«Լա Սքալա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎top: removed: {{ԱՀ}} using AWB
Չ →‎top: removed: {{Արևելահայերեն|Լա Սկալա}} using AWB
Տող 1. Տող 1.
{{Արևելահայերեն|Լա Սկալա}}
{{Տեղեկաքարտ Թատրոն (արեւմտահայերէն)
{{Տեղեկաքարտ Թատրոն (արեւմտահայերէն)
| հայերեն անուանում = Լա Սքալա
| հայերեն անուանում = Լա Սքալա

12:51, 24 Յունիս 2019-ի տարբերակ

Կաղապար:Տեղեկաքարտ Թատրոն (արեւմտահայերէն) Լա Սքալա (իտալ.՝ La Scala կամ լրիւ իտալ.՝ Teatro alla Scala), յայտնի օփերային թատրոն Միլանի մէջ, համաշխարհային օփերայի կեդրոններէն` հիմնուած 1778-ին:

Պատմութիւն

Թատրոնի շէնքը կառուցուած է ճարտարապետ Ճուզեփփէ Փիերմարինիի նախագիծով 1776-1778 թուականներուն այնտեղ, ուր ժամանակին Սանթա-Լուչիա տելլա Սքալա եկեղեցին էր: Այստեղէն ալ ծնած է թատրոնի անունը: Եկեղեցին իր անունը ստացած է 1831-ին ոչ թէ «աստիճան» բառէն (իտալ.՝ skala), այլ անոր հովանաւորուհիի մականունէն` Փեատրիչէ Ռեճինա տելլա Սքալա (Beatrice Regina della Scala), որ Վերոնայի տիրակալներու ցեղի ներկայացուցիչ էր:

Թատրոնի բացումը մեկնարկած է Անթոնիօ Սալիերիի «Հանրաճանաչ Եւրոպա» օփերայով 3 Օգոստոս 1778-ին: 18-րդ դարու վերջաւորութեան եւ 19-րդ դարու սկիզբը թատրոնի խաղացանկին մէջ աւելցան իտալացի երաժշտահան Փասքուալէ Անֆոսսիի, Տոմենիքօ Չիմարոզայի, Լուիճի Քերուպինիի, Ճովանի Փայիզելլոյի եւ Սիմոն Մայրի օփերաները: 1830-էն սկսեալ, խաղացանկին մէջ աւելցան Կայետանօ Տոնիցեթթիի, Վինչենցօ Պելլինիի, Ճուզեփփէ Վերտիի եւ Ճաքոմօ Փուչինիի ստեղծագործութիւնները: Այստեղ առաջին անգամ ցուցադրուած են Պալլինիի «Ծովահենը» (1827), «Նորմա» (1831) օփերաները, Վերտիի «Նապուքքօ»-ն (1842), «Օթելլօ»-ն (1887), Փուչինիի «Մատամ Պաթըրֆլայ»-ը (1904) եւ «Տուրանդոտ»-ը:

Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմիի ժամանակ՝ 16 Օգոստոս 1943-ին շէնքը լիովին աւերուած է։ Վերականգնած է ճարտարագետ Լ. Սեքքին։ Շէնքը վերաբացուած է 1946-ին[1]: Թատրոնի շէնքը ժամանակ առ ժամանակ վերանորոգուած է: Վերջին անգամ ատիկա կատարուած է 2001-2004 թուականներուն: Այդ ընթացքին ներկայացումները տեղի կ'ունենային Առչիմպոլտի թատրոնին մէջ: 7 Դեկտեմբեր 2004-ին նոր վերանորոգուած բէմին վրայ ցուցադրուեցաւ Անթոնիօ Սալիերիի «Հանրաճանաչ Եւրոպա» օփերան:

«Լա Սքալան» (իտալ.՝ Teatro alla Scala կամ La Scala) օփերային մշակոյթի համաշխարհային կեդրոն է:

