշիձէի յարաբերութիւնները նոր իշխանութիւններու հետ չէին ստացուեր, մասնաւորապէս ընդդիմութեան ղեկավար Միխէիլ Սահակաշուիլիի հետ։ Աբաշիձէն յայտարարեց, որ իր ինքնավարութիւնը չի մասնակցիր նախագահական ընտրութիւններուն։ Նախագահական նախընտրական արշաւի ժամանակ Սահակաշուիլին յայտարարեց. «Աճարիան Ասլան Աբաշիձէի սեփականութիւնը չէ: Եթէ ինչ որ մէկը փորձի անջատել այդ տարածքը Վրաստանէն, ես անոր համար պատրաստած եմ չորս պատանոց շինութիւն: Վրաստանը պատրաստ է բանակցութիւններու, բայց անջատողականութիւն չենք յանդուրժեր<ref>{{статья|заглавие = Михаил Саакашвили договорился до тюрьмы|автор = Новиков, В., Сысоев, Г.|издание = Коммерсантъ|ссылка = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=2d8e47c0-3525-4400-bbfb-356090cc7895&docsid=435208|год = 11.12.2003}}</ref>»: Բայց 2004, Յունուարի 4-ին, ինքնավարութեան մէջ, տեղի ունեցան նախագահական ընտրութիւնները, եւ ընտրութիւններու օրը Աբաշիձէն հանեց արտակարգ դրութիւնը, իսկ Յունուարի 7-ին կրկին մտցրեց այն<ref name="Лента2">{{cite news|title = Битва за Аджарию|publisher = Лента.Ру|url = http://lenta.ru/articles/2004/01/30/adzharia/|author = Дзись-Войнаровский, Н.|date = 30.01.2004}}</ref>: Յաջորդ օրը Վրաստանի Արդարադատութեան փոխնախարար Գիգի Ուգուլավան յայտարարեց.
2003 թուականի, Նոյեմբերին Վրաստանի մէջ, սկսան ընդդիմութեան հանրահաւաքները, որ կը մեղադրէր իշխանութիւններուն խորհրդարանական ընտրութիւններու արդիւնքները կեղծելու մէջ, որ յետագային վերաճեց [[Վարդերու հյղափոխութիւն|«Վարդերու յեղափոխութեան»]]: Այդ ելոյթներու ժամանակ Աբաշիձէն պաշտպանեց երկրի նախագահ [[Էտուարտ Շեւարնաձէ]]ին եւ ելոյթ ունենալով աջարական հեռուստատեսութեամբ՝ ան «Ազգային միասնական շարժման» ղեկավարներ Միխէիլ Սահակաշուիլուն եւ [[Դաւիթ Բերձենեշուիլի]]ին անուանեց «ֆաշիստներ», իսկ շարժումը՝ «ֆաշիստական»<ref>{{статья|заглавие = В Грузии начался революционный процесс|автор = Новиков, В., Сборов, А.|издание = Коммерсантъ|тип = газета|ссылка = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=994d0478-fbb1-422f-9e62-f366b6b30167&docsid=426207|год = 06.11.2003}}</ref>: Նոյեմբեր 23-ին՝ ընդդիմութեան կողմէն խորհրդարանի շէնքը գրաւելէն ետք, Աճարիոյ կառավարութիւնը արտակարգ դրութիւն յայտարարեց<ref>{{cite news|title = Официальное мнение|publisher = Коммерсантъ|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=8e8ac1ba-6e8d-44dd-bfcd-a77b4de453ef&docsid=438403|date = 24.12.2003}}</ref>: «Վարդերու յեղափոխութիւնէն» ետք Ասլան Աբաշիձէի յարաբերութիւնները նոր իշխանութիւններու հետ չէին ստացուեր, մասնաւորապէս ընդդիմութեան ղեկավար Միխէիլ Սահակաշուիլիի հետ։ Աբաշիձէն յայտարարեց, որ իր ինքնավարութիւնը չի մասնակցիր նախագահական ընտրութիւններուն։ Նախագահական նախընտրական արշաւի ժամանակ Սահակաշուիլին յայտարարեց. «Աճարիան Ասլան Աբաշիձէի սեփականութիւնը չէ: Եթէ ինչ որ մէկը փորձի անջատել այդ տարածքը Վրաստանէն, ես անոր համար պատրաստած եմ չորս պատանոց շինութիւն: Վրաստանը պատրաստ է բանակցութիւններու, բայց անջատողականութիւն չենք յանդուրժեր<ref>{{статья|заглавие = Михаил Саакашвили договорился до тюрьмы|автор = Новиков, В., Сысоев, Г.|издание = Коммерсантъ|ссылка = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=2d8e47c0-3525-4400-bbfb-356090cc7895&docsid=435208|год = 11.12.2003}}</ref>»: Բայց 2004, Յունուարի 4-ին, ինքնավարութեան մէջ, տեղի ունեցան նախագահական ընտրութիւնները, եւ ընտրութիւններու օրը Աբաշիձէն հանեց արտակարգ դրութիւնը, իսկ Յունուարի 7-ին կրկին մտցրեց այն<ref name="Лента3">{{cite news|title = Битва за Аджарию|publisher = Лента.Ру|url = http://lenta.ru/articles/2004/01/30/adzharia/|author = Дзись-Войнаровский, Н.|date = 30.01.2004}}</ref>: Յաջորդ օրը Վրաստանի Արդարադատութեան փոխնախարար Գիգի Ուգուլավան յայտարարեց.


{{Քաղվածք|Արտակարգ եւ ռազմական իրաւական դրութիւններու յայտարարումը Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւններու իրավասութիւնն է, իսկ աւելի ճիշդ՝ նախագահինը: Յոյսով եմ, որ մօտ ժամանակներու ընթացքին, Աճարիոյ գործող Սահմանադրութեան համապատասխանութիւնը Վրաստանի Սահմանադրութեան: Վրաստանի նոր ղեկավարութիւնը պետք է կասեցնի նմանատիպ երկիշխանութիւնն ու հստակ տարանջատվեն կեդրոնի եւ ինքնավարութեան միջեւ իրաւասութիւնները: Եւ ինքնավարութեան իրաւասութիւններուն մէջ, պէտք չէ յայտնուին հարցեր, որոնք լիազորուած են լուծել միայն Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւնը<ref name="Лента2"/>:}}
{{Քաղվածք|Արտակարգ եւ ռազմական իրաւական դրութիւններու յայտարարումը Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւններու իրավասութիւնն է, իսկ աւելի ճիշդ՝ նախագահինը: Յոյսով եմ, որ մօտ ժամանակներու ընթացքին, Աճարիոյ գործող Սահմանադրութեան համապատասխանութիւնը Վրաստանի Սահմանադրութեան: Վրաստանի նոր ղեկավարութիւնը պետք է կասեցնի նմանատիպ երկիշխանութիւնն ու հստակ տարանջատվեն կեդրոնի եւ ինքնավարութեան միջեւ իրաւասութիւնները: Եւ ինքնավարութեան իրաւասութիւններուն մէջ, պէտք չէ յայտնուին հարցեր, որոնք լիազորուած են լուծել միայն Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւնը<ref name="Лента3"/>:}}
[[Պատկեր:Aslan Abaschidse.jpg|thumb|150px|[[Ասլան Աբաշիձէ]]
[[Պատկեր:Aslan Abaschidse.jpg|thumb|150px|[[Ասլան Աբաշիձէ]]
Միխէիլ Սահակաշուի նախագահ ընտրուելուն զուգընթաց, սրվեցան յարաբերութիւնները [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի եւ ինքնավարութեան միջեւ։ Յունուարի 22-ին, Սահակաշուիլին յայտարարեց. «Վրաստանը միասնական երկիր է, իսկ ով կ'ընդդիմանէ, թող չքվի այստեղէն: Ես երկրին մէջ, կարգուկանոն կը հաստատեմ, այդ թուականին Աճարիոյ մէջ: Աճարական իշխանութիւններու հանդէպ ոչ մէ՛կ ագրեսիա չկայ եւ չ'ըլլար, բայց մէկ բան պետք է բոլորը հասկանան. վրացական հողի իւրաքանչիւր քառակուսի սանթիմեթր կ'ըլլայ վերահսկողութեան ներքեւ»<ref name="Лента2"/>:
Միխէիլ Սահակաշուի նախագահ ընտրուելուն զուգընթաց, սրվեցան յարաբերութիւնները [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]ի եւ ինքնավարութեան միջեւ։ Յունուարի 22-ին, Սահակաշուիլին յայտարարեց. «Վրաստանը միասնական երկիր է, իսկ ով կ'ընդդիմանէ, թող չքվի այստեղէն: Ես երկրին մէջ, կարգուկանոն կը հաստատեմ, այդ թուականին Աճարիոյ մէջ: Աճարական իշխանութիւններու հանդէպ ոչ մէ՛կ ագրեսիա չկայ եւ չ'ըլլար, բայց մէկ բան պետք է բոլորը հասկանան. վրացական հողի իւրաքանչիւր քառակուսի սանթիմեթր կ'ըլլայ վերահսկողութեան ներքեւ»<ref name="Лента3"/>:


