Ռուբէն Օրբելի

Ռուբէն Օրբելի;
Ծնած է	23 Ապրիլ 1880
Ծննդավայր	Նախիջեւան (քաղաք), Երեւանի նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	9 Մայիս 1943 (63 տարեկանին)
Մահուան վայր	Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն և Խորհրդային Միութիւն
Ուսումնավայր	Սան Փեթերսպուրկի համալսարանի իրաւաբանական բաժանմունք
Մասնագիտութիւն	հնաբան
Աշխատավայր	Խորհրդային Միութեան Գիտութիւններու Ակադեմիա
Ամուսին	Olga Nikolskaya?
Ծնողներ	հայր՝ Աբգար Օրբելի, մայր՝ Վարվառա Արղութեան-Երկայնաբազուկ
Երեխաներ	Ռուսուդան Օրբելի?

Ռուբէն Օրբելի (23 Ապրիլ 1880(1880-04-23), Նախիջեւան (քաղաք), Երեւանի նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն - 9 Մայիս 1943(1943-05-09), Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն), հայ խորհրդային հնագէտ, հիմնադիրը ստորջրեայ հետազօտութեանց եւ հնագիտութեան։

Լեւոն եւ Յովսէփ Օրբելիներու աւագ եղբայրը։

Կենսագրական գիծեր

Ծնած է Նախիջեւան։ Նախնական կրթութիւնը ստացած է Քութայիսի (Վրաստան), ապա՝ Թիֆլիսի 3-րդ գիմնազիոնին մէջ։

1903 թուականին աւարտած է Ս. Փեթերպուրկի համալսարանի իրաւաբանական ճիւղը, իսկ այնուհետեւ աշխատանքի անցած է նոյն համալսարանի քաղաքացիական իրաւունքի ամպիոնին մէջ։

1905-1907ին, ուսանած է Գերմանիոյ Ենայի եւ Պոննի համալսարանները, ուր ստացած է իրաւունքի դոկտորի գիտական աստիճանը։

Վերադառնալով Ռուսաստան, Ս. Փեթերպուրկի կայսերական համալսարանի իրաւաբանական ընկերութեան լիիրաւ անդամ ընտրուած է եւ աշխատանքի անցած՝ Ծերակոյտին մէջ, վճռաբեկ յանձնաժողովի աւագ քարտուղար նշանակուելով^[1]^[2]։

Գործունէութիւն

1918-ին, Ռուբէն Օրբելի գործի անցած է Թամպովի պետականհիմնարկի մանկավարժութեանճիւղի բարոյագիտութեան ամպիոնին մէջ, դասաւանդելով իրաւունք եւ փիլիսոփայութիւն։

1921-ին վերադառնալով Փեթրոկրատ, Ռուսաստանի Գիտութիւններու Ակադեմիայի գրադարանը սկսած է աշխատիլ։ Այս տարիներուն աշխատելով արխիւներուն եւ գրադարաններուն մէջ, կատարած է թարգմանութիւններ եւ դարձած՝ գրադարանային եւ արխիւային գործի յայտնի մասնագէտ։ Այդ ժամանակ իր կոչումն ու կեանքի գործը գտած է՝ ստորջրեայ հետազօտութիւններու բնագաւառը։

1934-էն սկսեալ, Օրբելի ղեկավարած է Խորհրդային Միութեան ծովերու եւ գետերու ստորջրեայ աշխատանքներու յատուկնշանակութեան արշաւախումբը։ Ասորեստանեան հարթաքանդակներու, ջրասուզակներու պատկերներով կնիքներու, յունական հեղինակներու երկերու ուսումնասիրութեամբ պարզած է ջրասուզակներու ընկերային պատկանելութիւնը, խնդիրները, աշխատանքի պայմանները, հանդերձանքն ու թեքնիքը։ Այս նիւթին առնչութեամբ ուսումնասիրած է նաեւ Լէոնարտօ տա Վինչիի գրականութիւնը եւ 18-րդ դարու Ստորջրեայ հնագիտութեան գործի հսկայական գրականութեան եւ արխիւային նիւթերու ուսումնասիրութեան հետեւանքով Օրբելիգիտութեան նոր ճիւղ մը հիմնեց՝ ջրահնագիտութիւնը։

Օրբելի ընդամէնը տասնհինգ տարի զբաղած է սուզակային գործի գիտական ուսումնասիրութեամբ՝ սկզբնաղբիւրներու առաջնահերթ օգտագործումով, որուն նպաստած է 12 լեզուներու իմացութիւնը (ռուսերէն, վրացերէն, հայերէն, լատիներէն, յունարէն, անգլերէն, ֆրանսերէն, գերմաներէն, սպաներէն, շուէտերէն, արդի եւ հին իտալերէն)։ Անոր ղեկավարած արշաւախումբերը յայտնաբերած են ստորջրեայ յունական քաղաքի մնացորդներ Ղրիմի մէջ։

Ան տուած է ստորջրեայ կառոյցները պաշտպանելու նպատակով ծովեզերքները ամրացնելու գաղափարը եւ առաջարկած՝ հնագոյն առարկաները ջուրէն հանելու եւ պահպանելու եղանակներ։

Օրբելի ռուսերէնով հեղինակած է իրաւաբանական շարք մը աշխատութիւններ, ջրահնագիտական քանի մը հատորներ եւ գերմաներէնէ ու ֆրանսերէնէ թարգմանութիւններ։

Մահացած է Մոսկուայի մէջ, թաղուած՝ հայկական գերեզմանատան մէջ^[1]^[2]։

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 «ՌՈՒԲԷՆ ՕՐԲԵԼԻ (մահ՝ Մայիս 9, 1943)»։ Armenian Prelacy։ արտագրուած է՝ 2025-09-10
↑ ^2,0 ^2,1 «Ռուբէն Օրբելի (1880-1943)»։ Azat Or։ արտագրուած է՝ 2025-09-10

[:0-1] 1,0 ^1,1 «ՌՈՒԲԷՆ ՕՐԲԵԼԻ (մահ՝ Մայիս 9, 1943)»։ Armenian Prelacy։ արտագրուած է՝ 2025-09-10

[:1-2] 2,0 ^2,1 «Ռուբէն Օրբելի (1880-1943)»։ Azat Or։ արտագրուած է՝ 2025-09-10

[1]

[2]