«Տանիէլ Արափ Մոյ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Տող 28. | Տող 28. | ||
}} |
}} |
||
[[Պատկեր:Kenya presidential standard DANIEL ARAP MOI.svg|մինի|աջից|160px|Տանիէլ արափ Մոիի նախագահական սթանտարտը]] |
[[Պատկեր:Kenya presidential standard DANIEL ARAP MOI.svg|մինի|աջից|160px|Տանիէլ արափ Մոիի նախագահական սթանտարտը]] |
||
'''Տանիէլ Թորոյթիչ Արափ Մոյ''' ({{lang-en |
'''Տանիէլ Թորոյթիչ Արափ Մոյ''' ({{lang-en|Daniel Toroitich arap Moi}} [[2 Սեպտեմբեր]] [[1924 թուական|1924]] - [[30 Դեկտեմբեր]] [[2002 թուական|2002]])<ref>{{Cite book|url=https://books.google.am/books?id=5VO4AwAAQBAJ&pg=PA272&dq=Daniel+Toroitich+arap+Moi+2+september&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjA98uwt5DUAhWIa5oKHSkFBycQ6AEIHDAA#v=onepage&q=Daniel%20Toroitich%20arap%20Moi%202%20september&f=false|title=Profiles of People in Power: The World's Government Leaders|last=East|first=Roger|last2=Thomas|first2=Richard J.|date=2014-06-03|publisher=Routledge|isbn=9781317639404|language=en}}</ref> Քենիայի երկրորդ նախագահը եղած է 1978-էն մինչեւ 2002-ը: Ամբոխահաճոյ խոստումներով եւ ծայրայեղ ճնշումներով ան կրցած է յաղթահարիլ 1991-ի բազմակուսակցական ընտրութիւնները, ան իր ղեկավարած Քենիայի ափրիկէական ազգային միութիւն կուսակցութիւնով յաղթանակ տարած է 1992 եւ 1997 թուականների ընտրութիւններուն: Մինչեւ նախագահ դառնալը ան ծառայած է որպէս Քենիայի փոխնախագահ 1967-էն 1978 թուականները:<ref>{{cite web |url=http://www.statehousekenya.go.ke/presidents/moi/profile.htm |title=Profile of Daniel arap Moi |author=[[State House (Kenya)|State House]] |publisher=[[State House (Kenya)|State House]] |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140705160330/http://www.statehousekenya.go.ke/presidents/moi/profile.htm |archivedate=2014 |accessdate=19 August 2012}}</ref> |
||
== Գործունէութիւն == |
== Գործունէութիւն == |
14:34, 5 Յունիս 2019-ի տարբերակ
Տանիէլ արափ Մոի սուահիլի՝ Daniel arap Moi | |
---|---|
| |
Ծնած է | 2 Սեպտեմբեր 1924 |
Ծննդավայր | Sacho, Բրիտանական Քենիա |
Մահացած է | 30 Դեկտեմբեր 2002 |
Մահուան վայր | Նայրոպի, Քենիա[1] |
Քաղաքացիութիւն | Կաղապար:Դրոշավորում/Քենիա Քենիա |
Ազգութիւն | Tugen people? |
Կրօնք | քրիստոնէութիւն |
Ուսումնավայր |
Tambach Teachers Training College? Kapsabet High School? |
Մասնագիտութիւն | քաղաքական գործիչ |
Վարած պաշտօններ | Քենիայի նախագահ, Աֆրիակայի միության կազմակերպության նախագահ?, Քենիայի փոխ-նախագահ, Member of the Legislative Council of Kenya? եւ Secretary for the Interior? |
Կուսակցութիւն | Kenya African Democratic Union? եւ Kenya African National Union? |
Ամուսին | Lena Moi? |
Երեխաներ | Gideon Moi? |
Ստորագրութիւն |
Տանիէլ Թորոյթիչ Արափ Մոյ (անգլերէն՝ Daniel Toroitich arap Moi 2 Սեպտեմբեր 1924 - 30 Դեկտեմբեր 2002)[2] Քենիայի երկրորդ նախագահը եղած է 1978-էն մինչեւ 2002-ը: Ամբոխահաճոյ խոստումներով եւ ծայրայեղ ճնշումներով ան կրցած է յաղթահարիլ 1991-ի բազմակուսակցական ընտրութիւնները, ան իր ղեկավարած Քենիայի ափրիկէական ազգային միութիւն կուսակցութիւնով յաղթանակ տարած է 1992 եւ 1997 թուականների ընտրութիւններուն: Մինչեւ նախագահ դառնալը ան ծառայած է որպէս Քենիայի փոխնախագահ 1967-էն 1978 թուականները:[3]