Յունուար 5-ին, Սահակաշուիլին ժամանեց Պաթում, ուր Ասլան Աբաշիձրի ընդունեց Պաշտապանութեան նախարարութեան ստորաբաժանումներու, սահմանապահ զօրքերու եւ Վրաստանի ՆԳՆ ներքին զօրքերու մասնակցությեամբ զինուորական շքերթը<ref name="Парад">{{cite news|title = Михаил Миритель|publisher = Коммерсантъ|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=ba120d3d-93d4-4f21-8ffe-1c986e71add8&docsid=443689|date = 26.01.2004}}</ref>: Հազիւ էր Վրաստանի նախագահը յգեց Պաթումը, երբ անոր կողմնակիցները, գոչելով «Միշա՜, Միշա՜» եւ լոզունգներ հնչեցնելով ընդդէմ աճարական ղեկավարութեան, շարժեցան դէպի Գերագոյն խորհուրդի շէնք, ուր անոնց ցրեցին Աճարիոյ ՆԳՆ յատուկ ստորաբաժանումները<ref name="Парад" /><ref name="Лента3">{{cite news|title = Битва за Аджарию|publisher = Лента.Ру|url = http://lenta.ru/articles/2004/01/30/adzharia/|author = Дзись-Войнаровский, Н.|date = 30.01.2004}}</ref>: Ընդդէմ այս արշաւի Ասլան Աբաշիձէի կողմնակիցները կազմակերպեցին իրենց բազմահազարանոց ցոյցը<ref name="Парад" />: Այդ ժամանակ [[Գոնիո]]յէն դէպի Պաթում ուղղեւորուեցաւ Սահակաշուիլիի համախոհներու եւս մէկ խումբ, բայց աճարական իշխանութիւններուն ընդդիմադիր «Մեր Աճարիան» կազմակերպութեան ղեկավար [[Դաւիթ Բերձենիշուիլի|Դաւիթ Բերձենիշուիլիի]] դիմումէն ետք, իրավիճակը կայունացաւ<ref name="Лента3" />: Փետրուարին նախագահ Միխէիլ Սահակաշուիլին այցելեց [[Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ|ԱՄՆ]] եւ ելոյթ ունենալով [[Ճոն Հոփքինսի համալսարան]]ի մէջ՝ յայտարարեց. «Ես ու Աբաշիձէն առանձին դուր չենք գար»<ref>{{cite news|title = Михаил Саакашвили не стал кусать руку Москвы|publisher = Коммерсантъ|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=0caaa3d9-c097-4d03-9f45-6ef61f121b68&docsid=453345|date = 27.02.2004}}</ref>:
Յունուար 5-ին, Սահակաշուիլին ժամանեց Պաթում, ուր Ասլան Աբաշիձրի ընդունեց Պաշտապանութեան նախարարութեան ստորաբաժանումներու, սահմանապահ զօրքերու եւ Վրաստանի ՆԳՆ ներքին զօրքերու մասնակցությեամբ զինուորական շքերթը<ref name="Парад">{{cite news|title = Михаил Миритель|publisher = Коммерсантъ|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=ba120d3d-93d4-4f21-8ffe-1c986e71add8&docsid=443689|date = 26.01.2004}}</ref>: Հազիւ էր Վրաստանի նախագահը յգեց Պաթումը, երբ անոր կողմնակիցները, գոչելով «Միշա՜, Միշա՜» եւ լոզունգներ հնչեցնելով ընդդէմ աճարական ղեկավարութեան, շարժեցան դէպի Գերագոյն խորհուրդի շէնք, ուր անոնց ցրեցին Աճարիոյ ՆԳՆ յատուկ ստորաբաժանումները<ref name="Лента3"/><ref name="Парад" />: Ընդդէմ այս արշաւի Ասլան Աբաշիձէի կողմնակիցները կազմակերպեցին իրենց բազմահազարանոց ցոյցը<ref name="Парад" />: Այդ ժամանակ [[Գոնիո]]յէն դէպի Պաթում ուղղեւորուեցաւ Սահակաշուիլիի համախոհներու եւս մէկ խումբ, բայց աճարական իշխանութիւններուն ընդդիմադիր «Մեր Աճարիան» կազմակերպութեան ղեկավար [[Դաւիթ Բերձենիշուիլի]]ի դիմումէն ետք, իրավիճակը կայունացաւ<ref name="Лента3" />: Փետրուարին նախագահ Միխէիլ Սահակաշուիլին այցելեց [[Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ|ԱՄՆ]] եւ ելոյթ ունենալով [[Ճոն Հոփքինսի համալսարան]]ի մէջ՝ յայտարարեց. «Ես ու Աբաշիձէն առանձին դուր չենք գար»<ref>{{cite news|title = Михаил Саакашвили не стал кусать руку Москвы|publisher = Коммерсантъ|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=0caaa3d9-c097-4d03-9f45-6ef61f121b68&docsid=453345|date = 27.02.2004}}</ref>:


2004, Մարտի 14-ին, յատուկ նշանակութեամբ կազմաւորուած Աճարիոյ Ազգային անվտանգութեան նախարարութեան զինծառայողները եւ Աբաշիձէի կողմնակիցները նախագահ Սահակաշուիլիի եւ Վրաստանի ՆԳ նախարար [[Գէորգի Բարամիձէ]]ի աւտոշարասեանը չթուլատրեցին մուտք գործել ինքնավարութեան տարածք<ref>{{cite news|title = Президента Грузии отшили автоматом|publisher = Коммерсантъ|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=84d4d9de-5194-4822-b2dc-3136c85f6aa0&docsid=457446|date = 15.03.2004}}</ref>: Յջորդ օրը, վրացական իշխանութիւնը որոշում ընդունեց իրականացնել « շարք մը սահմանադրական միջոցառումներ Աճարիոյ անջատողական ռեժիմն արգելափակելու համար», իսկ Սահակաշուիլին յայտարարեց.
2004, Մարտի 14-ին, յատուկ նշանակութեամբ կազմաւորուած Աճարիոյ Ազգային անվտանգութեան նախարարութեան զինծառայողները եւ Աբաշիձէի կողմնակիցները նախագահ Սահակաշուիլիի եւ Վրաստանի ՆԳ նախարար [[Գէորգի Բարամիձէ]]ի աւտոշարասեանը չթուլատրեցին մուտք գործել ինքնավարութեան տարածք<ref>{{cite news|title = Президента Грузии отшили автоматом|publisher = Коммерсантъ|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=84d4d9de-5194-4822-b2dc-3136c85f6aa0&docsid=457446|date = 15.03.2004}}</ref>: Յջորդ օրը, վրացական իշխանութիւնը որոշում ընդունեց իրականացնել « շարք մը սահմանադրական միջոցառումներ Աճարիոյ անջատողական ռեժիմն արգելափակելու համար», իսկ Սահակաշուիլին յայտարարեց.
Տող 29. Տող 29.


