Չիք Քորէա

Չիք Քորէա; անգլերէն՝ Chick Corea
	Չիք Քորէա 2019-ին
Ծննդեան անուն	Արմանտօ Անթոնի «Չիք» Քորէա
Նաեւ յայտնի է իբրեւ	Chick Corea
Ծնած է	12 Յունիս 1941[…]
Ծննդավայր	Չելսի, Մասաչուսեց
Մահացած է	9 Փետրուար 2021 (79 տարեկանին)
Մահուան վայր	Թամփա Պէյ շրջան, Ֆլորիտա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Կրօնք	Սինթոլոճի, Կրօնական հաւատալիք
Ուսումնավայր	Ճուլիարտ Վարժարան և Չելսի Բարձրագոյն վարժարան
Տեսակ	Ճազ, յառաջապահ ճազ և post-bop
Մասնագիտութիւն	Ճազի դաշնակահար եւ երգահան,
Ամուսին	Կէյլ Մորան
Կայքէջ	chickcorea.com

Չիք Քորէա, անգլերէն՝ Armando Anthony «Chick Corea», 12 Յունիս 1941, Չելսի, Մասաչուսեց - 9 Փետրուար, 2021 Թամփա Պէյ շրջան, Ֆլորիտա, Ա․Մ․Ն․, Ճազի աշխարհահռչակ դաշնակահար եւ երգահան, 23 անգամ Կրեմմի Երաժշտական Մրցանակի դափնեկիր։

Իր յօրինումներէն՝ Սպանիա «Spain», 500 մղոն բարձր «500 Miles High», Տօնը «La Fiesta», Արմանտոյին Ռումպան «Armando's Rhumba» եւ Պատուհաններ «Windows» կը համարուին ճազի ստուգատիպեր («Jazz Standard»)։

Կենսագրութիւն

Մանկութեան եւ պատանեկութեան տարիներ

Ծնած է Մասաչուսեց նահանգի Չելսի քաղաքին մէջ։ Ծնողքը Իտալիոյ հարաւային շրջանէն գաղթականներ էին․ մայրը՝ Աննա, իսկ հայրը՝ Արմանտօն, ճազի փողահար էր։

Չիք, չորս տարեկան հասակին, կը սկսի դաշնակի դասընթացքներու հետեւիլ։ Ճազի մթնոլորտին մէջ մեծնալով, փոքր տարիքէն կ'ազդուի «պեպոփ» կամ «պոփ» (bebop, bop) սեռէն, ինչպէս նաեւ՝ «Տիզի Կիլեսփի»էն (Dizzy Gillespie)՝ ճազի փողահար, յօրինող, դաստիարակ եւ երգիչ, Չարլի Փարքըրէն (Charlie Parker Jr.), Պատ Փաուէլէն (Bud Powell) եւ այլ համբաւաւոր ճազ նուագողներէ։

8 տարեկանին, դաշնակի դասատու կ'ունենայ Սալվատոր Սուլօն (Salvatore Sullo)։ Շնորհիւ իր ուսուցիչին, Չիք կը ծանօթանայ դասական երաժշտութեան, որ իր հետաքրքրութիւնը կը շարժէ եւ խթան կը հանդիսանայ իր յօրինումներուն։ Գլխաւոր նուագողը եւ մենակատարը կը դառնայ ծննդավայրին «St. Rose Scarlet Lancers» շեփորախումբին։

Նիւ Եորք կը փոխադրուի։ Կը յաճախէ Քոլումպիա համալսարանը, ուրկէ կը փոխանցուի «Ճիւլիարտ Դպրոցը» («Juilliard School», Ա․Մ․Ն․ Արուեստի եւ երաժշտութեան բարձրագոյն ուսումնական հաստատութիւն)։ Սակայն կը հիասթափի եւ դպրոցը կը լքէ։

