«Տանիէլ Արափ Մոյ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
No edit summary |
|||
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Անձ |
{{Տեղեկաքարտ Անձ}} |
||
| անուն ազգանուն = Տանիէլ արափ Մոի |
|||
⚫ | '''Տանիէլ Թորոյթիչ Արափ Մոյ''' ({{ԱԾ}})<ref>{{Cite book|url=https://books.google.am/books?id=5VO4AwAAQBAJ&pg=PA272&dq=Daniel+Toroitich+arap+Moi+2+september&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjA98uwt5DUAhWIa5oKHSkFBycQ6AEIHDAA#v=onepage&q=Daniel%20Toroitich%20arap%20Moi%202%20september&f=false|title=Profiles of People in Power: The World's Government Leaders|last=East|first=Roger|last2=Thomas|first2=Richard J.|date=2014-06-03|publisher=Routledge|isbn=9781317639404|language=en}}</ref> Քենիայի երկրորդ նախագահը եղած է 1978-էն մինչեւ 2002-ը: Ամբոխահաճոյ խոստումներով եւ ծայրայեղ ճնշումներով ան կրցած է յաղթահարիլ 1991-ի բազմակուսակցական ընտրութիւնները, ան իր ղեկավարած Քենիայի ափրիկէական ազգային միութիւն կուսակցութիւնով յաղթանակ տարած է 1992 եւ 1997 թուականների ընտրութիւններուն: Մինչեւ նախագահ դառնալը ան ծառայած է որպէս Քենիայի փոխնախագահ 1967-էն 1978 թուականները:<ref>{{cite web |url=http://www.statehousekenya.go.ke/presidents/moi/profile.htm |title=Profile of Daniel arap Moi |author=State House |publisher=State House |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140705160330/http://www.statehousekenya.go.ke/presidents/moi/profile.htm |archivedate=2014 |accessdate=19 August 2012}}</ref> |
||
| բնագիր ԱԱՀ = |
|||
| պատկեր = Daniel arap Moi 2001-11-10.jpg |
|||
| չափ = 100px |
|||
| նկարագրութիւն = |
|||
| ծնած է = [[2 Սեպտեմբեր]] [[1924 թուական|1924]] |
|||
| ծննդավայր = |
|||
| վախճանած է = [[30 Դեկտեմբեր]] [[2002 թուական|2002]] |
|||
| վախճանի վայրը = |
|||
| քաղաքացիութիւն = {{դրոշ|Քենիա}} [[Քենիա (արեւմտահայերէն)|Քենիա]] |
|||
| հպատակութիւն = |
|||
| ազգութիւն = |
|||
| ալմա մատեր = |
|||
| կրօնք = |
|||
| ազդուած է = |
|||
| ազդած է = |
|||
| գրքեր = |
|||
| աշխատանք = |
|||
| կարողութիւն = |
|||
| մասնագիտութիւն = |
|||
| ամուսին = |
|||
| ծնողներ = |
|||
| երեխաներ = |
|||
| պարգեւներ և մրցանակներ = |
|||
| կայքէջք = |
|||
| ստորագրութիւն = Arap moi Signature.svg |
|||
}} |
|||
[[Պատկեր:Kenya presidential standard DANIEL ARAP MOI.svg|մինի|աջից|160px|Տանիէլ արափ Մոիի նախագահական սթանտարտը]] |
|||
⚫ | '''Տանիէլ Թորոյթիչ Արափ Մոյ''' ({{ |
||
== Գործունէութիւն == |
== Գործունէութիւն == |
||
Քենիացիներու շրջանին Մոին յայտնի է որպէս Նիւաեօ, սուհիլերէն «ոտնահետք», քանի որ ան յաճախ ըսած է, որ հետեւած է առաջին նախագահ Ճոմոյ Քենեաթային հետքերուն: Անոր նաեւ կ'ըսէին «Քաղաքականութեան փրօֆեսոր» 24 տարուայ ղեկավարութեան համար, որն ամենաերկարն է Քենիայի պատմութեան մէջ:<ref>{{cite news |title=Moi: the ruthless 'professor of politics' |author= |url=http://www.theage.com.au/articles/2002/10/15/1034561157417.html |newspaper=[[The Age]] |date=16 October 2002 |accessdate=5 October 2013}}</ref> |
