Սահակ Սահակեան
| Սահակ Սահակեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 1929 |
| Ծննդավայր | Ստեփանավան, Լոռու մարզ, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Մահացած է | 13 Յուլիս 2010[1] |
| Քաղաքացիութիւն |
 Խորհրդային Միութիւն |
| Կրթութիւն | Փանոս Թէրլեմէզեանի անուան գեղարուեստի ուսումնարան և Երեւանի Պետական Գեղարուեստաթատերական հիմնարկ |
| Մասնագիտութիւն | քանդակագործ |
Սահակ Յովհաննէսի Սահակեան (7 Սեպտեմբեր 1929, Ստեփանաւան, Լոռիի մարզ, Հայաստանի Հանրապետութիւն - 13 Յուլիս 2010, Երեւան), հայ քանդակագործ[2][3]։
Կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Սահակ Սահակեանը (1929-2010) հայազգի արուեստագէտ է եւ կը համարուի իր ժամանակի ամենանշանաւոր գործիչներէն մէկը։ Սահակեանը ծնած է 1929 թուականին Ստեփանաւանի մէջ հողագործի ընտանիքի մէջ, ծագումով Արեւմտեան Հայաստանի Մուշ քաղաքէն է։ Անոր նախապապը յայտնի էր իր բացառիկ տաղանդով՝ որպէս նկարիչ, խեցեգործ եւ քանդակագործ[4]։
Սահակ Սահակեանը մասնակցած է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին։ 1941 թուականին, կամաւոր մեկնած է ռազմաճակատ։ Ծառայած է 663-րդ հրաձգային գունդին մէջ։ Մասնակցած է Նովոռոսիյսկի, Տուապսէի եւ Գելենջիկի համար մղուող մարտերուն։ 1942-1943 թուականներուն եղած է ռազմաճակատային առաջին գիծին վրայ, ծանր վիրաւորուած է, փոխադրուած է Թիֆլիսի հիւանդանոց՝(նախկին Ներսիսեան դպրոցի շէնք)։ Ապաքինուելէն յետոյ ծառայած է թիկունքին մէջ որպէս շարքային զինուոր՝ 42692-րդ զօրամասի հրաձգային գումարտակին մէջ։ Պարգեւատրուած է մետալներով ու շքանշաններով[2]։
1948 թուականին աւարտած է Երեւանի Փանոս Թերլեմէզեանի անուան գեղարուեստի ուսումնարանը, 1958 թուականին՝ Երեւանի գեղարուեստա-թատերական ինստիտուտը։ 1959 թուականէն մասնակցած է ցուցահանդէսներու։ Գլխաւոր գործերէն են՝ «Մայրութիւն», «Արշալոյս», «Խաչատուր Աբովեան», «Մարշալ Խուդեակով»[5]։
Գործունէութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Իր կարիերայի ընթացքին Սահակեանի աշխատանքները խորհրդային տարիներուն ցուցադրուած են Հայաստանի, Խորհրդային Միութեան բազմաթիւ ցուցահանդէսներուն եւ միջազգային ցուցահանդէսներուն մէջ։ Իր արուեստի շնորհիւ ան արժանացած է բազմաթիւ պարգեւներու՝ ոսկէ, արծաթէ եւ պրոնզէ մետալներու, պատուոգիրերու եւ մրցանակներու։ Աշխատելով տարբեր բնագաւառներու՝ քանդակագործութեան, նկարչութեան, գծանկարի, կիրառական ու դեկորատիւ արուեստի, Սահակեանը յայտնի էր իր բազմակողմանիութեամբ[6]։ Իր գեղարուեստական գործունէութիւնը աւելի ընդգծելու համար անօգտագործած է բազմաթիւ միջոցներ, ինչպիսին են կաւը, փայտը, կտորը, քարը, մետաղը, իւղերը, տեմպերան, մատիտը եւ շամոտը։
Սահակեանի արուեստը խստօրէն կը քննադատէ պատերազմները, կեանքի ստուերային կողմերը, անտարբերութիւնը, կոպտութիւնը, չարութիւնն ու յիմարութիւնը, մինչդեռ կը գովերգէ հերոսութիւնը, իմաստութիւնը, ազնուութիւնը, հոգիի մաքրութիւնը[6]։
Սահակ Սահակեանի ներդրումը հայկական գեղարուեստական տիկնիկներու արուեստին մէջ նշանակալի դեր ունի, քանի որ ան կը համարուի հայկական տիկնիկներու արհեստի հիմնադիրներէն մէկը։ Տիկնիկներ ստեղծելու համար նկարչին ոգեշնչած է հայկական աւանդական ազգային տարազներու հանդէպ ունեցած սէրը։ Փայտէ գերաններու եւ բուսական ներկերու միջոցով Սահակեանը ստեղծած է տիկնիկներ, որոնք կը համարուին հայկական ժողովրդական արուեստի հազուագիւտ եւ բարձր գնահատականի արժանի նմուշներ[4]։