=== «Աճարական Յեղափոխութիւն» ===
=== «Աճարական Յեղափոխութիւն» ===
Ապրիլի կէսերուն, Ասլան Աբաշիձէի ենթակայութեան տակ իր [[զորամաս]]ով անցաւ Վրաստանի Զինվուած ուժերու պաթումական 25-րդ մոտոհրաձգային բրիգադի [[հրամանատար]] [[ճեներալ]] Ռոման Դումբաձէն<ref>{{cite news |title = Президент Саакашвили разжаловал генерала в изменники|author = ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=d267b778-014d-4542-a5dd-652d5e99c26c&docsid=468813|date = 21.04.2004|lang = ru}}</ref>: Ապրիլի 21-ին, Աճարիոյ ղեկավարի ենթակայութեան տակ անցաւ Վրաստանի ՆԳ նախարարութեան Ներքին զօրքերու 3-րդ վարչութիւնը՝ [[գնդապետ]] Մուրատ Ցինցինաձէի ղեկավարութեամբ<ref>{{cite news | |title = Одно из управлений МВД Грузии переходит на сторону Аджарии|publisher = РИА НОВОСТИ|url = http://www.rian.ru/society/20040421/574361.html|date = 21/04/2004|lang = ru}}</ref>: Ապրիլի 27-ին, Աբաշիձէն Աճարիոյ ինքնավարութեան մէջ, հանընդհանուր [[զորահավաք]] անցկացնելու [[հրամանագիր]] ստորագրեց<ref name="Кризис2">{{cite news |title = Асланово кресло|author = ВЛАДИМИР НОВИКОВ|publisher = Журнал «Власть»|url = http://www.kommersant.ru/doc-rss.aspx?DocsID=472992|date = 10.05.2004|lang = ru}}</ref>: Միեւնոյն ժամանակ ինքնավարութեան ղեկավարի անձնական հրամանատարութեան ներքեւ գտնուող արագ արձագանքման խումբի քանի մը զինծառայողներ ձգեցին Աճարիան՝ անցնելով վրացական իշխանութիւններու կողմը<ref>{{cite news | |title = ОБР Аджарии перешел на сторону Тбилиси|publisher = РИА НОВОСТИ|url = http://www.rian.ru/society/20040427/578655.html|date = 27/04/2004|lang = ru}}</ref>: Ապրիլի 30-ին, Աճարիոյ յատուկ նշանակութեան խումբը եւ արագ արձագանքման խումբը ցրեցին Պաթումի քաղաքային դատարանի մօտ անցկացուող բողոքի ցոյցը<ref>{{cite news |title = Аджарский спецназ разогнал митинг оппозиции в Батуми|publisher = Lenta.ru|url = http://lenta.ru/vojna/2004/04/30/meeting/_Printed.htm|date = 30.04.2004|lang = ru}}</ref>:[[Պատկեր:Bridge over Choloki Adzharia.jpg|thumb|265px|Կամուրջ Չոլոկի ([[Ճորոխ]]) գետի վրայ (կեդրոնին մէջ՝ [[2004]] թվուականին, Աճարիոյ ճգնաժամի ժամանակ պայթած կամուրջի մնացորդները, աջէն՝ նոր կամուրջը)]]Մայիս 2-ին, Աճարիոյ ղեկավարութեան որոշումով պայթեցուցին Ճորոխ գետի վրայով անցնող երեք աւտոմոբիլային կամուրջները, որոնք կարեւոր կապող օղակ էին՝ Աճարիոյ եւ Վրաստանի մնացեալ քաղաքներու միջեւ, իսկ՝ Քոբուլեթի եւ Ցիխիսձիրի քաղաքներուն մէջ, քանդուեցաւ՝ Պաթումը Վրաստանի հետ կապող երկաթուղիի գիծը։ Նոյն օրը Սահակաշուիլին Աճարիոյ ղեկավարին, մինչ Մայիսի 12-ը երկօրեայ վերջնագիր ներկայացուեցաւ զինաթափել անօրինական զինուած խմբաւորումները՝ հակառակ դէպքին մէջ՝ սպառնալով Աճարիոյ կառավարութեան եւ խորհրդարանի լուծարումով<ref>{{cite news |title = США призывают Аслана Абашидзе к разоружению вооруженных группировок|publisher = Civil Georgia|url = http://www.civil.ge/rus/article.php?id=5148|date = 4 մայիսի 2004|lang = ru}}</ref>: Վրաստանի գործողութիւններուն հավանութիւն տուաւ [[Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ը. ԱՄՆ [[Պետքարտուղարութիւն|Պետքարտուղարութեան]] պաշտօնական ներկայացուցիչ՝ Ռիչըրտ Բաուրեը յայտարարեց, որ պաշտօնական [[Ուաշինգթոն ԿՇ|Ուաշինգթոնը]] ''«խորապէս մտահոգուած է աջարական առաջնորդ Ասլան Աբաշիձէի՝ կամուրջները քանդելու որոշումէն»'', եւ ''«մէզի համար հիմնահարց է այն, որ ճջարիան Վրաստանի մէկ մասն է: Մենք վճռականօրէն, կ'աջակցենք վրացական կառավարութեան՝ Աճարիոյ մէջ, իր իշխանութիւնը եւ գերակայութիւնը հաստատելու ջանքերուն»''<ref>{{cite news |title = Тбилиси обвиняет во взрыве мостов российского генерала|publisher = Русская служба Би-би-си|url = http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_3681000/3681807.stm|date = 04 Մայիսի, 2004|lang = ru}}</ref>: Մայիս 4-ին, Աճարիոյ մէջ, կասեցուեցապ վրացական հեռուստաալիքներու հեռարձակումը, իսկ՝ ինքնավարութեան մայրաքաղաքին մէջ՝ համալսարանի շէնքի մօտ, 5 հազար մարդ բողոքի ցոյց սկսաւ՝ Աբաշիձէի պաշտօնանկութեան պահանջով<ref name="Кризис2"/>: Յաջորդ օրը, մասնակիցներու թիւը հասաւ 15 հազարի. անոնց կողմը անցան 25 զինուորական եւ խորհրդարանի 4 պատգամաւոր, իրենց հրաժարականի մասին յայտնեցին Աճարիոյ ՆԳ փոխնարար [[Էլղուդա Ջինչիրաձէ]]ն եւ Աճարիոյ առողջապահութեան եւ ընկերային ապահովութեան նախարար [[Գուլիկո Շերվաշիձե]]ն<ref name="Кризис3">{{cite news |title = Асланово кресло|author = ВЛАДИМИР НОВИКОВ|publisher = Журнал «Власть»|url = http://www.kommersant.ru/doc-rss.aspx?DocsID=472992|date = 10.05.2004|lang = ru}}</ref>: Նոյն օրը, Սահակաշուիլին հեռուստաեթերէն յայտնեց Աճարիոյ մէջ, իր ուղղակի կառավարումը մտցնելու մասին եւ Աբաշիձէին «անվտանգութեան երաշխիքներ» տուաւ, եթէ ան «առանց բախումներու հրաժարական տայ»<ref name="Кризис3" />: Ինքնավար հանրապետութեան մէջ, մեծամասշտաբ զինուած ընդհարումը կանխուեցաւ [[Ռուսաստանի Դաշնութիւն|Ռուսոյ]] եւ Վրաստանի բանակցութիւններու արդիւնքին մէջ։ Աճարիա մեկնեցաւ [[Ռուսիոյ Անվտանգութեան խորհուրդ|Ռուսիոյ Անվտանգութեան խորհուրդի]] քարտուղար Իգոր Իվանովը։ Մայիս 5-ի լոյս, 6-ի գիշերը՝ Ասլան Աբաշիձէն որդին՝ Գէորգիի<ref name="Кризис3" /> հետ ձգեց Աճարիան՝ Ռուսիոյ Անվտանգութեան խորհուրդի քարտուղարին հետ մեկնելով [[Մոսկվա]]: Շտապ հեռուստաելոյթին մէջ, Միխէիլ Սահակաշուիլին յայտնեց. ''«Ասլանը փախա՜ւ: Աճարիան ազա՜տ է»''<ref name="Кризис3" />: [[ՌԻԱ Նովոստի]]ն այդ օրերուն գրեց.
Ապրիլի կէսերուն, Ասլան Աբաշիձէի ենթակայութեան տակ իր [[զորամաս]]ով անցաւ Վրաստանի Զինվուած ուժերու պաթումական 25-րդ մոտոհրաձգային բրիգադի [[հրամանատար]] [[ճեներալ]] Ռոման Դումբաձէն<ref>{{cite news |title = Президент Саакашвили разжаловал генерала в изменники|author = ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=d267b778-014d-4542-a5dd-652d5e99c26c&docsid=468813|date = 21.04.2004|lang = ru}}</ref>: Ապրիլի 21-ին, Աճարիոյ ղեկավարի ենթակայութեան տակ անցաւ Վրաստանի ՆԳ նախարարութեան Ներքին զօրքերու 3-րդ վարչութիւնը՝ [[գնդապետ]] Մուրատ Ցինցինաձէի ղեկավարութեամբ<ref>{{cite news | |title = Одно из управлений МВД Грузии переходит на сторону Аджарии|publisher = РИА НОВОСТИ|url = http://www.rian.ru/society/20040421/574361.html|date = 21/04/2004|lang = ru}}</ref>: Ապրիլի 27-ին, Աբաշիձէն Աճարիոյ ինքնավարութեան մէջ, հանընդհանուր [[զորահավաք]] անցկացնելու [[հրամանագիր]] ստորագրեց<ref name="Кризис3">{{cite news |title = Асланово кресло|author = ВЛАДИМИР НОВИКОВ|publisher = Журнал «Власть»|url = http://www.kommersant.ru/doc-rss.aspx?DocsID=472992|date = 10.05.2004|lang = ru}}</ref>: Միեւնոյն ժամանակ ինքնավարութեան ղեկավարի անձնական հրամանատարութեան ներքեւ գտնուող արագ արձագանքման խումբի քանի մը զինծառայողներ ձգեցին Աճարիան՝ անցնելով վրացական իշխանութիւններու կողմը<ref>{{cite news | |title = ОБР Аджарии перешел на сторону Тбилиси|publisher = РИА НОВОСТИ|url = http://www.rian.ru/society/20040427/578655.html|date = 27/04/2004|lang = ru}}</ref>: Ապրիլի 30-ին, Աճարիոյ յատուկ նշանակութեան խումբը եւ արագ արձագանքման խումբը ցրեցին Պաթումի քաղաքային դատարանի մօտ անցկացուող բողոքի ցոյցը<ref>{{cite news |title = Аджарский спецназ разогнал митинг оппозиции в Батуми|publisher = Lenta.ru|url = http://lenta.ru/vojna/2004/04/30/meeting/_Printed.htm|date = 30.04.2004|lang = ru}}</ref>:[[Պատկեր:Bridge over Choloki Adzharia.jpg|thumb|265px|Կամուրջ Չոլոկի ([[Ճորոխ]]) գետի վրայ (կեդրոնին մէջ՝ [[2004]] թվուականին, Աճարիոյ ճգնաժամի ժամանակ պայթած կամուրջի մնացորդները, աջէն՝ նոր կամուրջը)]]Մայիս 2-ին, Աճարիոյ ղեկավարութեան որոշումով պայթեցուցին Ճորոխ գետի վրայով անցնող երեք աւտոմոբիլային կամուրջները, որոնք կարեւոր կապող օղակ էին՝ Աճարիոյ եւ Վրաստանի մնացեալ քաղաքներու միջեւ, իսկ՝ Քոբուլեթի եւ Ցիխիսձիրի քաղաքներուն մէջ, քանդուեցաւ՝ Պաթումը Վրաստանի հետ կապող երկաթուղիի գիծը։ Նոյն օրը Սահակաշուիլին Աճարիոյ ղեկավարին, մինչ Մայիսի 12-ը երկօրեայ վերջնագիր ներկայացուեցաւ զինաթափել անօրինական զինուած խմբաւորումները՝ հակառակ դէպքին մէջ՝ սպառնալով Աճարիոյ կառավարութեան եւ խորհրդարանի լուծարումով<ref>{{cite news |title = США призывают Аслана Абашидзе к разоружению вооруженных группировок|publisher = Civil Georgia|url = http://www.civil.ge/rus/article.php?id=5148|date = 4 մայիսի 2004|lang = ru}}</ref>: Վրաստանի գործողութիւններուն հավանութիւն տուաւ [[Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ը. ԱՄՆ [[Պետքարտուղարութիւն|Պետքարտուղարութեան]] պաշտօնական ներկայացուցիչ՝ Ռիչըրտ Բաուրեը յայտարարեց, որ պաշտօնական [[Ուաշինգթոն ԿՇ|Ուաշինգթոնը]] ''«խորապէս մտահոգուած է աջարական առաջնորդ Ասլան Աբաշիձէի՝ կամուրջները քանդելու որոշումէն»'', եւ ''«մէզի համար հիմնահարց է այն, որ ճջարիան Վրաստանի մէկ մասն է: Մենք վճռականօրէն, կ'աջակցենք վրացական կառավարութեան՝ Աճարիոյ մէջ, իր իշխանութիւնը եւ գերակայութիւնը հաստատելու ջանքերուն»''<ref>{{cite news |title = Тбилиси обвиняет во взрыве мостов российского генерала|publisher = Русская служба Би-би-си|url = http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_3681000/3681807.stm|date = 04 Մայիսի, 2004|lang = ru}}</ref>: Մայիս 4-ին, Աճարիոյ մէջ, կասեցուեցապ վրացական հեռուստաալիքներու հեռարձակումը, իսկ՝ ինքնավարութեան մայրաքաղաքին մէջ՝ համալսարանի շէնքի մօտ, 5 հազար մարդ բողոքի ցոյց սկսաւ՝ Աբաշիձէի պաշտօնանկութեան պահանջով<ref name="Кризис3"/>: Յաջորդ օրը, մասնակիցներու թիւը հասաւ 15 հազարի. անոնց կողմը անցան 25 զինուորական եւ խորհրդարանի 4 պատգամաւոր, իրենց հրաժարականի մասին յայտնեցին Աճարիոյ ՆԳ փոխնարար [[Էլղուդա Ջինչիրաձէ]]ն եւ Աճարիոյ առողջապահութեան եւ ընկերային ապահովութեան նախարար [[Գուլիկո Շերվաշիձե]]ն<ref name="Кризис3"/>: Նոյն օրը, Սահակաշուիլին հեռուստաեթերէն յայտնեց Աճարիոյ մէջ, իր ուղղակի կառավարումը մտցնելու մասին եւ Աբաշիձէին «անվտանգութեան երաշխիքներ» տուաւ, եթէ ան «առանց բախումներու հրաժարական տայ»<ref name="Кризис3" />: Ինքնավար հանրապետութեան մէջ, մեծամասշտաբ զինուած ընդհարումը կանխուեցաւ [[Ռուսաստանի Դաշնութիւն|Ռուսոյ]] եւ Վրաստանի բանակցութիւններու արդիւնքին մէջ։ Աճարիա մեկնեցաւ [[Ռուսիոյ Անվտանգութեան խորհուրդ]]ի քարտուղար Իգոր Իվանովը։ Մայիս 5-ի լոյս, 6-ի գիշերը՝ Ասլան Աբաշիձէն որդին՝ Գէորգիի<ref name="Кризис3" /> հետ ձգեց Աճարիան՝ Ռուսիոյ Անվտանգութեան խորհուրդի քարտուղարին հետ մեկնելով [[Մոսկվա]]: Շտապ հեռուստաելոյթին մէջ, Միխէիլ Սահակաշուիլին յայտնեց. ''«Ասլանը փախա՜ւ: Աճարիան ազա՜տ է»''<ref name="Кризис3" />: [[ՌԻԱ Նովոստի]]ն այդ օրերուն գրեց.