Ասպարէզ

1960-ականներուն, կը սկսի Չիք Քորէայի երաժշտական ասպարէզը։ Կը գործակցի համբաւաւոր երաժիշտներու հետ՝ Մոնկօ Սանթամարիա (Mongo Santamaría), Ուիլի Պոպօ Willie Bobo), Պլու Միչելօ (Blue Mitchell), Հըրպի Մենօ (Herbie Mann) եւ Սթան Կեծօ (Stan Getz)։

1966-ին կը ձայնագրէ իր առաջին ձայնապնակը՝ «Tones for Joan's Bones»^[9]։

Երկու տարի ետք կը հրապարակէ իր երկորդ ձայնապնակը՝ «Հիմա կ'երգէ, հիմա կը հեծկլտայ» («Now He Sings, Now He Sobs») Ռոյ Հէյնսի (Roy Haynes) եւ Միրոսլաւ Վիթուսին (Miroslav Vitouš) հետ^[10]։

Կը գործածկցի Մայլս Տէյվիսին (Miles Davis) հետ զանազան ձայնապնակներու ձայնագրման համար՝ «Black Beauty: Miles Davis at Fillmore West»^[11] եւ «Miles Davis at Fillmore: Live at the Fillmore East»^[12] եւ իբրեւ փողահար մաս կը կազմէ խումբին շրջապտոյտներուն (1970)։ Թաւջութակ նուագող Տէյվ Հոլանտին (Dave Holland) հետ Մայլս Տէյվիսին խումբէն կը մեկնին եւ իրենց նուագախումբը կը կազմեն՝ «Շրջանակ»ը (Circle)։ Իրենց կը միանան Անթոնի Պրաքսթոն (Anthony Braxton) սաքսոփող, աւագասրինգ եւ դաշնակ նուագող, ինչպէս նաեւ թմբկահար՝ Պարի Ալչըլը (Barry Altschul)։ Մէկ տարուան համար (1970-1971) աշխուժ գործունէութիւն կ'ունենան։

Ապրիլ 1971-ին, Չիք Քորէա առանձին կը հրապարակէ դաշնակի վրայ երկու գործ՝ «Դաշնակի յանկարծաբանութիւն հատոր 1» («Piano Improvisations Vol. 1») եւ «Դաշնակի յանկարծաբանութիւն հատոր 2» («Piano Improvisations Vol. 2») ^[13] ^[14]։

1971-ին կը հիմնէ «Վերադարձ յաւիտենականութեան» («Return to Forever») նուագախումբը։ Կը նուագեն ճազ եւ յօրինումներուն մէջ լատին-ամերիկեան ազդեցութիւնը կը գերիշխէ ռոքին։

1976-ին կը հրապարակէ «Սպանական Սիրտս» («My Spanish Heart») ձայնապնակը, որ կը միախմբէ ճազ եւ ֆլամենկօ^[15]։

Զուգերգ ծրագիրներ

1970-ականներուն, Չիք Քորէա կը գործակցի ճազի թրթռաձայն յօրինող Կէրի Պըրթընին (Gary Burton) հետ (կը բաժնուին ու կը վերամիանան 2006-ին համերգներու շրջապտոյտի մը համար) եւ կը հրապարակեն բազմաթիւ ձայնապնակներ, ինչպէս՝ «Բիւրեղ լռութիւն»ը («Crystal Silence») ^[16]։

Նոյն թուականներուն, համերգներու շարք մը կու տայ Հըրպի Հանգոք (Herbie Hancock) դաշնակահարին հետ։ Իսկ 1982-ին դաշնակահար Ֆրետերիք Կուլտային (Friedrich Gulda) հետ կը ներկայացնեն «Հանդիպում» («The Meeting») գործը^[17]։

1986-1994 կը կատարէ բազմաթիւ արտադրութիւններ․ եօթը արտադրութիւն «Elektric Band»-ին հետ^[18], երկու՝ «Akoustic Band»-ին հետ ^[19] եւ մենանուագ ձայնապնակ մը՝ «Արտայայտութիւններ» («Expressions»)^[20]։