Փոքր չափերու քանդակներու շարքին մէջ Ս․Սահակեանը կը դիմէ ազգային դասական գրականութեան, հեքիաթներուն, էպոսին, ազգային ծիսական արարողութիւններուն, համաշխարհային գրականութեան, միաժամանակ կը ստեղծէ ժամանակակից կեանքէն վերցուաած ժանրային տեսարաններ։
Ստեղծագործական եւ տեխնիկական դժուարութիւններու յաղթահարման զուգընթաց կը բարձրանայ անոր ստեղծագործութիւններու արտայայտչականութիւնը[6]։
Փոքր չափերու քանդակներու շարքին Ս․Սահակեանը կը դիմէ ազգային դասական գրականութեան, հեքիաթներուն, էպոսին, ազգային ծիսական արարողութիւններուն, համաշխարհային գրականութեանը, միաժամանակ ստեղծում ժամանակակից կեանքից վերցրած ժանրային տեսարաններ[6]։
1976 թուականին Ս․Սահակեանը կը սկսի նոր խոշոր շարք մը՝ «Սասնայ ծռերը»։ Այս թեման ան կը զարգացնէ նաեւ գեղանկարչութեան մէջ[6]։
Արուեստի գործունէութենէն բացի, Սահակ Սահակեանը 1984 թուականին գրած է հեքիաթ մը՝ "Պզտիկ Վարդանը", որ անոր մտքերու արտայայտութիւնն է։ Այն ստեղծուած է ի պատիւ անոր թոռան `Վարդանին, ով, ցաւօք, մահացած է շատ վաղ հասակին՝ 8 տարեկանին: Ի հարկէ, Սահակ Սահակեանի բոլոր թոռները դարձած են հեքիաթի հերոսներ:Հեքիաթին մէջ հերոսներու անունները կը գրուին հակառակ, ինչպէս օրինակ ՝ Վարդան Նադրաւը եւ այլն: Հեքիաթը հետաքրքիր է ցանկացած տարիքի ընթերցողի համար եւ ունի բարոյախրատական նշանակութիւն, քանի որ կ՚անդրադառնայ այնպիսի գաղափարներու, որոնք արդիական են բոլոր ժամանակներուն համար։ Օրինակ, հեքիաթոին մէջ կը կարեւորուի հայրենիքը սիրելը եւ հայրենիքի համար մինչեւ վերջ պայքարելը անոր անդորրը խախտողներու դէմ, այդ ճանապարհը միանական ջանքերով անցնիլը, քանի որ հայրենիքը պաշտպանելը կը բխի ընդհանուրի շահերէն։ Հայրենիքը թշնամիներէն ազատելէն յետոյ, ըստ հեքիաթի, պէտք է կարողանալ այն պահել եւ պահպանել այն։ Հեքիաթին մէջ բարձր կը գնահատուի ընտանիքը որպէս մարդու համար կարեւոր եւ անգնահատելի արժէք եւ կոչ կ՚առնուի շատ սիրել ծնողներուն, որպէսզի ապագային դուն նոյնպէս կարողանաս պատուով կրել ծնող ըլլալու կոչումը եւ բերկրանքը։ Սահակ Սահակեանի հեքիաթը եզակի է անով, որ հանրաճանաչ քանդակագործը ոչ միայն գրած է այն, այլեւ ստեղծած է այս հեքիաթին նուիրուած աւելի քան 40 կաւէ բարելեֆներ, որոնք կը ցուցադրուին թանգարանին մէջ։
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ Սահակ Սահակյան
- ↑ 2,0 2,1 Մուսաները չլռեցին։ Հայաստանի մշակույթի գործիչները 1941-1945 թթ. հայրենական մեծ պատերազմում, զոհված հայ արվեստագետներ։ Գիրք I. - Եր.: Խորհրդային գրող, 1989 թ., 392 էջ:
- ↑ «Սահակ Սահակյան. Կենսագրություն»։ matyan.am։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2024-10-12-ին։ արտագրուած է՝ 2025-09-15Կաղապար:Չաշխատող արտաքին հղում
- ↑ 4,0 4,1 Margaryan Ani։ «Sahak Sahakyan: the master who opened up new horizons for Armenian folk art»։ chinarmart.com
- ↑ «Հայ կերպարվեստագետներ, համառոտ բառարան», Դանիել Դզնունի, «Լույս» հրատարակչություն, Երևան, 1977 թ.:
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 «Sahak Sahakian. von SAHAKIAN, Sahak / AIVAZIAN, Mariam: (1987) | Antiquariat Schwarz & Grömling GbR»։ www.zvab.com։ արտագրուած է՝ 2025 թ․ հուլիսի 9