«Հրաչեայ Ներսիսեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎Դերասանական Կեանքը: clean up, replaced: Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ (արեւմտահայերէն) → Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ (2) using AWB
Չ →‎Կենսագրութիւն: clean up, replaced: Ապրիլ (արեւմտահայերէն) → Ապրիլ using AWB
Տող 38. Տող 38.
Արուեստասէր Գրիգոր պապի (մօրաքրոջ ամուսինին) տունը կ'ըլլար գրողներու ու արուեստի մարդիկ։ Շատ յաճախ՝ [[Դանիէլ Վարուժան]]ը։ Պատանի Հրաչեան անոնց զրոյցներու մշտական ունկնդիրն էր։ Անոր կը վիճակուի լսել [[Կոմիտաս Վարդապետ (արեւմտահայերէն)|Կոմիտասին]] իրենց իսկ տունը, ուր ապրած էր մեծ երաժիշտը, ծանօթանալ անոր հետ։
Արուեստասէր Գրիգոր պապի (մօրաքրոջ ամուսինին) տունը կ'ըլլար գրողներու ու արուեստի մարդիկ։ Շատ յաճախ՝ [[Դանիէլ Վարուժան]]ը։ Պատանի Հրաչեան անոնց զրոյցներու մշտական ունկնդիրն էր։ Անոր կը վիճակուի լսել [[Կոմիտաս Վարդապետ (արեւմտահայերէն)|Կոմիտասին]] իրենց իսկ տունը, ուր ապրած էր մեծ երաժիշտը, ծանօթանալ անոր հետ։