{{Քաղվածքի սկիզբ|}}Աբաշիձէի հետ Իվանովի «դէմ առ դէմ» հանդիպումը շարունակուեցաւ չորս ժամ։ Բանակցութիւններու վերջերուն, այն շէնքի մօտ, ուր ատոնք տեղի կ'ունենային, կրակոցներ լսուեցան։ Մինչ այժմ այդ միջադէպի մասին ստոյգ տեղեկատուութիւն չկայ։ Մէկ վարկածով այդ «աջարական առիւծի» մտերիմներու հրաժեշտի «հրավառութիւնն» էր, որոնք իմացած էին Աբաշիձէի հրաժարականի մասին։ Իվանովի հետ բանակցութիւններու աւարտէն ետք, Աճարիոյ նախկին ղեկավարը ձգեց իր նստավայրը եւ ուղղեւորեց Պաթումի օդանավակայան, ուրկէ գնաց Մոսկուա։ Դեռեւս Շորեքշաբթի երեկոյեան՝ մինչ Ռուսիոյ ԱԽ քարտուղարի հետ բանակցութիւնները, պաշտօնապոս հերքելով իր պաշտոնանկութեան մասին լուրերը, Աբաշիձէն գերադասեց ձգել Պաթումնը առանց որեւէ յայտարարութեան։ Այդ առիթ հանդիսացաւ՝ Վրաստանի ղեկավարութեան համար անոր հեռանալն անուանել «փախուստ»<ref name="Бегство"/>:{{Քաղվածքի վերջ|}}Աբաշիձէի պաշտօնանկութիւնը Պաթումի փողոցներուն մէջ, հազարաւոր մարդիկ ընդունեցին խանդավառութեամբ։ Աբաշիձէի բազակաթոռը դուրս բերուեցաւ Աճարիոյ Գերագոյն խորհուրդի անոր աշխատասենեակէն, ջարդուեցաւ եւ հրապարակայնօրէն այրեց անոր պապի՝ Մեմեդ Աբաշիձեի արձանի մոտ<ref name="Бегство">{{cite news | |title = Конфликт между Тбилиси и Батуми завершился отставкой Абашидзе|publisher = РИА НОВОСТИ|url = http://www.rian.ru/politics/20040506/583585.html|date = 06/05/2004|lang = ru}}</ref>: Մայիսի 6-ին, Պաթում ժամանեց նախագահ Սահակաշուիլին։ Հենց նոյն օրը, ստեղծուեցաւ Աճարիոյ ժամանակաւոր խորհուրդը՝ Վրաստանի երկաթուղիի դեպարտամենտի ղեկավար՝ Լեւան Վարշալոմիձէի գլխաւորութեամբ<ref>{{cite news |title = Аслан Абашидзе выжил из роли|author = ГЕННАДИЙ Ъ-СЫСОЕВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=003fd00a-81cf-41bf-b01d-f25bf6730a36&docsid=472610|date = 07.05.2004|lang = ru}}</ref>: Մայիս 10-ին, Պաթումի մէջ, նշանակուեցան շրջանային կառավարման ղեկավարներ եւ քաղաքի ժամանակաւոր քաղաքապետ՝ Էտուարտ Սուրմանիձէն։ Նոյն օրը, Սահակաշուիլին մասնակցեցաւ Ճորոխ գետի վրայ հսկիչ-անցագրային կէտի ապամոնտաժման եւ կառավարելով բուլդոզերով՝ քանդեց շինութիւնը, ուր առաջ տեղակայուած էր պահակախումբը եւ կ'իրականացուէր քաղաքացիներու ստուգում՝ յայտարարելով. «''Ապագային, այլեւս երբեք Վրաստանի պատմութեան մէջ Ճորոխ գետի վրայ Աճարիան եւ մնացեալ Վրաստանը բաժնող գիծ չ'ըլլար»''<ref>{{cite news |title = Президент с бульдозерной хваткой|author = ГЕННАДИЙ Ъ-СЫСОЕВ, ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=85321876-b945-49aa-8c93-488182cdeef2&docsid=473082|date = 11.05.2004|lang = ru}}</ref>: Աբաշիձէի պաշտօնանկութիւնէն ետք, Էտուարտ Սուրմանիձէն յայտարարեց, որ ընդդիմադիր «Մեր Աճարիան» շարժումը կը դադարեցնէ իր գոյութիւնը, որովհետեւ ''«ան հասաւ իր նպատակին՝ Աճարիայէն հեռացուց Աբաշիձէին, կործանեց անոր ռեժիմը եւ ինքնավարութիւնը վերադարձուց Վրաստանի սահմանադրական դաշտ»''<ref>{{cite news |title = Аджарию разоружают с опережением графика|author = ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=03361331-ab2c-43ab-aa48-5d5f76e6926f&docsid=474331|date = 14.05.2004|lang = ru}}</ref>: Յունիս 20-ին, ինքնավարութեան մէջ, անցան Գերագոյն խորհուրդի ընտրութիւններ, որոնց մէջ յաղթանակեց «''Սահակաշուիլի՝ յաղթանակած Աճարիա''» կուսակցութիւնը՝ հաւաքելով մօտ 70 % ձայներ<ref>{{cite news |title = Михаил Саакашвили вторично завоевал Аджарию|author = ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=608cc381-9eaf-4364-9de0-c42a57a1c828&docsid=484388|date = 22.06.2004|lang = ru}}</ref>: Յուլիս 5-ին, Վրաստանի նախագահը ստորագրեց «Վրաստանի Սահմանադրութեան մէջ փոփոխութիւններու հետ կապուած Աճարիոյ Ինքնավար Հանրապետութեան կարգավիճակի փոփոխութեան մասին» սահմանադրական օրէնքը, որիուն համաձայն ինքնավարութեան մէջ կը գործեն բարձրագոյն ներկայացուցչական մարմինը՝ Գերագոյն խորհուրդը, եւ գործադիր իշխանութիւնը՝ ի դէմս կառավարութեան, որ հաշուետու է Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւններուն<ref>{{cite news |title = В Тбилиси подписан конституционный закон о статусе Аджарии|publisher = "ИА REGNUM"|url = http://www.regnum.ru/news/287985.html|date = 05.07.2004|lang = ru}}</ref>: Աճարիոյ ճգնաժամը աւարտեցաւ ինքնավարութեան՝ մայրաքաղաքային իշխանութիւններուն ամբողջական ենթարկումով։
{{Քաղվածքի սկիզբ|}}Աբաշիձէի հետ Իվանովի «դէմ առ դէմ» հանդիպումը շարունակուեցաւ չորս ժամ։ Բանակցութիւններու վերջերուն, այն շէնքի մօտ, ուր ատոնք տեղի կ'ունենային, կրակոցներ լսուեցան։ Մինչ այժմ այդ միջադէպի մասին ստոյգ տեղեկատուութիւն չկայ։ Մէկ վարկածով այդ «աջարական առիւծի» մտերիմներու հրաժեշտի «հրավառութիւնն» էր, որոնք իմացած էին Աբաշիձէի հրաժարականի մասին։ Իվանովի հետ բանակցութիւններու աւարտէն ետք, Աճարիոյ նախկին ղեկավարը ձգեց իր նստավայրը եւ ուղղեւորեց Պաթումի օդանավակայան, ուրկէ գնաց Մոսկուա։ Դեռեւս Շորեքշաբթի երեկոյեան՝ մինչ Ռուսիոյ ԱԽ քարտուղարի հետ բանակցութիւնները, պաշտօնապոս հերքելով իր պաշտոնանկութեան մասին լուրերը, Աբաշիձէն գերադասեց ձգել Պաթումնը առանց որեւէ յայտարարութեան։ Այդ առիթ հանդիսացաւ՝ Վրաստանի ղեկավարութեան համար անոր հեռանալն անուանել «փախուստ»<ref name="Бегство"/>:{{Քաղվածքի վերջ|}}Աբաշիձէի պաշտօնանկութիւնը Պաթումի փողոցներուն մէջ, հազարաւոր մարդիկ ընդունեցին խանդավառութեամբ։ Աբաշիձէի բազակաթոռը դուրս բերուեցաւ Աճարիոյ Գերագոյն խորհուրդի անոր աշխատասենեակէն, ջարդուեցաւ եւ հրապարակայնօրէն այրեց անոր պապի՝ Մեմեդ Աբաշիձեի արձանի մոտ<ref name="Бегство">{{cite news | |title = Конфликт между Тбилиси и Батуми завершился отставкой Абашидзе|publisher = РИА НОВОСТИ|url = http://www.rian.ru/politics/20040506/583585.html|date = 06/05/2004|lang = ru}}</ref>: Մայիսի 6-ին, Պաթում ժամանեց նախագահ Սահակաշուիլին։ Հենց նոյն օրը, ստեղծուեցաւ Աճարիոյ ժամանակաւոր խորհուրդը՝ Վրաստանի երկաթուղիի դեպարտամենտի ղեկավար՝ Լեւան Վարշալոմիձէի գլխաւորութեամբ<ref>{{cite news |title = Аслан Абашидзе выжил из роли|author = ГЕННАДИЙ Ъ-СЫСОЕВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=003fd00a-81cf-41bf-b01d-f25bf6730a36&docsid=472610|date = 07.05.2004|lang = ru}}</ref>: Մայիս 10-ին, Պաթումի մէջ, նշանակուեցան շրջանային կառավարման ղեկավարներ եւ քաղաքի ժամանակաւոր քաղաքապետ՝ Էտուարտ Սուրմանիձէն։ Նոյն օրը, Սահակաշուիլին մասնակցեցաւ Ճորոխ գետի վրայ հսկիչ-անցագրային կէտի ապամոնտաժման եւ կառավարելով բուլդոզերով՝ քանդեց շինութիւնը, ուր առաջ տեղակայուած էր պահակախումբը եւ կ'իրականացուէր քաղաքացիներու ստուգում՝ յայտարարելով. «''Ապագային, այլեւս երբեք Վրաստանի պատմութեան մէջ Ճորոխ գետի վրայ Աճարիան եւ մնացեալ Վրաստանը բաժնող գիծ չ'ըլլար»''<ref>{{cite news |title = Президент с бульдозерной хваткой|author = ГЕННАДИЙ Ъ-СЫСОЕВ, ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=85321876-b945-49aa-8c93-488182cdeef2&docsid=473082|date = 11.05.2004|lang = ru}}</ref>: Աբաշիձէի պաշտօնանկութիւնէն ետք, Էտուարտ Սուրմանիձէն յայտարարեց, որ ընդդիմադիր «Մեր Աճարիան» շարժումը կը դադարեցնէ իր գոյութիւնը, որովհետեւ ''«ան հասաւ իր նպատակին՝ Աճարիայէն հեռացուց Աբաշիձէին, կործանեց անոր ռեժիմը եւ ինքնավարութիւնը վերադարձուց Վրաստանի սահմանադրական դաշտ»''<ref>{{cite news |title = Аджарию разоружают с опережением графика|author = ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=03361331-ab2c-43ab-aa48-5d5f76e6926f&docsid=474331|date = 14.05.2004|lang = ru}}</ref>: Յունիս 20-ին, ինքնավարութեան մէջ, անցան Գերագոյն խորհուրդի ընտրութիւններ, որոնց մէջ յաղթանակեց «''Սահակաշուիլի՝ յաղթանակած Աճարիա''» կուսակցութիւնը՝ հաւաքելով մօտ 70 % ձայներ<ref>{{cite news |title = Михаил Саакашвили вторично завоевал Аджарию|author = ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ|publisher = Газета «Коммерсантъ»|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=608cc381-9eaf-4364-9de0-c42a57a1c828&docsid=484388|date = 22.06.2004|lang = ru}}</ref>: Յուլիս 5-ին, Վրաստանի նախագահը ստորագրեց «Վրաստանի Սահմանադրութեան մէջ փոփոխութիւններու հետ կապուած Աճարիոյ Ինքնավար Հանրապետութեան կարգավիճակի փոփոխութեան մասին» սահմանադրական օրէնքը, որիուն համաձայն ինքնավարութեան մէջ կը գործեն բարձրագոյն ներկայացուցչական մարմինը՝ Գերագոյն խորհուրդը, եւ գործադիր իշխանութիւնը՝ ի դէմս կառավարութեան, որ հաշուետու է Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւններուն<ref>{{cite news |title = В Тбилиси подписан конституционный закон о статусе Аджарии|publisher = "ИА REGNUM"|url = http://www.regnum.ru/news/287985.html|date = 05.07.2004|lang = ru}}</ref>: Աճարիոյ ճգնաժամը աւարտեցաւ ինքնավարութեան՝ մայրաքաղաքային իշխանութիւններուն ամբողջական ենթարկումով։

