Հայոց Ցեղասպանութեան Զոհերու Յիշատակի Յուշահամալիր (Տէր Զօր)
35°12′07″N 40°04′59″E / 35.2019°N 40.083°E
Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակի յուշահամալիր (Տէր Զօր) Armenian Genocide Memorial Church, Der Zor | |
---|---|
Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակի յուշահամալիր Տէր Զօրի մէջ | |
| |
Կը Գտնուի | Սուրիա, Տէր Զօր |
Շինութեան ձեւ | Յուշարձան |
Շինարար | Ճարտարապետներ՝ Սարգիս Բալմանուկեան, Կարպիս Թովմասեան |
Ներկայ վիճակ | Աւերուած |
Մեծ Եղեռնի Նայատակներու յուշահամալիր, Սրբոց Նահատակաց յուշահամալիր (արաբ․՝ كنيسة شهداء الأرمن), Հայոց Ցեղասպանութեան յուշահամալիր Սուրիոյ Տէր Զօր քաղաքի Ալ Ռաշտի թաղամասին մէջ։
Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Յուշարձանը նուիրուած է Հայոց Մեծ Եղեռնի զոհերու յիշատակին։ Յուշահամալիրի կառուցման աշխատանքները սկսած են 1 Դեկտեմբեր 1989-ին եւ աւարտած է 1990-ի Նոյեմբերին[1], օծուած՝ 3-4 Մայիս 1991-ին Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Գարեգին Բ. կաթողիկոսի կողմէ։ Յուշահամալիրը բաղկացած է եկեղեցիէ, թանգարանէ, յուշարձանէ, արխիւային կեդրոնէ եւ ցուցադրութիւններու սրահէ[2]։ Կը գտնուի Հալէպի հայկական առաջնորդարանի թեմի անմիջական ենթակայութեան ներքոյ։ Ամէն տարի Ապրիլի 24-ին տասնեակ հազարաւոր ուխտաւորներ ամբողջ աշխարհէն կ'այցելեն Տէր Զօր՝ յարգելու Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակը։
21 Սեպտեմբեր 2014-ին յուշահամալիրը «Իրաքի եւ Լեւանտի Իսլամական պետութիւն» ահաբեկչական խմբաւորման կողմէ պայթեցուած է[3][4][5]։
Հիմնօրհնէք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Հայ առաքելական եկեղեցւոյ Հալէպի առաջնորդարանի նախաձեռնութեամբ 12 Մայիս 1985-ին տեղի ունեցած է համալիրի հիմնօրհնէքի արարողութիւնը։ Սուրիոյ այս քաղաքը պատահաբար չէր ընտրուած. երիտթուրքերը Տէր Զօր եւ այն շրջապատող անապատը կ'ուղարկէին Ցեղասպանութեան ժամանակ Արեւմտեան Հայաստանէն եւ այլ վայրերէն վտարուած հայերը։
Հայոց Ցեղասպանութեան յուշահամալիրը նահատակներու աճիւնները ամփոփող կոթողական աշխատանք է, տեղադրուած ապակէ շրջանակի մէջ, որմէ վեր կը յառի սպիտակ մարմարէ աշտարակը՝ պարուրուած խաչքարերով։
Յուշահամալիր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Բարեկամութեան պատ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Համալիրը նախագծուած է յաւերժացնելու անմեղ նահատակներու յիշատակը, բաղկացած է գլխաւոր մուտքէն, որու միջով կարելի է հասնիլ բակ աստիճաններով, որոնք կը խորհրդանշեն այն սարսափելի աղէտները, որոնց հայ ժողովուրդը ենթարկուած է, բայց առանց յանձնուելու, կը շարունակէ ապրիլ։ Գլխաւոր մուտքի ճակատը ներսէն զարդարուած է աղաւնիի քանդակով եւ խաչերով՝ արտայայտելու խաղաղութեան հասնելու պայքարը։ Բակի աջ կողմը «Բարեկամութեան պատն է», որ զարդարուած է տարբեր արաբական եւ հայկական ոճերիու արձանագրութիւններով՝ որպէս երկու ժողովուրդներու սերտ կապերու խորհրդանշական արտայայտութիւն։
Յուշակոթող[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Հիմնական մուտքի մեծ յուշարձանը կառուցուած է հայ նահատակներու յիշատակին համար։ Յուշարձանի խաչքարը բերուած է Հայաստանէն։ Յուշարձանի առջեւ կ'այրի անմար կրակը։ Երկու կողմերը կարելի է տեսնել աշխարհի տարբեր անկիւններէն տեղադրուած Հայոց Ցեղասպանութեան յուշարձաններու հինգական նմոյշներ։ Ձախ կողմը յուշապատ է՝ հայկական զարդաքանդակներով։
Եկեղեցին եւ թանգարանը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Յուշահամալիրի հիմնական մասը կազմող եկեղեցին եւ թանգարանը կը գտնուին բակի ձախ կողմը։ Եկեղեցին վեր կը յառի՝ հպարտորէն միախառնուելով երկինքին։ Եկեղեցցոյ ներքեւի մասը սրահն է, որտեղ կը գտնուի «Յարութեան սիւնը», ուր ամփոփուած են Եղեռնի զոհերու նահատակներու մասունքները։ Սիւնը կը խորհրդանշէ հայ ժողովուրդի պայքարն ու վերածնունդը։
Նախասրահը կը գործէ իբրեւ թանգարան, որտեղ կը պահուին գիրքեր, հրատարակումներ, փաստավաւերագրական լուսանկարներ, որոնք կը պատմեն Մեծ Եղեռնի ժամանակ հայերու կրած ցաւերու մասին։
Հեղինակներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- Ճարտարապետներ՝ Սարգիս Բալմանուկեան, Կարպիս Թովմասեան
Պատկերասրահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
-
Թանգարանը եւ «Յարութեան սիւնը», որու մէջ ամփոփուած են Հայոց Ցեղասպանութեան նահատակներու մասունքները
-
Խաչքար-յուշարձանը
-
«Յարութեան սիւնը»
-
Հարթաքանդակ յուշահամալիրի պատին
-
Ուխտաւորներ յուշահամալիրէն ներս
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- ↑ «ՀԱՅԵՐԸ ՏԷՐ ԶՕՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ՄԷՋ»։ Hairenik Weekly Newspaper (en-US)։ 2016-11-10
- ↑ «Armenian National Institute: Genocide Memorials»
- ↑ "ISIS Destroys Armenian Genocide Memorial Church in Der Zor", ArmenianWeekly, 21-09-2014
- ↑ «Naira Hayrumyan, "Middle East Terror: Memory of Armenian Genocide victims targeted by ISIS militants" ArmeniaNow, 24-09-2014»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2015-09-05-ին։ արտագրուած է՝ 2018-09-25
- ↑ Պայթեցուած է Տէր Զօրի հայկական եկեղեցին[permanent dead link]