Խորնի գիւղ
Խորնի կամ Խորոնք, Խորենք, Խորհան (քրտ.՝ Xoronk, թրք.՝ Harman), գիւղ Արեւմտեան Հայաստանի` Պիթլիսի վիլայէթի Մշոյ գաւառին մէջ։
Նկարագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Կը գտնուէր պատմական Հայաստանի Տուրուբերան նահանգի Տարօն գաւառին մէջ[1]։ Գիւղը տեղակայուած է Մուշ քաղաքէն 8 քմ. հիւսիս-արեւմուտք, Արածանիի ձախ վտակներէն մէկուն միջին հոսանքի ձախ կողմը[2]։
Անուան ստուգաբանութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ըստ Մ. Օրմանեանի Խորոնք կը նշանակէ «ծննդավայր»։ Ենթադրաբար անուանումը կապուած է Գիւղին մէջ Մովսէս Խորենացիի ծնուած ըլլալու հանգամանքին հետ[2]։
Պատմութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Խորնի գիւղին մասին առաջին յիշատակութիւնը կու գայ IV դարէն։ Այն պատկանած է Գլակայ վանքին։ Բացի այդ գիւղը նոյնացուցած են խեթական արձանագրութիւններու Հորնիյա քաղաքին հետ[3]։
Յովհան Մամիկոնեանը իր VII դարու պատմութեան ձեռագրերուն մէջ այն յիշատակած է որպէս Խոհնի, Խորհի, Խրտնի (աղաւաղուած տարբերակ) ձեւերով։ Եղած է գիւղ կամ աւան։ Այդ ժամանակ ունեցած է 1900 տուն հայ բնակիչ։
Արշակունիներու թագաւորութեան ժամանակ գիւղը հայոց բանակին տուած է 600 հեծեալ եւ 1700 հետեւակ զինուոր[3]։
Աւելի ուշ, բնակավայրը կրած է Խորոնք անուանումը եւ հանդիսացած է Պիթլիսի վիլայէթի Մշոյ գաւառի գիւղերէն մէկը։
Բնակիչները բռնութեամբ տեղահանուած են 1915 թուականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։ Անոնց մեծ մասը զոհուած է բռնագաղթի ճանապարհին, փրկուածները տարագրուած են օտար երկիրներ[2]։
Բնակչութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]1880-ին գիւղը ունէր 20 տուն, 1909 թուականին ունէր 50 տուն հայ եւ 6 տուն քիւրտ բնակիչ[2]։
2000 թուականի տուեալներով գիւղին մէջ բնակած է 830 մարդ, մեծամասնութիւնը քիւրտեր։
Տնտեսութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Հայ բնակչութիւնը կը զբաղէր երկրագործութեամբ եւ անասնապահութեամբ։
Պատմամշակութային կառոյցներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Խորնի գիւղին մէջ կը գտնուէր Ս. Աստուածածին եկեղեցին եւ Խորոնք անունով բերդ[2]։
Կրթութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Խորոնքի մէջ կը գործէր վարժարան[2]։
Նշանաւոր անձեր
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Խորնի գիւղին մէջ ծնած է պատմահայր Մովսէս Խորենացին[3]։
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ «Մեծ Հայքը եւ անոր վարչական բաժանումը»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 29 Յունուար 2014 թ.-ին։ արտագրուած է՝ 3 Սեպտեմբեր 2013 թ․
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 «Հայաստանի եւ յարակից շրջաններու տեղանուններու բառարան», հտ. 2, էջ 801
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Հայաստանի եւ յարակից շրջաններու տեղանուններու բառարան», հտ. 2, էջ 799-800
Աղբիւրներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- «Հայաստանի եւ յարակից շրջաններու տեղանուններու բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երեւանի Համալսարանի հրատարակչութիւն
- Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն Archived 2013-12-27 at the Wayback Machine.