21:19, 12 Ապրիլ 2016-ի տարբերակ

Կաղապար:ԱՀ

Աճարիոյ ճգնաժամ (վրաց.՝ 2004 წლის აჭარის კრიზისი), քաղաքական-վարչական ընդհարում 2003-2004 թուականներուն (ճգնաժամ) Աճարիոյ Ինքնավար Հանրապետութեան (Ասլան Աբաշիձէի գլխաւորութեամբ) եւ Թիֆլիսի պաշտօնական իշխանութիւններու միջեւ (Միխէիլ Սաակաշուիլիի ղեկավարութեամբ): Ճգնաժամը յետխորհրդային Վրաստանի մէջ, անկայուն քաղաքական իրավիճակի հետեւանք էր, յատկապէս «Վարդերու յեղափոխութիւնէն» ետք։ Ճգնաժամը աւարտեցաւ իշխանութիւններուն հանրապետութեան ամբողջական ենթարկումով։

Նախադրեալներ

Աճարիան ինքնավար հանրապետութիւն է Վրաստանի կազմին մէջ, որուն հիմնական բնակչութիւնը աճարներ են (վրացիներու էթնոգրաֆիկ խումբ, որ կը տարբերի մուսուլմանական կրօնի թեթեւակի գերակշռութեամբ): 1991 թուականին, Աճարիոյ Ինքնավար Հանրապետութեան Գերագոյն խորհուրդի նախագահ դարձաւ՝ Ասլան Աբաշիձէն: Քաղաքացիական պատերազմի սկսվելէն ետք, ան ստեղծեց իր սեփական բանակը՝ իբրեւ հակակշիռ զինուած խմբաւորումներուն, որոնք միաւորած էին Զվիադ Գամսախուրդիայի կողմնակիցներուն եւ հակառակորդներուն։ Ի տարբերութիւն Աբխազիայի եւ Հարաւային Օսիայի ղեկավարներու՝ Աբաշիձէն չէր ձգտեր լիակատար անկախութեան, այլ կը զարգացնէր զայն իբրեւ «ազատ տնտեսական գօտի», բայց մաքսային հասոյթները կը մնային հանրապետութեան, իսկ 2000 թուականին հասաւ անոր, որ Վրաստանի Սահմանադրութեան մէջ, յատուկ կէտ մտցուց յատուկ պետական կարգավիճակի մասին։ Փաստացի ան կը համարուի պետութեան կիսանկախ կառավարողը։ Բացի այդ, Պաթումի մէջ տեղակայուեց Ռուսիոյ Զինուած ուժերու 145-րդ մոտոհրաձգային դիւիզիան, որուն ղեկավարութեան հետ Աբաշիձէն ունէր ընկերական յարաբերութիւններ։ Մինչ 1999 թուականը, անոր կ'օգնէին նաեւ՝ ռուս սահմանապահ զօրքերը, բայց անոնց հեռանալէն ետք, ան ձեռնամուխ եղաւ սեփական սահմանապահ զօրքերու կազմաւորման[1]: Ռուսական ռազմակայանի առկայութիւնը Աճարիոյ մէջ, ռուսական ղեկավարութեան հնարաւորութիւն կու տար եթէ չազդելու, ապա՝ գոնէ իրադրութեան վերահսկողութիւն Աճարիոյ մէջ։ Վրաստան ալ կը ցանկար զօրացնել ազդեցութիւնը Պաթումի մէջ։ Բացի այդ, կար նաեւ հակամարտութեան տնտեսական լուրջ նախադրեալը. մինչ 2004 թուականին ինքնավարութեան մէջ, Վրաստանի վերահսկողութեան սահմանումը Աճարիան ինքնուրոյն կը կառավարէր Թուրքիոյ հետ սահմանը եւ նաւերէն (հիմնականին մէջ), ինքնաթիռներէն եւ աւտոտրանսպորտէն գանձուող մաքսային հասոյթները (համաձայն 2000 թուականին, Վրաստանի Սահմանադրութեան մէջ կատարուած եւ 2004, Յուլիսի 5-ին չեղարկուած փոփոխութեան):

