Հմայաթաս (Ք.Ա․ 3-րդ Հազարամեակ, Շենգաւիթ)
 | |
|---|---|
| բարձրութիւն | 8 սանտիմետր |
| լայնութիւն | 16 սանտիմետր |
| կայք | |
Հմայաթաս, Ք.Ա․ 3-րդ հազարամեակին Շենգաւիթի մէջ յայտնաբերուած հմայաթաս, որ ներառուած է Հայաստանի պատմութեան թանգարանի հաւաքածոյին մէջ 2392-36 համարի ներքոյ։
Նկարագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Շենգաւիթի թասը պաշտամունքային ծէսին նուիրուած հմայական նշանակութիւն ունեցող առարկայ է, որու զարդանկարին մէջ իրենց արտայայտութիւնը գտած են բնութեան տարերքի, պտղաբերութեան հետ կապուած պատկերներ[1]։
Յօրինուածքի կեդրոնը կրակի պաշտամունքային կլոր օջախն է`եռաթեւ ելուստներով, անոր շուրջը թռչուններ են՝ զուգակցուած օձանման մարմիններու, սուաստիկայի եւ Լուսինը խորհրդանշող թաս-շրջանակի հետ։ Օձը մէկ անգամ թռչունի ոտքին է միացած, մէկ այլ անգամ՝ թռչունի վզին կամ կտուցին։ Եւ՛ թռչունը, եւ՛ վիշապ-օձը զոյգ պատկերուած են։ Զոյգ ըլլալը արտայայտուած է զոյգ կտուցով, իսկ օձը՝ զոյգ զիգզագով։ Կեռխաչ արտայայտող զարդանկարը նոյնպէս զոյգ թռչուն է պատկերին մէջ[2]։
Եռաթեւ օջախը, հաւանաբար, եռաստուածութիւն կը խորհրդանշէ, ծնող-զոյգերը՝ երկիրը, երկինքը եւ անոնց պտուղը՝ զաւակը։ Թռչուններու եռանկիւնաձեւ իրանը նոյնպէս պտղաբերութեան, մայրութեան խորհրդանիշ է, որ դարերիու ընթացքին պահպանած է իր իմաստը, դարձած է նաեւ Անահիտ աստուածուհիի խորհրդանիշը եւ խարանուած են անոնր զոհաբերուող ցուլերու ճակատին։ Նման թասերը դէպի երկինք պարզելը կապուած եղած է պտղաբերութեան ուղղուած հմայական ծէսի հետ (ըստ Էմմա Խանզադեանի)[2]։
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ «Հմայաթաս - Հայկական գանձարան»։ Հայկական գանձարան (հայերեն)։ արտագրուած է՝ 2017 թ․ հունվարի 30
- ↑ 2,0 2,1 Հայացք բրոնզե դարից, Ալբոմ-կատալոգ, Հայաստանի պատմության թանգարան, 2016, 160 էջ։ A Glance from the Bronze Age. Yerevan, History Museum of Armenia, 2016, 160 pages.
Աղբիւրներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Հայացք բրոնզե դարից, Ալբոմ-կատալոգ, Հայաստանի պատմության թանգարան, 2016, 160 էջ։ A Glance from the Bronze Age. Yerevan, History Museum of Armenia, 2016, 160 pages.
Այս յօդուածի կամ անոր բաժնի որոշակի հատուածի սկզբնական տարբերակի նիւթը տրամադրուած է Հայաստանի պատմութեան թանգարանի կողմէ ԳԼԱՄ ծրագրի շրջանակներուն։  |