Սիմոն Գըլճեան
Ծնած է | 16 Փետրուար 1848 |
---|---|
Ծննդավայր | Եւդոկիա |
Մահացած է | 14 Մարտ 1922 (74 տարեկանին) |
Մահուան պատճառ | Հայոց ցեղասպանութիւն |
Մասնագիտութիւն | բժիշկ |
Սիմոն Գըլճեան (16 Փետրուար 1848, Եւդոկիա - 14 Մարտ 1922), հայ բժիշկ։
Կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Գրուած է նաեւ Գըլըճեան տարբերակով։ Ծնած է 1848 թուականի Փետրուար 16-ին, Սեբաստիա նահանգի Եւդոկիա գաւառի կեդրոն՝ Եւդոկիա քաղաքին մէջ։ Մանուկ հասակէն զրկուած է հօրն ու մօր հոգատարութեամբ դաստիարակուելէ։ Մայրը՝ ամերիկացի միսիոներ, վերապատուելի դոկտոր Հենրի Ճոն Վան Լեննեփի քարոզներու ազդեցութեան տակ հարած է աւետարանականութեան, կարդալ սորված, սակայն ան եւս վաղաժամ մահացած է։ Երկու որբերը մնացած են քեռիին խնամքին։ Շուտով Սիմոնը Վան Լեննեփի խորհուրդով սորված է ամերիկացի միսիոներներու Մարզուանի Անատոլիա գոլէճէն ներս, այնուհետեւ՝ նոյն գոլէճի աստուածաբանական բաժինէն ներս։
Աւարտելէ ետք դարձած է քարոզիչ եւ մի քանի տարի ձիով գիւղէ գիւղ ճամբորդելով ծառայած է աւետարանականութեան քարոզչութեան։
Մի քանի տարի ետք, դարձեալ դոկտոր Հենրի Ճոն Վան Լեննեփի օժանդակութեամբ, մեկնած է ԱՄՆ` բարձրագոյն կրթութիւն ստանալու։
Այստեղ աւարտած է Պոսթընի բարձրագոյն վարժարանը եւ Ֆիլատելֆիոյ համալսարանի բժշկական բաժինը։ Այնուհետեւ տեղափոխուած է Անգլիա եւ 9 ամիս աշխատած է Լոնտոնի հիւանդանոցներուն մէջ։
Վերադառնալով Կ. Պոլիս, Օսմանեան կայսերական բժշկական վարժարանէն ներս յանձնած է քննութիւն եւ ստացած՝ բժիշկի վկայական։ Կ. Պոլսոյ մէջ ամուսնացած է զմիւռնիացի Լուսի Կարապետեանին հետ եւ վերադարձած իր ծննդավայր Եւդոկիա։ 1880-ական թուականներէն սկսեալ Եւդոկիոյ մէջ բժշկութեամբ զբաղած է։
Ըլլալով գաղափարական մարդ, այստեղ եւս շարունակած է զբաղիլ հոգեւոր կեանքով, մեծահասակներու համար ներկայացուցած է կիրակնօրեայ դասախօսութիւններ։
Իր արժանի տեղն ունեցած է Եւդոկիոյ Աւետարանական եկեղեցւոյ պատմութեան մէջ։ Եղած է սիրուած եւ յարգուած բժիշկ, ինչպէ՛ս քրիստոնեաներու, այնպէ՛ս ալ մահմետականներու ու հրեաներու շրջանակէն ներս։ Պատմած են, որ աղքատներուն բուժած է ձրի, յաճախ դեղերը անոնց տուած է անվճար, երբեմն ալ նոյնիսկ սնունդի փող տուած է։ Օր մը յեղափոխականներն առեւանգած են զինք։ Կինը, փրկագին վճարելով, ազատած է։ Այդ դէպքէն ետք բժիշկն անմիջապէս հեռացած է Եւդոկիայէն` կառավարութեան հայերու անուններ յայտնելու պարտաւորուած չըլլալու եւ անոնց ձերբակալութեան պատճառ չդառնալու համար։
Տեղափոխուած է ԱՄՆ եւ մի քանի տարի բժշկութեամբ զբաղելէ ետք կրկին վերադարձած է Եւդոկիա։
1903 թուականի Հոկտեմբերին ընտանիքով վերջնականապէս տեղափոխուած է ԱՄՆ եւ հաստատուած՝ Ֆրեզնօ քաղաքէն 5 մղոն հեռու գտնուող ագարակի մը մէջ։ Ծառայած է՝ Ֆրեզնոյի Հայ Երիցական եկեղեցւոյ, հոգեւոր հովիւ։
Մահացած է 1922 թուականի Մարտ 14-ին՝ 74 տարեկան հասակին։
Գրականութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Մեզպուրեան Արթօ, Հայ եւ ծագումով հայ բժիշկներ։ Այբուբենական համառօտ անուանացանկ (16881940), Սթանպուլ, 1940։
- Ալպօյաճեան Ա., Պատմութիւն Եւդոկիոյ հայոց, Գահիրէ, 1952։
- Յարման Արսէն, Հայերը Օսմանեան առողջապահութեան ծառայութեան մէջ եւ պատմութիւն սուրբ Փրկիչ հայոց հիւանդանոցի (թուրքերէն), Սթամպուլ, 2001։
Աղբիւրներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Յարութիւն Մինասեան, Օսմանեան կայսրութիւնում Թուրքիայի Հանրապետութիւնում բռնաճնշումների եւ ցեղասպանութեան ենթարկուած հայ բժիշկներ, Երեւան, «Լուսաբաց», 2014 — 520 էջ։