Գործունէութիւն
Քենիացիներու շրջանին Մոին յայտնի է որպէս Նիւաեօ, սուհիլերէն «ոտնահետք», քանի որ ան յաճախ ըսած է, որ հետեւած է առաջին նախագահ Ճոմոյ Քենեաթային հետքերուն: Անոր նաեւ կ'ըսէին «Քաղաքականութեան փրօֆեսոր» 24 տարուայ ղեկավարութեան համար, որն ամենաերկարն է Քենիայի պատմութեան մէջ:[4]
22 Օգոստոս 1978-ին Ճոմոյ Քենեաթային մահէն ետք Մոին դարձաւ գործող նախագահ: Սահմանադրութեան համաձայն, 90 օր անց, Նոյեմբեր 8-ին կայացան նախագահի ընտրութիւններ, ու Մոին միակ թեկնածուն էր:
Սկիզբին ահամար Մոին ունէր լայն աջակցութիւն ամբողջ երկրով մեկ: Ան կը շրջեր երկրով, ամենուր կը հաղորդակցուեր մարդոց հետ, ինչը կը տարբերուեր գոց դուռերու ետեւէն կառավարելու Քենեաթայի կայսերական ոճէն: Թէեւ իր մարդամօտութեանը, Մոին տակաւին չափազանց թոյլ էր իր իշխանութիւնը համախմբելու համար: Սկիզբէն եւէթ, հակահամայնավարութիւնը Մոիի կառավարութեան կարեւոր բաղկացուցիչներէն էր, երբ փոխնախագահ Մուաի Քիպաքին ուղղակի ըսած է՝ «Քենիային մէջ համայնավարները սենեակ մը չունին»[5]
1982-ի Օգաստոս 1-ին զինեալ ոյժերու ստորին անձնակազմը Հեզեքիա Օչուքայի առաջնորդութեամբ եւ անոր հետեւած համալսարանի ուսանողներով Մոին տեղահանելու յեղաշրջումի փորձ ըրաւ: Խռովութիւնն արագ ճնշուեցաւ գլխաւոր սթաֆի պետ Մահամուտ Մոհամէտի հրամանատարութեամբ:[6] Մինչ օրս կը ենթադրուի, որ երկու անկախ խումբերուն կողմէ իշխանութիւնը զաւթելու փորձը եղած է այդ երկուքի տապալման պատճառը, քանի որ անոնցմէ մեկը աւելի կանուխ ըրած էր իր փորձը:
Մոին հնարաւորութիւն ստացաւ զատելու քաղաքական ընդդիմախօսները եւ ամրապնդելու իր իշխանութիւնը: Ան կրճատեց Քենեաթայի մադոց ազդեցութիւնը կառավարութեան կազմին մէջ, երկար դատավարութիւններու միջոցաւ, որու արդիւնքին հիմնական դերակատարները յայտնուեցան որպէս դաւաճաններ:
Զէնքի հիմնական զաւթիչները, այդ թիւին Օչուքան, դատապարտուեցան մահուան: Ան իր կողմնակիցները նշանակած է առանցքային դերերու եւ փոխած է սահմանադրութիւնը` ձեւականօրէն ՔԱԱՄ-ը երկրին մէջ միակ օրինական թոյլատրուած կողմը դարձնելով:
Ծանօթագրութիւններ
- ↑ Muere Daniel Arap Moi, expresidente de Kenia, a los 95 años — 2020.
- ↑ East Roger, Thomas Richard J. (2014-06-03)։ Profiles of People in Power: The World's Government Leaders (անգլերեն)։ Routledge։ ISBN 9781317639404
- ↑ State House։ «Profile of Daniel arap Moi»։ State House։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2014-ին։ արտագրուած է՝ 19 August 2012
- ↑ «Moi: the ruthless 'professor of politics'»։ The Age։ 16 October 2002։ արտագրուած է՝ 5 October 2013
- ↑ Miller, Norman and Rodger Yeager. Kenya: The Quest for Prosperity (second edition). Page 173.
- ↑ Society։ Nyamora Communications Limited։ 1992։ էջ 12
Արտաքին Յղումներ
Կատեգորիա:1924 ծնունդներ Կատեգորիա:2 Սեպտեմբերի ծնածներ Կատեգորիա:2002 մահեր Կատեգորիա:30 Դեկտեմբերի մահացածներ