Քենիացիներու շրջանին Մոին յայտնի է որպէս Նիւաեօ, սուհիլերէն «ոտնահետք», քանի որ ան յաճախ ըսած է, որ հետեւած է առաջին նախագահ Ճոմոյ Քենեաթային հետքերուն: Անոր նաեւ կ'ըսէին «Քաղաքականութեան փրօֆեսոր» 24 տարուայ ղեկավարութեան համար, որն ամենաերկարն է Քենիայի պատմութեան մէջ:<ref>{{cite news |title=Moi: the ruthless 'professor of politics' |author= |url=http://www.theage.com.au/articles/2002/10/15/1034561157417.html |newspaper=[[The Age]] |date=16 October 2002 |accessdate=5 October 2013}}</ref> |
||
22 Օգոստոս 1978-ին Ճոմոյ Քենեաթային մահէն ետք Մոին դարձաւ գործող նախագահ: Սահմանադրութեան համաձայն, 90 օր անց, Նոյեմբեր 8-ին կայացան նախագահի ընտրութիւններ, ու Մոին միակ թեկնածուն էր: Սկիզբին ահամար Մոին ունէր լայն աջակցութիւն ամբողջ երկրով մեկ: Ան կը շրջեր երկրով, ամենուր կը հաղորդակցուեր մարդոց հետ, ինչը կը տարբերուեր գոց դուռերու ետեւէն կառավարելու Քենեաթայի կայսերական ոճէն: Թէեւ իր մարդամօտութեանը, Մոին տակաւին չափազանց թոյլ էր իր իշխանութիւնը համախմբելու համար: Սկիզբէն եւէթ, հակահամայնավարութիւնը Մոիի կառավարութեան կարեւոր բաղկացուցիչներէն էր, երբ փոխնախագահ Մուաի Քիպաքին ուղղակի ըսած է՝ «Քենիային մէջ համայնավարները սենեակ մը չունին»<ref>Miller, Norman and Rodger Yeager. ''Kenya: The Quest for Prosperity'' (second edition). Page 173.</ref> 1982-ի Օգաստոս 1-ին զինեալ ոյժերու ստորին անձնակազմը Հեզեքիա Օչուքայի առաջնորդութեամբ եւ անոր հետեւած համալսարանի ուսանողներով Մոին տեղահանելու յեղաշրջումի փորձ ըրաւ: Խռովութիւնն արագ ճնշուեցաւ գլխաւոր սթաֆի պետ Մահամուտ Մոհամէտի հրամանատարութեամբ:<ref>{{cite book|title=Society|year=1992|publisher=Nyamora Communications Limited|page=12|url=https://books.google.am/books?id=3MctAQAAIAAJ}}</ref> Մինչ օրս կը ենթադրուի, որ երկու անկախ խումբերուն կողմէ իշխանութիւնը զաւթելու փորձը եղած է այդ երկուքի տապալման պատճառը, քանի որ անոնցմէ մեկը աւելի կանուխ ըրած էր իր փորձը: Մոին հնարաւորութիւն ստացաւ զատելու քաղաքական ընդդիմախօսները եւ ամրապնդելու իր իշխանութիւնը: Ան կրճատեց Քենեաթայի մադոց ազդեցութիւնը կառավարութեան կազմին մէջ, երկար դատավարութիւններու միջոցաւ, որու արդիւնքին հիմնական դերակատարները յայտնուեցան որպէս դաւաճաններ: Զէնքի հիմնական զաւթիչները, այդ թիւին Օչուքան, դատապարտուեցան մահուան: Ան իր կողմնակիցները նշանակած է առանցքային դերերու եւ փոխած է սահմանադրութիւնը` ձեւականօրէն ՔԱԱՄ-ը երկրին մէջ միակ օրինական թոյլատրուած կողմը դարձնելով: |
|||
22 Օգոստոս 1978-ին Ճոմոյ Քենեաթային մահէն ետք Մոին դարձաւ գործող նախագահ: Սահմանադրութեան համաձայն, 90 օր անց, Նոյեմբեր 8-ին կայացան նախագահի ընտրութիւններ, ու Մոին միակ թեկնածուն էր:<br> |
|||
Սկիզբին ահամար Մոին ունէր լայն աջակցութիւն ամբողջ երկրով մեկ: Ան կը շրջեր երկրով, ամենուր կը հաղորդակցուեր մարդոց հետ, ինչը կը տարբերուեր գոց դուռերու ետեւէն կառավարելու Քենեաթայի կայսերական ոճէն: Թէեւ իր մարդամօտութեանը, Մոին տակաւին չափազանց թոյլ էր իր իշխանութիւնը համախմբելու համար: Սկիզբէն եւէթ, հակահամայնավարութիւնը Մոիի կառավարութեան կարեւոր բաղկացուցիչներէն էր, երբ փոխնախագահ Մուաի Քիպաքին ուղղակի ըսած է՝ «Քենիային մէջ համայնավարները սենեակ մը չունին»<ref>Miller, Norman and Rodger Yeager. ''Kenya: The Quest for Prosperity'' (second edition). Page 173.</ref><br> |
