Նոր Ջուղայի Աւետարան

Նոր Ջուղայի Աւետարան, 1610-ի հայկական ձեռագիր մատեան (Մատենադարան)։ Գրիչ եւ ծաղկող՝ Յակոբ Ջուղայեցի, պատուիրատու՝ Խոճա Աւետիք (նուիրած է Նորաշէնի Տիրամայր Սուրբ Աստուածածին եկեղեցիին)։

Աւետարանը (չափերը՝ 24,5x 18,5 սմ) ունի 302 թերթ, գրուած է բոլորագրով, բացառիկ հարուստ է նկարազարդումներով։ Ձեռագիրին մէջ կը նշուի, որ 1605 թուականին Շահ Աբբաս՝ Ջուղայի բնակիչներուն, դէպի Իրան բռնագաղթի ենթարկած է, իսկ բուն ձեռագիրը կ՛անուանուի «լուսազարդ եւ վարդափթիթ սուրբ աւետարանս...»։ Ձեռագիրը կը պարունակէ տէրունական եւ վախճանաբանական թեմաներով 59 մանրանկար (որոնք զետեղուած են ձեռագիրի սկզբը), տասը խորան, Աւետարանիչներու չորս դիմանկար, զարդանկարուած չորս անուանաթերթ, Քրիստոսի տոհմագրութենէն 3 թերթ, բնագիրի մէջ՝ մէկ մանրանկար եւ լուսանցազարդեր։ Ձեռագիրի բուն բնագիրը ներառուած է շքազարդ, գմբէթաւոր շրջանակներու մէջ, չորս Աւետարաններէն իւրաքանչիւրը բնագիրի ուրոյն երիզապատման ձեւ ունի։ Պատկերագրական տարրերու բազմազանութեամբ եւ հարստութեամբ ըլլալով հանդերձ նկարիչը պահպանած է ներդաշնակութեան յստակութիւնը, հասած բարձր վարպետութեան։ Բազմազան է զարդապատկերը՝ գունահագեցած, զարդաձեւերը՝ համաչափ, աշխոյժ խաղով։ Աւետարանի կերպարները, ընդհանրապէս, հասարակ մարդիկ են, նկարիչի ժամանակակիցները։ «Նոր Ջուղայի Աւետարան» ձեռագիրն իր գեղարուեստական առանձնայատկութիւններով հայկական մանրանկարչութեան նուաճումներէն է։

Գրականութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Շահազիզ Երուանդ, Նոր Նախիջեւանի Սուրբ Խաչ վանք, 1901։
Բարխուդարեան Վլադիմիր, Նոր Նախիջեւանի հայկական գաղութի պատմութիւն (1779–1861 թուականներ)։

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցուած է « Քրիստոնեա Հայաստան» հանրագիտարանէն, որի նիւթերը թողարկուած են` Քրիեյթիւ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։