Շէնքի Կառուցուածք

Թատրոնի շէնքի շինարարական պեղումներու ընթացքին գտնուած է մարմարէ հսկայական մեծաբեկոր մը, որուն վրայ պատկերուած էր Հին Հռոմի մէջ ճանչցուած միմոս Պիլատը: Շատերը զայն ընդունեցին իբրեւ լաւ նշան:

Ճարտարապետ Ճուզեփփէ Փիերմարինիի կառուցած թատրոնի շէնքը աշխարհի ամէնէն գեղեցիկ կառոյցներէն է: Պահպանուած է խիստ նէօդասական ոճը, ունի անթերի լսելիականութիւն: Նստատեղերու դասաւորութիւնը կը համապատասխանէ օփտիքայի խիստ կանոններուն: Թատրոնի երկարութիւնը 100 մեթր է, իսկ լայնութիւնը` 38 մետր: Կառոյցի ճակատային մասի կեդրոնը վեր կը խոյանայ կառքերու համար նախատեսուած շքամուտք:

Սրահը պայտաձեւ էր: Այնտեղ կար եռայարկ օթեակ եւ պատշգամ: Ընդամէնը 194 օթեակ եւ թագաւորական օթեակ: Իւրաքանչիւր օթեակի մէջ կը տեղաւորուէր 8-10 մարդ: Օթեակները իրարու կը միանային միջանցքով: Ետեւը օթեակներւ երկրորդ շարքն էր, ուր տեղադրուած էին սեղաններ խաղաքարտի եւ խմիչքի սիրահարներու համար: Բէմը այդքան ալ մեծ չէր: Սկզբնական շրջանին պարտերու մէջ աթոռ չկար: Ատոր փոխարէն ծալուող եւ տեղաշարժող աթոռներ էին:

Լուսաւորութիւնը տկար էր: Օթեակներու մէջ մոմեր կը վառէին, այդ պատճառով պարտերու մէջ նստածները հալչող մոմի կաթոցէն խուսափելու համար գլխարկները չէին հաներ: Ջեռուցում եւս չկար: Սրահը հրաշալի էր՝ սպիտակ արծաթագոյն եւ ոսկեգոյն երանգներով: Այստեղ տեղի կ'ունենային տարբեր արարողութիւններ՝ պարահանդէսներ եւ մոլեխաղեր: Շէնքի կառուցման համար այն ժամանակ ծախսուած է 1 միլիոն լիրա: Ծախսերը իրենց վրայ վերցուցած էին քաղաքի 90 մեծահարուստներ:

Խաղացանկ

19-րդ դարու 30-ականներէն սկսեալ, Լա Սքալայի պատմութիւնը կը սերտաճի իտալացի մեծանուն երաժիշտներ Կայետանօ Տոնիցեթթիի, Վինչենցօ Պելլինիի, Ճուզեփփէ Վերտիի եւ Ճաքոմօ Փուչինիի հետ: Անոնց ստեղծագործութիւնները այստեղ կը ցուցադրուէին առաջին անգամ: Ատոնք էին Պելլինիի «Նորմա» (1831) եւ «Ծովահենը» (1827) օփերաները, Տոնիցեթթիի «Լուքրեցիա Պորճիա» օփերան (1833), Վերտիի «Նապուքքօ»-ն (1842), «Օթելլօ»-ն (1887), «Ֆալստաֆ»-ը (1893), Փուչինիի «Մատամ Պաթըրֆլայ»-ը (1904) եւ «Տուրանդոտ»-ը (1926):

Գլխաւոր Վարիչներ

Օփերային Թատերախումբ

Թատրոնի բէմին վրայ երգած են Զինքա Միլանովան, Մարիա Քալասը, Մարիօ տէլ Մոնաքօն, Ռենատա Տեպալտին, իսկ ռուս երգիչներէն` Ելենա Օպրազցովան եւ Թամարա Սինիավսքայան:

Ծանոթագրութիւններ

  1. Энциклопедический музыкальный словарь, Москва 1966 (ռուս.)

Կատեգորիա:Իտալիոյ օփերային թատրոններ Կատեգորիա:1778 հիմնադրումներ (արւմտ.) Կատեգորիա:Միլանի տեսարժան վայրեր (արւմտ.)