|||
1982-ի Օգաստոս 1-ին զինեալ ոյժերու ստորին անձնակազմը Հեզեքիա Օչուքայի առաջնորդութեամբ եւ անոր հետեւած համալսարանի ուսանողներով Մոին տեղահանելու յեղաշրջումի փորձ ըրաւ: Խռովութիւնն արագ ճնշուեցաւ գլխաւոր սթաֆի պետ Մահամուտ Մոհամէտի հրամանատարութեամբ:<ref>{{cite book|title=Society|year=1992|publisher=Nyamora Communications Limited|page=12|url=https://books.google.am/books?id=3MctAQAAIAAJ}}</ref> Մինչ օրս կը ենթադրուի, որ երկու անկախ խումբերուն կողմէ իշխանութիւնը զաւթելու փորձը եղած է այդ երկուքի տապալման պատճառը, քանի որ անոնցմէ մեկը աւելի կանուխ ըրած էր իր փորձը: <br> |
|||
Մոին հնարաւորութիւն ստացաւ զատելու քաղաքական ընդդիմախօսները եւ ամրապնդելու իր իշխանութիւնը: Ան կրճատեց Քենեաթայի մադոց ազդեցութիւնը կառավարութեան կազմին մէջ, երկար դատավարութիւններու միջոցաւ, որու արդիւնքին հիմնական դերակատարները յայտնուեցան որպէս դաւաճաններ: |
|||
Զէնքի հիմնական զաւթիչները, այդ թիւին Օչուքան, դատապարտուեցան մահուան: Ան իր կողմնակիցները նշանակած է առանցքային դերերու եւ փոխած է սահմանադրութիւնը` ձեւականօրէն ՔԱԱՄ-ը երկրին մէջ միակ օրինական թոյլատրուած կողմը դարձնելով: |
|||
== Ծանօթագրութիւններ == |
== Ծանօթագրութիւններ == |
||
{{Ծնթ․ցանկ}} |
{{Ծնթ․ցանկ}} |
||
⚫ | |||
{{Քենիայի Նախագահներ}} |
|||
⚫ | |||
[[Կատեգորիա:1924 ծնունդներ]] |
|||
[[Կատեգորիա:2 Սեպտեմբերի ծնածներ]] |
[[Կատեգորիա:2 Սեպտեմբերի ծնածներ]] |
||
[[Կատեգորիա:2002 մահեր]] |
|||
[[Կատեգորիա:30 Դեկտեմբերի մահացածներ]] |
[[Կատեգորիա:30 Դեկտեմբերի մահացածներ]] |
16:37, 5 Յունիս 2019-ի տարբերակ
Տանիէլ Արափ Մոյ սուահիլի՝ Daniel arap Moi | |
---|---|
| |
Ծնած է | 2 Սեպտեմբեր 1924[1][2] |
Ծննդավայր | Sacho, Բրիտանական Քենիա |
Մահացած է | 4 Փետրուար 2020[3][4] (95 տարեկանին) |
Մահուան վայր | Նայրոպի, Քենիա[4] |
Քաղաքացիութիւն | Քենիա |
Ազգութիւն | Tugen people? |
Կրօնք | քրիստոնէութիւն |
Ուսումնավայր |
Tambach Teachers Training College? Kapsabet High School? |
Մասնագիտութիւն | քաղաքական գործիչ |
Վարած պաշտօններ | Քենիայի նախագահ, Աֆրիակայի միության կազմակերպության նախագահ?, Քենիայի փոխ-նախագահ, Member of the Legislative Council of Kenya? եւ Secretary for the Interior? |
Կուսակցութիւն | Kenya African Democratic Union? եւ Kenya African National Union? |
Ամուսին | Lena Moi? |
Երեխաներ | Gideon Moi? |
Ստորագրութիւն |
Տանիէլ Թորոյթիչ Արափ Մոյ (2 Սեպտեմբեր 1924[1][2], Sacho, Բրիտանական Քենիա - 4 Փետրուար 2020[3][4], Նայրոպի, Քենիա[4])[5] Քենիայի երկրորդ նախագահը եղած է 1978-էն մինչեւ 2002-ը: Ամբոխահաճոյ խոստումներով եւ ծայրայեղ ճնշումներով ան կրցած է յաղթահարիլ 1991-ի բազմակուսակցական ընտրութիւնները, ան իր ղեկավարած Քենիայի ափրիկէական ազգային միութիւն կուսակցութիւնով յաղթանակ տարած է 1992 եւ 1997 թուականների ընտրութիւններուն: Մինչեւ նախագահ դառնալը ան ծառայած է որպէս Քենիայի փոխնախագահ 1967-էն 1978 թուականները:[6]