Ճգնաժամ

Թիֆլիսի եւ Աճարիոյ Դիմակայութիւն

Թիֆլիսի մէջ կը նշեն «Վարդերու յեղափոխութիւնը»:

2003 թուականի, Նոյեմբերին Վրաստանի մէջ, սկսան ընդդիմութեան հանրահաւաքները, որ կը մեղադրէր իշխանութիւններուն խորհրդարանական ընտրութիւններու արդիւնքները կեղծելու մէջ, որ յետագային վերաճեց «Վարդերու յեղափոխութեան»: Այդ ելոյթներու ժամանակ Աբաշիձէն պաշտպանեց երկրի նախագահ Էտուարտ Շեւարնաձէին եւ ելոյթ ունենալով աջարական հեռուստատեսութեամբ՝ ան «Ազգային միասնական շարժման» ղեկավարներ Միխէիլ Սահակաշուիլուն եւ Դաւիթ Բերձենեշուիլիին անուանեց «ֆաշիստներ», իսկ շարժումը՝ «ֆաշիստական»[2]: Նոյեմբեր 23-ին՝ ընդդիմութեան կողմէն խորհրդարանի շէնքը գրաւելէն ետք, Աճարիոյ կառավարութիւնը արտակարգ դրութիւն յայտարարեց[3]: «Վարդերու յեղափոխութիւնէն» ետք Ասլան Աբաշիձէի յարաբերութիւնները նոր իշխանութիւններու հետ չէին ստացուեր, մասնաւորապէս ընդդիմութեան ղեկավար Միխէիլ Սահակաշուիլիի հետ։ Աբաշիձէն յայտարարեց, որ իր ինքնավարութիւնը չի մասնակցիր նախագահական ընտրութիւններուն։ Նախագահական նախընտրական արշաւի ժամանակ Սահակաշուիլին յայտարարեց. «Աճարիան Ասլան Աբաշիձէի սեփականութիւնը չէ: Եթէ ինչ որ մէկը փորձի անջատել այդ տարածքը Վրաստանէն, ես անոր համար պատրաստած եմ չորս պատանոց շինութիւն: Վրաստանը պատրաստ է բանակցութիւններու, բայց անջատողականութիւն չենք յանդուրժեր[4]»: Բայց 2004, Յունուարի 4-ին, ինքնավարութեան մէջ, տեղի ունեցան նախագահական ընտրութիւնները, եւ ընտրութիւններու օրը Աբաշիձէն հանեց արտակարգ դրութիւնը, իսկ Յունուարի 7-ին կրկին մտցրեց այն[5]: Յաջորդ օրը Վրաստանի Արդարադատութեան փոխնախարար Գիգի Ուգուլավան յայտարարեց.

Արտակարգ եւ ռազմական իրաւական դրութիւններու յայտարարումը Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւններու իրավասութիւնն է, իսկ աւելի ճիշդ՝ նախագահինը: Յոյսով եմ, որ մօտ ժամանակներու ընթացքին, Աճարիոյ գործող Սահմանադրութեան համապատասխանութիւնը Վրաստանի Սահմանադրութեան: Վրաստանի նոր ղեկավարութիւնը պետք է կասեցնի նմանատիպ երկիշխանութիւնն ու հստակ տարանջատվեն կեդրոնի եւ ինքնավարութեան միջեւ իրաւասութիւնները: Եւ ինքնավարութեան իրաւասութիւններուն մէջ, պէտք չէ յայտնուին հարցեր, որոնք լիազորուած են լուծել միայն Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւնը[5]:

[[Պատկեր:Aslan Abaschidse.jpg|thumb|150px|Ասլան Աբաշիձէ Միխէիլ Սահակաշուի նախագահ ընտրուելուն զուգընթաց, սրվեցան յարաբերութիւնները Թիֆլիսի եւ ինքնավարութեան միջեւ։ Յունուարի 22-ին, Սահակաշուիլին յայտարարեց. «Վրաստանը միասնական երկիր է, իսկ ով կ'ընդդիմանէ, թող չքվի այստեղէն: Ես երկրին մէջ, կարգուկանոն կը հաստատեմ, այդ թուականին Աճարիոյ մէջ: Աճարական իշխանութիւններու հանդէպ ոչ մէ՛կ ագրեսիա չկայ եւ չ'ըլլար, բայց մէկ բան պետք է բոլորը հասկանան. վրացական հողի իւրաքանչիւր քառակուսի սանթիմեթր կ'ըլլայ վերահսկողութեան ներքեւ»[5]:

Յունուար 5-ին, Սահակաշուիլին ժամանեց Պաթում, ուր Ասլան Աբաշիձրի ընդունեց Պաշտապանութեան նախարարութեան ստորաբաժանումներու, սահմանապահ զօրքերու եւ Վրաստանի ՆԳՆ ներքին զօրքերու մասնակցությեամբ զինուորական շքերթը[6]: Հազիւ էր Վրաստանի նախագահը յգեց Պաթումը, երբ անոր կողմնակիցները, գոչելով «Միշա՜, Միշա՜» եւ լոզունգներ հնչեցնելով ընդդէմ աճարական ղեկավարութեան, շարժեցան դէպի Գերագոյն խորհուրդի շէնք, ուր անոնց ցրեցին Աճարիոյ ՆԳՆ յատուկ ստորաբաժանումները[5][6]: Ընդդէմ այս արշաւի Ասլան Աբաշիձէի կողմնակիցները կազմակերպեցին իրենց բազմահազարանոց ցոյցը[6]: Այդ ժամանակ Գոնիոյէն դէպի Պաթում ուղղեւորուեցաւ Սահակաշուիլիի համախոհներու եւս մէկ խումբ, բայց աճարական իշխանութիւններուն ընդդիմադիր «Մեր Աճարիան» կազմակերպութեան ղեկավար Դաւիթ Բերձենիշուիլիի դիմումէն ետք, իրավիճակը կայունացաւ[5]: Փետրուարին նախագահ Միխէիլ Սահակաշուիլին այցելեց ԱՄՆ եւ ելոյթ ունենալով Ճոն Հոփքինսի համալսարանի մէջ՝ յայտարարեց. «Ես ու Աբաշիձէն առանձին դուր չենք գար»[7]:

2004, Մարտի 14-ին, յատուկ նշանակութեամբ կազմաւորուած Աճարիոյ Ազգային անվտանգութեան նախարարութեան զինծառայողները եւ Աբաշիձէի կողմնակիցները նախագահ Սահակաշուիլիի եւ Վրաստանի ՆԳ նախարար Գէորգի Բարամիձէի աւտոշարասեանը չթուլատրեցին մուտք գործել ինքնավարութեան տարածք[8]: Յջորդ օրը, վրացական իշխանութիւնը որոշում ընդունեց իրականացնել « շարք մը սահմանադրական միջոցառումներ Աճարիոյ անջատողական ռեժիմն արգելափակելու համար», իսկ Սահակաշուիլին յայտարարեց.