1992-ին Քորէա կը հիմնէ ձայնագրութեան իր սեփական ընկերութիւնը՝ «Stretch Records»։

2001-ին թաւջութակ նուագող Ավիշայ Քոենին (Avishai Cohen) եւ թմբկահար Ճեֆ Պալարտին (Jeff Ballard) հետ կը հրապարակեն «Անցեալ, Ներկայ եւ Ապագայ» («Past, Present & Futures») ձայնապնակը^[21]։

Չիք Քորէա իր ասպարէզին վերջին շրջանին ժամանակակից դասական երաժշտութեան բնագաւառին մէջ կը յօրինէ նուագախումբին երգակցութեան համար իր առաջին գործը՝ «Դաշնակի համերգ» (պատշաճեցում Սպանիա գործին)։ Այս գործը առաջին անգամ հանրութեան կը ներկայացնէ 1999-ին, Լոնտոն Երաժշտասէր Նուագախումբին («London Philharmonic Orchestra» (LPO)) հետ։

Դեկտեմբեր 2007-ին փանճօ նուագող Պելա Ֆլեքին («Béla Fleck») հետ կը հրապարակեն «Դիւթանք» («The Enchantment») ձայնապնակը։ Ձայնապնակին «Ներկայացում» («Spectacle») կտորին համար, Չիք Քորէա կ'առաջարկուի Կրեմմի Երաժշտական Մրցանակին համար^[22]։

2008-ին կը գործակցի ճափոնցի դաշնակահար Հիրոմի Ուեհարայի («Hiromi Uehara») հետ^[23]։

2011-ին «Լինքոլն Կեդրոն»ին («Lincoln Center», Գործադրական Արուեստի Լինքոլն Կեդրոն) մէջ կը տօնուի Չիք Քորէայի յոբելեանը:

2015-ին կարճ ժամանակի մը համար կը վերամիանայ Հըրպի Հանգոքին հետ․ միասին կու տան համերգներու շարք մը «Սիաթլի Փարամաունթ Թատրոն»ին («Paramount Theatre») մէջ։

2016-ին, 75-րդ տարեդարձը կը նշէ նուագելով վեց շաբաթ՝ 20 տարբեր նուագախումբերու հետ «Blue Note Jazz Club»ին մէջ (Նիու Եորք)։

Համերգներ

Տասնամեակներ անընդհատ հիւրահամերգներով շրջած է աշխարհի զանազան երկիրներ։

Մահ

9 Փետրուար, 2021-ին Չիք Քորէա 79 տարեկան հասակին կը մահանայ քաղցկեղի հետեւանքով։ Գոյժը կը հաղորդուի արուեստագէտին դիմատետրի էջէն։

Հոն կը նշուի, թէ Քորէա ծանօթ է իբրեւ բարի ամուսին, հայր եւ մեծ հայր։ Ան նաեւ իր խորհուրդներով ուղղութիւն տուած է բազմաթիւ մարդոց։

Պարգեւներ,Մրցանակներ

Չիք Քորէա, 67 անգամ իբրեւ թեկնածու առաջարկուած է Կրեմմի Երաժշտական Մրցանակին եւ 23 անգամ ալ նուաճած է Կրեմմին։

Նորվեկիոյ Գիտութեան եւ Ճարտարապետութեան Համալսարանը (NTNU), 2010-ին Չիք Քորէա կը պարգեւատրուի «Doctor Honoris Causa» պատուական վկայական տիտղոսով։

^[24] ^[25] ^[26] ^[27] ^[28] ^[29] ^[30] ^[31] ^[32] ^[33] ^[34]

Ծանօթագրութիւններ

Արտաքին յղումներ

ճազի ստուգատիպ (անգլերէն)
«Սպանիա» («Spain») նուագարանային ճազ(անգլերէն)
«500 մղոն բարձր» նուագարանային ճազ(անգլերէն)
«Պատուհաններ» նուագարանային ճազ(անգլերէն)
Չարլի Փարքըր(անգլերէն)
Պեպոփ(ֆր.)
Տիզի Կիլեսփի(անգլերէն)
Պատ Փաուէլ(անգլերէն)