[[1915|1914]]-1918 Հրաչեան կը զինակոչուի իբրեւ թրքական բանակի թարգմանիչ, նոյն թուականի [[Ապրիլ (արեւմտահայերէն)|Ապրիլի]]ն ալ կը սկսի Մեծ եղեռնը։ Ծա­ռա­յու­թեան շրջա­նին կ՛ու­ղար­կո­ւի ա­րա­բա­կան եր­կիր­ներ, ուր ա­կա­նա­տես կը դառնայ իր ազ­գա­կից­նե­րու կո­տո­րած­նե­րուն: Հրաչեան 1918-ին նորէն կը յայտնուի [[Կոստանդնուպոլիս]]<ref name=":1" />։ Ամէն ինչ, որ կ'ընէ երիտասարդը իր համար այնքան անհեռանկար միջավայրի մէջ, կը գործրակամայ, առանց որեւէ նպատակի։ Բնատուր լաւ ձայնի տէր, բնածին երաժշտական Հրաչեան կը յայտնուի Պենկլեան օպերետին մէջ իբրեւ երգչախումբի շարքային անդամ մը։ Նոյն թուականին Մկրտիչ Ջանանը կը կազմակերպէ հայ դրամատիկական ընկերութիւն եւ Հրաչեային կը հրաւիրէ իր նախաձեռնութեամբ։ Թատրոնի ներկայացումներուն, մեծամասնութեամբ ֆրանսական մելոդրամաներու բեմադրութիւններուն, կը մասնակցի նաեւ Հրաչեան։ 1919-էն սկսեալ գլխաւոր դերեր ստանձնած է բեմադրիչ եւ դերասան Մկրտիչ Ջանանի «Հայ դրամատիկ» թատերախումբին մէջ։ Ճիշդ այստեղ ալ, 1919-ին, «Ձայնը հնչեց» պիեսի մէջ խաղալու ատեն երիտասարդը կը գրաւուի Օվի Սեւումեանին, որ Կոստանդնուպոլիս էր եկած երիտասարդ ուժեր հաւաքելու եւ Կովկաս տանելու նպատակով<ref>{{Cite web|url=http://archive.azator.gr/index.php/yushatetr/11314-1895-1961|title=Հրաչեայ Ներսիսեան (1895-1961). Հայ Բեմի ազնուական վարպետը|last=|first=|date=|website=archive.azator.gr|publisher=}}</ref>։ Հրաչեան դերեր կը ստանայ Սեւումեանի բեմադրութիւններուն մէջ, բայց յաջորդ իսկ տարին Սեւումեանը կը վախճանի։ Հայ թատրոնը կը կորսնցնէ իր ամէնէն յառաջադէմ գործիչը, Հրաչեան ուսուցիչը ու խորհրդատուն։ Ետքը ան կը խաղայ տարբեր ներկայացումներու մէջ, որ կը բեմադրեն Վահրամ Փափազեանի և [[Յովհաննէս Աբէլեան]]ի ղեկավարութեամբ։ 1922-ին Վահրամ Փափազեանը Հրաչեային, Մկրտիչ Ջանանին եւ քանի մը այլ դերասաններու կը ղրկէ Կովկաս։ Որոշ ժամանակ մը անոնք կը շրջագային Բաթում եւ ուրիշ հայաշատ քաղաքներ, ապա առանց Հրաչեայի կը մեկնին Երեւան եւ կը միանան Առաջին պետթատրոնի կազմին։ Հրաչեայ Ներսիսեանը անոնց կը միանայ մէկ տարի ետք։
[[1915|1914]]-1918 Հրաչեան կը զինակոչուի իբրեւ թրքական բանակի թարգմանիչ, նոյն թուականի [[Ապրիլ]]ին ալ կը սկսի Մեծ եղեռնը։ Ծա­ռա­յու­թեան շրջա­նին կ՛ու­ղար­կո­ւի ա­րա­բա­կան եր­կիր­ներ, ուր ա­կա­նա­տես կը դառնայ իր ազ­գա­կից­նե­րու կո­տո­րած­նե­րուն: Հրաչեան 1918-ին նորէն կը յայտնուի [[Կոստանդնուպոլիս]]<ref name=":1" />։ Ամէն ինչ, որ կ'ընէ երիտասարդը իր համար այնքան անհեռանկար միջավայրի մէջ, կը գործրակամայ, առանց որեւէ նպատակի։ Բնատուր լաւ ձայնի տէր, բնածին երաժշտական Հրաչեան կը յայտնուի Պենկլեան օպերետին մէջ իբրեւ երգչախումբի շարքային անդամ մը։ Նոյն թուականին Մկրտիչ Ջանանը կը կազմակերպէ հայ դրամատիկական ընկերութիւն եւ Հրաչեային կը հրաւիրէ իր նախաձեռնութեամբ։ Թատրոնի ներկայացումներուն, մեծամասնութեամբ ֆրանսական մելոդրամաներու բեմադրութիւններուն, կը մասնակցի նաեւ Հրաչեան։ 1919-էն սկսեալ գլխաւոր դերեր ստանձնած է բեմադրիչ եւ դերասան Մկրտիչ Ջանանի «Հայ դրամատիկ» թատերախումբին մէջ։ Ճիշդ այստեղ ալ, 1919-ին, «Ձայնը հնչեց» պիեսի մէջ խաղալու ատեն երիտասարդը կը գրաւուի Օվի Սեւումեանին, որ Կոստանդնուպոլիս էր եկած երիտասարդ ուժեր հաւաքելու եւ Կովկաս տանելու նպատակով<ref>{{Cite web|url=http://archive.azator.gr/index.php/yushatetr/11314-1895-1961|title=Հրաչեայ Ներսիսեան (1895-1961). Հայ Բեմի ազնուական վարպետը|last=|first=|date=|website=archive.azator.gr|publisher=}}</ref>։ Հրաչեան դերեր կը ստանայ Սեւումեանի բեմադրութիւններուն մէջ, բայց յաջորդ իսկ տարին Սեւումեանը կը վախճանի։ Հայ թատրոնը կը կորսնցնէ իր ամէնէն յառաջադէմ գործիչը, Հրաչեան ուսուցիչը ու խորհրդատուն։ Ետքը ան կը խաղայ տարբեր ներկայացումներու մէջ, որ կը բեմադրեն Վահրամ Փափազեանի և [[Յովհաննէս Աբէլեան]]ի ղեկավարութեամբ։ 1922-ին Վահրամ Փափազեանը Հրաչեային, Մկրտիչ Ջանանին եւ քանի մը այլ դերասաններու կը ղրկէ Կովկաս։ Որոշ ժամանակ մը անոնք կը շրջագային Բաթում եւ ուրիշ հայաշատ քաղաքներ, ապա առանց Հրաչեայի կը մեկնին Երեւան եւ կը միանան Առաջին պետթատրոնի կազմին։ Հրաչեայ Ներսիսեանը անոնց կը միանայ մէկ տարի ետք։


1923-ին ան մշտնջենաւորապէս կը դառնայ [[Երեւան]] քաղաքի բնակիչ, հայկական առաջին թատրոնի դերասան։
1923-ին ան մշտնջենաւորապէս կը դառնայ [[Երեւան]] քաղաքի բնակիչ, հայկական առաջին թատրոնի դերասան։