Այսօր Աճարիոյ մէջ, կ'որոշուի ամբողջ Վրաստանի ճակատագիրը: Աճարիոյ վարչական սահմանը գրաուած հանցագործներու հետ փոխզիջման մասին ոչ մէկ խօսք չի կրնար ըլալ: Կամ մենք հիմա բոլորս ոտքի կը կանգնենք եւ յաւէտ Վրաստանէն արմատախիլ կանենք հանցագործներուն, ֆեոդալիզմն ու դաւաճանութիւնը, կամ մենք՝ իբրեւ պետութիւն, գոյութիւն չենք ունենար[9]:

[[Պատկեր:Saakashvili76589.jpg|left|thumb|Միխէիլ Սաակաշուիլի]] Մարտի 18-ին, խորհրդարանի նախագահ Նինօ Բուրջանաձէի հետ համաձայնութեան արդիւնքով, Պաթումի մէջ, կայացաւ Միխէիլ Սահակաշուիլիի եւ Ասլան Աբաշիձէի հանդիպումը, որուն ընթացքին Սահակաշուիլին համաձայնեցաւ հանել Աճարիոյ տնտեսական շրջափակումը, իսկ Աբաշիձէն՝ զինաթափել զինուած խմբաւորումներն ու չխոչընդոտել ինքնավարութեան տարածքին մէջ, խորհրդարանական ընտրութիւններու անցկացմանը[10]: Բայց չորս օր անց՝ Վրաստանի նախագահը Աճարիոյ ղեկավարին մեղադրեց ձեռք բերուած համաձայնութիւններու փլուզման մէջ։ Մարտ 23-ին, Վրաստանի ԱԳ նախարարութիւնը չեղեալ համարեց Աճարիոյ բարձրաստիճան պաշտօնեաններու արտերկրեայ անձնագրերը, այդ թիւին՝ Ասլան Աբաշիձէի, անոր որդիին՝ Գէորգի Աբաշիձէի եւ Աճարիոյ ՆԳ նախարար Ճեմալ Գոգիձէի, իսկ՝ Վրաստանի Ազգային բանկը ձեռնամուխ եղաւ Պաթումի Ծովային բանկի լուծարմանը[11]: Մարտ 25-ին, ելոյթ ունենալով պաթումական հեռուստաընկերութեամբ, Աբաշիձէն հասկացրեց, որ չէ պատրաստուած զինաթափել ընդդիմադիրներու խումբերը։ Ան, մասնաւորապէս, ըսաւ.

Ազգաբնակչութիւնը զէնք ունի դեռեւս 1991 թուականէն, երբ ինքնավար հանրապետութիւն կը փորձէին մուտք գործել բանտերէն յատուկ ազատ արձակուած կրկնահանցագործները: Այն ժամանակ միայն զինուած ապստամբները կրցան փրկել Աճարիան պաշտպանել սահմանադրական կարգը: Իսկ՝ հիմա ապստամբները կը պաշտպանեն իրենց տուները, ընտանիքները եւ հենց այդ նոյն սահմանադրական կարգը: Ինքնավար հանրապետութեան մէջ, ապստամբներու զինաթափին մէջ, տեղի կ'ունենայ այն ժամանակ, երբ Վրաստանի մէջ, կը կառուցուի ժողովրդավարութիւն[12]:

Չնայած դրան՝ Մարտ 28-ին, ինքնավարութեան մէջ, անցան խորհրդարանական ընտրություններ, բայց ատոնք ճգնաժամը չթուլացրեցուցին։ Վրաստանի Կեդրոնական ընտրական հանձնաժողովը Խոլոյսկի եւ Քոբուլեթի մունիցիպալիտետներուն մէջ, քվեարկութեանն արդիւնքները չեղարկեց, որուն արդիւնքին մէջ, Ասլան Աբաշիձէի «Վերածնունդ» կուսակցութիւնը յաղթած էր, բայց կրկնակի քվեարկութիւն անցկացնելու փորձի ժամանակ տեղի բնակչութիւնը ընտրութիւններու անցկացման ժամանակաւոր հանձնաժողովի շէնքը քարուքանդ արեցին եւ ոչնչացուցին Թիֆլիսէն բերուած բոլոր փաստաթուղթերը. այս կրկին սրեց ինքնավորութեան մէջ իրադրութիւնը[13]: Խորհրդարանական ընտրութիւններու արդիւնքներով Աբաշիձէի «Վերածնունդ» կուսակցութիւնը ստացաւ աւելի քան 3 % ձայն, որմէ ետք Լեյբորիստական կուսակցութեան հետ իշխանութիւններուն մեղադրեցին քվեարկութեան արդիւնքները կեղծելու մէջ[14]: Ապրիլի 22-ին՝ նորընտիր խորհրդարանի առաջին նիստի ժամանակ, Միխէիլ Սահակաշուիլին կոչ արաւ խորհրդականներուն անհանդուրժողական դիրքորոշում որդեգրել «Աբաշիջէի կլանի հանդէպ, որ չի ներկայացներ աճարներու շահերը, այլ կը հանդիսանայ հանցագործներու, մարդասպաններիու եւ թմրանիւթերու առաքիչներու հանցախումբ»[15]:

«Աճարական Յեղափոխութիւն»

Ապրիլի կէսերուն, Ասլան Աբաշիձէի ենթակայութեան տակ իր զորամասով անցաւ Վրաստանի Զինվուած ուժերու պաթումական 25-րդ մոտոհրաձգային բրիգադի հրամանատար ճեներալ Ռոման Դումբաձէն[16]: Ապրիլի 21-ին, Աճարիոյ ղեկավարի ենթակայութեան տակ անցաւ Վրաստանի ՆԳ նախարարութեան Ներքին զօրքերու 3-րդ վարչութիւնը՝ գնդապետ Մուրատ Ցինցինաձէի ղեկավարութեամբ[17]: Ապրիլի 27-ին, Աբաշիձէն Աճարիոյ ինքնավարութեան մէջ, հանընդհանուր զորահավաք անցկացնելու հրամանագիր ստորագրեց[18]: Միեւնոյն ժամանակ ինքնավարութեան ղեկավարի անձնական հրամանատարութեան ներքեւ գտնուող արագ արձագանքման խումբի քանի մը զինծառայողներ ձգեցին Աճարիան՝ անցնելով վրացական իշխանութիւններու կողմը[19]: Ապրիլի 30-ին, Աճարիոյ յատուկ նշանակութեան խումբը եւ արագ արձագանքման խումբը ցրեցին Պաթումի քաղաքային դատարանի մօտ անցկացուող բողոքի ցոյցը[20]:

Կամուրջ Չոլոկի (Ճորոխ) գետի վրայ (կեդրոնին մէջ՝ 2004 թվուականին, Աճարիոյ ճգնաժամի ժամանակ պայթած կամուրջի մնացորդները, աջէն՝ նոր կամուրջը)

Մայիս 2-ին, Աճարիոյ ղեկավարութեան որոշումով պայթեցուցին Ճորոխ գետի վրայով անցնող երեք աւտոմոբիլային կամուրջները, որոնք կարեւոր կապող օղակ էին՝ Աճարիոյ եւ Վրաստանի մնացեալ քաղաքներու միջեւ, իսկ՝ Քոբուլեթի եւ Ցիխիսձիրի քաղաքներուն մէջ, քանդուեցաւ՝ Պաթումը Վրաստանի հետ կապող երկաթուղիի գիծը։ Նոյն օրը Սահակաշուիլին Աճարիոյ ղեկավարին, մինչ Մայիսի 12-ը երկօրեայ վերջնագիր ներկայացուեցաւ զինաթափել անօրինական զինուած խմբաւորումները՝ հակառակ դէպքին մէջ՝ սպառնալով Աճարիոյ կառավարութեան եւ խորհրդարանի լուծարումով[21]: Վրաստանի գործողութիւններուն հավանութիւն տուաւ ԱՄՆ-ը. ԱՄՆ Պետքարտուղարութեան պաշտօնական ներկայացուցիչ՝ Ռիչըրտ Բաուրեը յայտարարեց, որ պաշտօնական Ուաշինգթոնը «խորապէս մտահոգուած է աջարական առաջնորդ Ասլան Աբաշիձէի՝ կամուրջները քանդելու որոշումէն», եւ «մէզի համար հիմնահարց է այն, որ ճջարիան Վրաստանի մէկ մասն է: Մենք վճռականօրէն, կ'աջակցենք վրացական կառավարութեան՝ Աճարիոյ մէջ, իր իշխանութիւնը եւ գերակայութիւնը հաստատելու ջանքերուն»[22]: Մայիս 4-ին, Աճարիոյ մէջ, կասեցուեցապ վրացական հեռուստաալիքներու հեռարձակումը, իսկ՝ ինքնավարութեան մայրաքաղաքին մէջ՝ համալսարանի շէնքի մօտ, 5 հազար մարդ բողոքի ցոյց սկսաւ՝ Աբաշիձէի պաշտօնանկութեան պահանջով[18]: Յաջորդ օրը, մասնակիցներու թիւը հասաւ 15 հազարի. անոնց կողմը անցան 25 զինուորական եւ խորհրդարանի 4 պատգամաւոր, իրենց հրաժարականի մասին յայտնեցին Աճարիոյ ՆԳ փոխնարար Էլղուդա Ջինչիրաձէն եւ Աճարիոյ առողջապահութեան եւ ընկերային ապահովութեան նախարար Գուլիկո Շերվաշիձեն[18]: Նոյն օրը, Սահակաշուիլին հեռուստաեթերէն յայտնեց Աճարիոյ մէջ, իր ուղղակի կառավարումը մտցնելու մասին եւ Աբաշիձէին «անվտանգութեան երաշխիքներ» տուաւ, եթէ ան «առանց բախումներու հրաժարական տայ»[18]: Ինքնավար հանրապետութեան մէջ, մեծամասշտաբ զինուած ընդհարումը կանխուեցաւ Ռուսոյ եւ Վրաստանի բանակցութիւններու արդիւնքին մէջ։ Աճարիա մեկնեցաւ Ռուսիոյ Անվտանգութեան խորհուրդի քարտուղար Իգոր Իվանովը։ Մայիս 5-ի լոյս, 6-ի գիշերը՝ Ասլան Աբաշիձէն որդին՝ Գէորգիի[18] հետ ձգեց Աճարիան՝ Ռուսիոյ Անվտանգութեան խորհուրդի քարտուղարին հետ մեկնելով Մոսկվա: Շտապ հեռուստաելոյթին մէջ, Միխէիլ Սահակաշուիլին յայտնեց. «Ասլանը փախա՜ւ: Աճարիան ազա՜տ է»[18]: ՌԻԱ Նովոստին այդ օրերուն գրեց.