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741">[http://global.britannica.com/biography/Chick-Corea_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-1] Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-2] Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513"_data-entity-id="Q63484499">Երաժշտություն<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63484499"></a></div>-3] Երաժշտություն
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63484499"></a>

[[https://www.nytimes.com/2021/02/11/arts/music/chick-corea-dead.html_https://www.nytimes.com/2021/02/11/arts/music/chick-corea-dead.html]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-4] ttps://www.nytimes.com/2021/02/11/arts/music/chick-corea-dead.html

[[https://www.telegraaf.nl/entertainment/1396677538/amerikaanse-jazzpianist-chick-corea-79-overleden_https://www.telegraaf.nl/entertainment/1396677538/amerikaanse-jazzpianist-chick-corea-79-overleden]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] ttps://www.telegraaf.nl/entertainment/1396677538/amerikaanse-jazzpianist-chick-corea-79-overleden

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q48204_citetype_Q166118"_data-entity-id="Q10855166">[https://cs.isabart.org/person/37600_Կերպարվեստի_արխիվ]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2003.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a></div>-6] Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>

[[https://www.nytimes.com/2021/02/11/arts/music/chick-corea-dead.html_Chick_Corea,_Jazz_Keyboardist_and_Innovator,_Dies_at_79]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] Chick Corea, Jazz Keyboardist and Innovator, Dies at 79

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513"_data-entity-id="Q99181182">Montreux_Jazz_Festival_Database<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q99181182"></a></div>-8] Montreux Jazz Festival Database
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q99181182"></a>

[9] «Tones for Joan's Bones» Չիք Քորէա

[10] «Հիմա կ'երգէ, հիմա կը հեծկլտայ» «Now He Sings, Now He Sobs», Չիք Քորէա, Ռոյ Հէյնզ, Միրոսլաւ Վիթուս

[11] «Black Beauty: Miles Davis at Fillmore West»

[12] «Miles Davis at Fillmore: Live at the Fillmore East»

[13] «Piano Improvisations Vol. 1» Չիք Քորէա

[14] «Piano Improvisations Vol. 2» Չիք Քորէա

[15] «My Spanish Heart» Չիկ Կորէա

[16] «Բիւրեղ լռութիւն» Chick Corea & Gary Burton - Crystal Silence

[17] «Հանդիպում» The Meeting

[18] Չիք Քորէա եւ Elektric Band

[19] Չիք Քորէա եւ Akoustic Band

[20] «Արտայայտութիւններ» Expressions

[21] «Անցեալ, Ներկայ եւ Ապագայ» Past, Present & Futures

[22] «Դիւթանք» The Enchantment

[23] Չիք Քորէա եւ Հիրոմի Ուեհարա

[24] Չիք Քթրէային հարցազրոյցը, Mark Towns, 27-5-2008(անգլերէն)

[25] Չիք Քորէա մահացաւ, Corky Siemaszko, 12-2-2021(անգլերէն)

[26] usic – Չիք Քորէայի կենսագրականը(անգլերէն)

[27] Կրեմմի մրցանակներ․ Չիք Քորէա(անգլերէն)

[28] Չիք Քորէա․ Դաշնակի վրայ՝ ճազ, 20-1-2013(անգլերէն)

[29] Հանրագիտարան - Չիք Քորէա(անգլերէն)

[30] Քոնքորտ Երաժշտութիւն Խումբը կ'առաջարկուի 28 Կրեմմի Մրցանակներու համար, 6 Դեկտ, 2008(անգլերէն)

[31] The New York Times «Ճազի մարդը կը վերադառնայ իր անցեալին» A Jazz Man Returns to His Past, Ben Ratliff, 23-1-2011(անգլերէն)

[32] Չիք Քորէան կը պարգեւատրուի «Doctor Honoris Causa տիտղոսով Կաղապար:Ref-nn

[33] . Մահացաւ ճազի առասպել՝ Չիք Քորէա, 12-2-2021(յունարէն)

[34] 79 տարեկան հասակին մահացաւ Չիք Քորէա (տեսերիզ) 12-2-2021(յունարէն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]