09:08, 4 Յունիս 2019-ի տարբերակ


Ծնած է 24 Նոյեմբեր 1895
Ծննդավայր Նիկոմեդիա, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է 6 Նոյեմբեր 1961(1961-11-06)[1] (65 տարեկանին)
Մահուան վայր Երեւան
Քաղաքացիութիւն  Թուրքիա
 Խորհրդային Միութիւն
Մայրենի լեզու թրքերէն
Մասնագիտութիւն դերասան
Երեխաներ Լեւոն Ներսիսեան

Հրաչեայ Նէրսիսեան (24 Նոյեմբեր 1895, Նիկոմեդիա (այժմ՝ Իզ­միթ)[2], Օսմանեան Կայսրութիւն- Նոյեմբեր 6 1961, Երեւան)[3], Ֆիլմի եւ թատրոնի հայ անուանի դերասան, երկրորդ աստիճանի ստալինեան մրցանակի դափնեկիր (1941), ԽՍՀՄ ժողովրդական դերասան (1956)։

Կենսագրութիւն

Հրաչեայ Ներսիսեանը ծնած է 1895 ին, Կոստանդնուպոլսոյ մօտիկ Նիկոմեդիա (յուն․՝ Νικομήδεια, ներկայիս՝ Իզմիթ) փոքրիկ քաղաքը։ Հայրը՝ Նէրսէսը, փոքր ընտանիքի տէր արհեստաւոր մարդ, կը կարողանայ իր միակ որդուն ուսման տալ։ Հրաչեան կը սորվի ֆրանսական «Սեն-Պարպ» քոլէճը, ամերիկեան «Ռոպերդ Քօլէճը» եւ հայկական «Եսայեան վարժարանը», բայց ոչ մէկը չի հասցներ աւարտել։ Այս անկանոն կրթութիւնը ապագայ դերասանին կու տայ լեզուներու գիտակցութիւն, ֆրանսական եւ անգլիական հեղինակներու երկերը բնագրով կարդալու հնարաւորութիւն։

Հրաչեայ Ներսիսեանին գերեզմանը՝ Կոմիտասի անուան պանթէոն։

Արուեստասէր Գրիգոր պապի (մօրաքրոջ ամուսինին) տունը կ'ըլլար գրողներու ու արուեստի մարդիկ։ Շատ յաճախ՝ Դանիէլ Վարուժանը։ Պատանի Հրաչեան անոնց զրոյցներու մշտական ունկնդիրն էր։ Անոր կը վիճակուի լսել Կոմիտասին իրենց իսկ տունը, ուր ապրած էր մեծ երաժիշտը, ծանօթանալ անոր հետ։

1914-1918 Հրաչեան կը զինակոչուի իբրեւ թրքական բանակի թարգմանիչ, նոյն թուականի Ապրիլին ալ կը սկսի Մեծ եղեռնը։ Ծա­ռա­յու­թեան շրջա­նին կ՛ու­ղար­կո­ւի ա­րա­բա­կան եր­կիր­ներ, ուր ա­կա­նա­տես կը դառնայ իր ազ­գա­կից­նե­րու կո­տո­րած­նե­րուն: Հրաչեան 1918-ին նորէն կը յայտնուի Կոստանդնուպոլիս[2]։ Ամէն ինչ, որ կ'ընէ երիտասարդը իր համար այնքան անհեռանկար միջավայրի մէջ, կը գործրակամայ, առանց որեւէ նպատակի։ Բնատուր լաւ ձայնի տէր, բնածին երաժշտական Հրաչեան կը յայտնուի Պենկլեան օպերետին մէջ իբրեւ երգչախումբի շարքային անդամ մը։ Նոյն թուականին Մկրտիչ Ջանանը կը կազմակերպէ հայ դրամատիկական ընկերութիւն եւ Հրաչեային կը հրաւիրէ իր նախաձեռնութեամբ։ Թատրոնի ներկայացումներուն, մեծամասնութեամբ ֆրանսական մելոդրամաներու բեմադրութիւններուն, կը մասնակցի նաեւ Հրաչեան։ 1919-էն սկսեալ գլխաւոր դերեր ստանձնած է բեմադրիչ եւ դերասան Մկրտիչ Ջանանի «Հայ դրամատիկ» թատերախումբին մէջ։ Ճիշդ այստեղ ալ, 1919-ին, «Ձայնը հնչեց» պիեսի մէջ խաղալու ատեն երիտասարդը կը գրաւուի Օվի Սեւումեանին, որ Կոստանդնուպոլիս էր եկած երիտասարդ ուժեր հաւաքելու եւ Կովկաս տանելու նպատակով[4]։ Հրաչեան դերեր կը ստանայ Սեւումեանի բեմադրութիւններուն մէջ, բայց յաջորդ իսկ տարին Սեւումեանը կը վախճանի։ Հայ թատրոնը կը կորսնցնէ իր ամէնէն յառաջադէմ գործիչը, Հրաչեան ուսուցիչը ու խորհրդատուն։ Ետքը ան կը խաղայ տարբեր ներկայացումներու մէջ, որ կը բեմադրեն Վահրամ Փափազեանի և Յովհաննէս Աբէլեանի ղեկավարութեամբ։ 1922-ին Վահրամ Փափազեանը Հրաչեային, Մկրտիչ Ջանանին եւ քանի մը այլ դերասաններու կը ղրկէ Կովկաս։ Որոշ ժամանակ մը անոնք կը շրջագային Բաթում եւ ուրիշ հայաշատ քաղաքներ, ապա առանց Հրաչեայի կը մեկնին Երեւան եւ կը միանան Առաջին պետթատրոնի կազմին։ Հրաչեայ Ներսիսեանը անոնց կը միանայ մէկ տարի ետք։