Կաղապար:Քաղվածքի սկիզբԱբաշիձէի հետ Իվանովի «դէմ առ դէմ» հանդիպումը շարունակուեցաւ չորս ժամ։ Բանակցութիւններու վերջերուն, այն շէնքի մօտ, ուր ատոնք տեղի կ'ունենային, կրակոցներ լսուեցան։ Մինչ այժմ այդ միջադէպի մասին ստոյգ տեղեկատուութիւն չկայ։ Մէկ վարկածով այդ «աջարական առիւծի» մտերիմներու հրաժեշտի «հրավառութիւնն» էր, որոնք իմացած էին Աբաշիձէի հրաժարականի մասին։ Իվանովի հետ բանակցութիւններու աւարտէն ետք, Աճարիոյ նախկին ղեկավարը ձգեց իր նստավայրը եւ ուղղեւորեց Պաթումի օդանավակայան, ուրկէ գնաց Մոսկուա։ Դեռեւս Շորեքշաբթի երեկոյեան՝ մինչ Ռուսիոյ ԱԽ քարտուղարի հետ բանակցութիւնները, պաշտօնապոս հերքելով իր պաշտոնանկութեան մասին լուրերը, Աբաշիձէն գերադասեց ձգել Պաթումնը առանց որեւէ յայտարարութեան։ Այդ առիթ հանդիսացաւ՝ Վրաստանի ղեկավարութեան համար անոր հեռանալն անուանել «փախուստ»[23]:Կաղապար:Քաղվածքի վերջԱբաշիձէի պաշտօնանկութիւնը Պաթումի փողոցներուն մէջ, հազարաւոր մարդիկ ընդունեցին խանդավառութեամբ։ Աբաշիձէի բազակաթոռը դուրս բերուեցաւ Աճարիոյ Գերագոյն խորհուրդի անոր աշխատասենեակէն, ջարդուեցաւ եւ հրապարակայնօրէն այրեց անոր պապի՝ Մեմեդ Աբաշիձեի արձանի մոտ[23]: Մայիսի 6-ին, Պաթում ժամանեց նախագահ Սահակաշուիլին։ Հենց նոյն օրը, ստեղծուեցաւ Աճարիոյ ժամանակաւոր խորհուրդը՝ Վրաստանի երկաթուղիի դեպարտամենտի ղեկավար՝ Լեւան Վարշալոմիձէի գլխաւորութեամբ[24]: Մայիս 10-ին, Պաթումի մէջ, նշանակուեցան շրջանային կառավարման ղեկավարներ եւ քաղաքի ժամանակաւոր քաղաքապետ՝ Էտուարտ Սուրմանիձէն։ Նոյն օրը, Սահակաշուիլին մասնակցեցաւ Ճորոխ գետի վրայ հսկիչ-անցագրային կէտի ապամոնտաժման եւ կառավարելով բուլդոզերով՝ քանդեց շինութիւնը, ուր առաջ տեղակայուած էր պահակախումբը եւ կ'իրականացուէր քաղաքացիներու ստուգում՝ յայտարարելով. «Ապագային, այլեւս երբեք Վրաստանի պատմութեան մէջ Ճորոխ գետի վրայ Աճարիան եւ մնացեալ Վրաստանը բաժնող գիծ չ'ըլլար»[25]: Աբաշիձէի պաշտօնանկութիւնէն ետք, Էտուարտ Սուրմանիձէն յայտարարեց, որ ընդդիմադիր «Մեր Աճարիան» շարժումը կը դադարեցնէ իր գոյութիւնը, որովհետեւ «ան հասաւ իր նպատակին՝ Աճարիայէն հեռացուց Աբաշիձէին, կործանեց անոր ռեժիմը եւ ինքնավարութիւնը վերադարձուց Վրաստանի սահմանադրական դաշտ»[26]: Յունիս 20-ին, ինքնավարութեան մէջ, անցան Գերագոյն խորհուրդի ընտրութիւններ, որոնց մէջ յաղթանակեց «Սահակաշուիլի՝ յաղթանակած Աճարիա» կուսակցութիւնը՝ հաւաքելով մօտ 70 % ձայներ[27]: Յուլիս 5-ին, Վրաստանի նախագահը ստորագրեց «Վրաստանի Սահմանադրութեան մէջ փոփոխութիւններու հետ կապուած Աճարիոյ Ինքնավար Հանրապետութեան կարգավիճակի փոփոխութեան մասին» սահմանադրական օրէնքը, որիուն համաձայն ինքնավարութեան մէջ կը գործեն բարձրագոյն ներկայացուցչական մարմինը՝ Գերագոյն խորհուրդը, եւ գործադիր իշխանութիւնը՝ ի դէմս կառավարութեան, որ հաշուետու է Վրաստանի կեդրոնական իշխանութիւններուն[28]: Աճարիոյ ճգնաժամը աւարտեցաւ ինքնավարութեան՝ մայրաքաղաքային իշխանութիւններուն ամբողջական ենթարկումով։

Ծանօթագրութիւններ

  1. ↑ Елена Любарская (25.11.2003)։ «Аджарский лев зарычал» (ռուսերեն)։ "Лента.Ру" 
  2. ↑ Новиков, В., Сборов, А. В Грузии начался революционный процесс // Коммерсантъ : газета. — 06.11.2003.
  3. ↑ «Официальное мнение»։ Коммерсантъ։ 24.12.2003 
  4. ↑ Новиков, В., Сысоев, Г. Михаил Саакашвили договорился до тюрьмы // Коммерсантъ. — 11.12.2003.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Дзись-Войнаровский, Н. (30.01.2004)։ «Битва за Аджарию»։ Лента.Ру 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 «Михаил Миритель»։ Коммерсантъ։ 26.01.2004 
  7. ↑ «Михаил Саакашвили не стал кусать руку Москвы»։ Коммерсантъ։ 27.02.2004 
  8. ↑ «Президента Грузии отшили автоматом»։ Коммерсантъ։ 15.03.2004 
  9. ↑ «Автономия строгого режима»։ Коммерсантъ։ 16.03.2004 
  10. ↑ «Аджария разблокирована»։ Коммерсантъ։ 19.03.2004 
  11. ↑ «Последние новости»։ Коммерсантъ։ 24.03.2004 
  12. ↑ «Аслан Абашидзе бережет патроны»։ Коммерсантъ։ 26.03.2004 
  13. ↑ «Аджарцы не хотят голосовать»։ Коммерсантъ։ 15.04.2004 
  14. ↑ «Главу ЦИК Грузии не подвели итоги выборов»։ Коммерсантъ։ 20.04.2004 
  15. ↑ ««Клан Абашидзе - банда преступников, убийц и наркобаронов»»։ Коммерсантъ։ 23.04.2004 
  16. ↑ ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ (21.04.2004)։ «Президент Саакашвили разжаловал генерала в изменники» (ռուսերեն)։ Газета «Коммерсантъ» 
  17. ↑ «Одно из управлений МВД Грузии переходит на сторону Аджарии» (ռուսերեն)։ РИА НОВОСТИ։ 21/04/2004 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 ВЛАДИМИР НОВИКОВ (10.05.2004)։ «Асланово кресло» (ռուսերեն)։ Журнал «Власть» 
  19. ↑ «ОБР Аджарии перешел на сторону Тбилиси» (ռուսերեն)։ РИА НОВОСТИ։ 27/04/2004 
  20. ↑ «Аджарский спецназ разогнал митинг оппозиции в Батуми» (ռուսերեն)։ Lenta.ru։ 30.04.2004 
  21. ↑ «США призывают Аслана Абашидзе к разоружению вооруженных группировок» (ռուսերեն)։ Civil Georgia։ 4 մայիսի 2004 
  22. ↑ «Тбилиси обвиняет во взрыве мостов российского генерала» (ռուսերեն)։ Русская служба Би-би-си։ 04 Մայիսի, 2004 
  23. ↑ 23,0 23,1 «Конфликт между Тбилиси и Батуми завершился отставкой Абашидзе» (ռուսերեն)։ РИА НОВОСТИ։ 06/05/2004 
  24. ↑ ГЕННАДИЙ Ъ-СЫСОЕВ (07.05.2004)։ «Аслан Абашидзе выжил из роли» (ռուսերեն)։ Газета «Коммерсантъ» 
  25. ↑ ГЕННАДИЙ Ъ-СЫСОЕВ, ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ (11.05.2004)։ «Президент с бульдозерной хваткой» (ռուսերեն)։ Газета «Коммерсантъ» 
  26. ↑ ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ (14.05.2004)։ «Аджарию разоружают с опережением графика» (ռուսերեն)։ Газета «Коммерсантъ» 
  27. ↑ ВЛАДИМИР Ъ-НОВИКОВ (22.06.2004)։ «Михаил Саакашвили вторично завоевал Аджарию» (ռուսերեն)։ Газета «Коммерсантъ» 
  28. ↑ «В Тбилиси подписан конституционный закон о статусе Аджарии» (ռուսերեն)։ "ИА REGNUM"։ 05.07.2004 

Արտաքին Յղումներ

Կատեգորիա:Աճարիոյ պատմութիւն

Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Աճարիոյ_Ճգնաժամ_(2004)&oldid=14832» էջէն