Գործունէութիւն
Քենիացիներու շրջանին Մոին յայտնի է որպէս Նիւաեօ, սուհիլերէն «ոտնահետք», քանի որ ան յաճախ ըսած է, որ հետեւած է առաջին նախագահ Ճոմոյ Քենեաթային հետքերուն: Անոր նաեւ կ'ըսէին «Քաղաքականութեան փրօֆեսոր» 24 տարուայ ղեկավարութեան համար, որն ամենաերկարն է Քենիայի պատմութեան մէջ:[7]
22 Օգոստոս 1978-ին Ճոմոյ Քենեաթային մահէն ետք Մոին դարձաւ գործող նախագահ: Սահմանադրութեան համաձայն, 90 օր անց, Նոյեմբեր 8-ին կայացան նախագահի ընտրութիւններ, ու Մոին միակ թեկնածուն էր: Սկիզբին ահամար Մոին ունէր լայն աջակցութիւն ամբողջ երկրով մեկ: Ան կը շրջեր երկրով, ամենուր կը հաղորդակցուեր մարդոց հետ, ինչը կը տարբերուեր գոց դուռերու ետեւէն կառավարելու Քենեաթայի կայսերական ոճէն: Թէեւ իր մարդամօտութեանը, Մոին տակաւին չափազանց թոյլ էր իր իշխանութիւնը համախմբելու համար: Սկիզբէն եւէթ, հակահամայնավարութիւնը Մոիի կառավարութեան կարեւոր բաղկացուցիչներէն էր, երբ փոխնախագահ Մուաի Քիպաքին ուղղակի ըսած է՝ «Քենիային մէջ համայնավարները սենեակ մը չունին»[8] 1982-ի Օգաստոս 1-ին զինեալ ոյժերու ստորին անձնակազմը Հեզեքիա Օչուքայի առաջնորդութեամբ եւ անոր հետեւած համալսարանի ուսանողներով Մոին տեղահանելու յեղաշրջումի փորձ ըրաւ: Խռովութիւնն արագ ճնշուեցաւ գլխաւոր սթաֆի պետ Մահամուտ Մոհամէտի հրամանատարութեամբ:[9] Մինչ օրս կը ենթադրուի, որ երկու անկախ խումբերուն կողմէ իշխանութիւնը զաւթելու փորձը եղած է այդ երկուքի տապալման պատճառը, քանի որ անոնցմէ մեկը աւելի կանուխ ըրած էր իր փորձը: Մոին հնարաւորութիւն ստացաւ զատելու քաղաքական ընդդիմախօսները եւ ամրապնդելու իր իշխանութիւնը: Ան կրճատեց Քենեաթայի մադոց ազդեցութիւնը կառավարութեան կազմին մէջ, երկար դատավարութիւններու միջոցաւ, որու արդիւնքին հիմնական դերակատարները յայտնուեցան որպէս դաւաճաններ: Զէնքի հիմնական զաւթիչները, այդ թիւին Օչուքան, դատապարտուեցան մահուան: Ան իր կողմնակիցները նշանակած է առանցքային դերերու եւ փոխած է սահմանադրութիւնը` ձեւականօրէն ՔԱԱՄ-ը երկրին մէջ միակ օրինական թոյլատրուած կողմը դարձնելով:
Ծանօթագրութիւններ
- ↑ 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ↑ 2,0 2,1 Munzinger Personen
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Kenya's former President Daniel arap Moi dies aged 95
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Muere Daniel Arap Moi, expresidente de Kenia, a los 95 años — 2020.
- ↑ East Roger, Thomas Richard J. (2014-06-03)։ Profiles of People in Power: The World's Government Leaders (անգլերեն)։ Routledge։ ISBN 9781317639404
- ↑ State House։ «Profile of Daniel arap Moi»։ State House։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2014-ին։ արտագրուած է՝ 19 August 2012
- ↑ «Moi: the ruthless 'professor of politics'»։ The Age։ 16 October 2002։ արտագրուած է՝ 5 October 2013
- ↑ Miller, Norman and Rodger Yeager. Kenya: The Quest for Prosperity (second edition). Page 173.
- ↑ Society։ Nyamora Communications Limited։ 1992։ էջ 12
|
Կատեգորիա:2 Սեպտեմբերի ծնածներ Կատեգորիա:30 Դեկտեմբերի մահացածներ