1923-ին ան մշտնջենաւորապէս կը դառնայ Երեւան քաղաքի բնակիչ, հայկական առաջին թատրոնի դերասան։

Դերասանական Կեանքը

Առաջին տասնամեակին դերասանը մեծ յաջողութեամբ խաղցած է եւ՛ ողբերգական ու դրամատիկական, եւ՛ կոմիկական ու ֆարսային դերեր, անձնաւորած է եւ՛ չար ու բարի, եւ՛ հերոսական ու սովորական կերպարներ։

Յաջորդ տասնամեակին Ներսիսեանի՝ արդէն հասուն վարպետի, դերերու թիւը կը նուազի, բնոյթը՝ փոխուելով։ Պատճառը եւ՛ այն է, որ երթալով առհասարակ կը նուազի տարեկան բեմադրութիւններու թիւը, եւ՛ այն, որ պիեսներու գաղափարակիր հերոսներու մէջ ներքին պայքարը կը դառնայ աննշան ու անէական։

Հայրենական պատերազմէն ալ իրարմէ շատ տարբեր դերեր վիճակուեցան Ներսիսեանին, թատրոնի եւ ֆիլմերու մէջ։ 1925-էն ի վեր, երբ հայկական առաջին ֆիլմի՝ «Նամուսի» մէջ խաղացած է Ռուստամի դերը[5], մինչեւ կեանքի վերջը, երբ 1961-ին «Տժվժիկ» ֆիլմում խաղացած է Ներսես աղբարի դերը, Ներսիսյանը պահպանեց հայկական կինոարվեստի առաջին դերասանի պատիւը, որովհետեւ պահպանեց բեմի ու էկրանի համար հաւասար յաջողութեամբ խաղալու հազուագիւտ կարողութիւնը։

Ետպատերազմյան տարիներուն ալ անոր խաղացանկը եղաւ շատ բազմազան։ Բեմադրութիւններու գլխաւոր դերերու կողքին՝ համեմատաբար փոքր դերեր, որոնցմէ ոմանք դարձան դերասանական արուեստի յայտնի նմուշներ։

1920-ին հայ բեմի հսկաներէն Յովհաննէս Աբելեանի (Լիր) հետ, Հ. Ներսիսեան հանդէս եկած է Ուիլիըմ Շէյքսփիրի «Լիր արքայ»[3], բայց այդ խաղը, որուն մէջ քիչ չէին ներսիսեանական փայլատակումները, չունեցաւ սպասուած յաջողութիւնը։

1961-ին Մեք-Գրիգորի («Իմ սիրտը լեռներում է») կերպարանքով ըսաւ իր վերջին խօսքը եւ հրաժեշտ տուաւ կեանքին ու արուեստին։

Ծանօթագրութիւններ


Կատեգորիա:Հայ դերասաններ Կատեգորիա:Նիկոմիդիա ծնածներ Կատեգորիա:1895 ծնունդներ Կատեգորիա:12 Նոյեմբերի ծնածներ‎ Կատեգորիա:1961 մահեր Կատեգորիա:6 Նոյեմբերի մահացածներ