Խարբերդի դաշտ
Խարբերդի դաշտ, կը գտնուի Հայկական լեռնաշխարհին մէջ՝ Մեծ Հայքի չորրորդ Հայք աշխարհի Հանձիթ գաւառին մէջ[1], Արածանիի ստորին հոսանքի շրջանին։
Նկարագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Խարբերդի դաշտը 900-1000 մ. բարձրութեան բարդ աստիճանաձեւ իջուանք է Հայկական Տաւրոսի լեռնային համակարգին մէջ։ Հիմքի այլուվեալ դարաւանդային մասը ելուստներով կը բաժնուի 2 մասի՝ Էլեազըղի եւ Մոլլաքենդի։ Վերջինս յայտնի է նաեւ «Ալելուա» անուամբ։ Ըստ Նիկողայոս Ատոնցի Ալելուան նոյնն է օտար հեղինակներուն յիշատակած Գեղեցիկ դաշտին հետ, որ Պոլիբիոսի վկայութեամբ կը գտնուէր Տիգրիսի ու Եփրատի միջեւ, Արշամշատ քաղաքի մօտ։ Ալելուա անունը Ատոնցը կը համեմատէ Հուլա գետի եւ վանքի անուան հետ, եւ կապ կը տեսնէ Պտղոմէոսի յիշատակած Էլեկրտա քաղաքի անուան հետ։ Դաշտը կը նոյնացուի նաեւ հետագայի Խարբերդի դաշտին հետ, իսկ բերրիութեան համար դեռ վաղնջական ժամանակներէն յայտնի էր Ոսկեղէն դաշտ անուամբ, որ թուրքերու շրջանին Ուլուօւա անունը կը կրէր եւ «Ուլու» կը համարուի հին Ալելուա անուան վերաիմաստաւորումը։ 1070 թուականին Ալելուա դաշտին մէջ Սասունի իշխան Թոռնիկ Մամիկոնեանը մեծ ճակատամարտի ընթացքին յաղթած է Հանձիթի կառավարիչ Փիլարտոսին: Ապա դաշտին անուանումը կրկին փոխած է՝ կոչելով այդտեղ գտնուող Մոլլաքենդի գիւղի անունով` Մոլլաքենդի դաշտ[2]:
Խարբերդի դաշտը արեւելքի մէջ Արածանի հովիտով կը միանայ Բալուի դաշտին, իսկ արեւմուտքի մէջ՝ Եփրատի կիրճով Մալաթիայի դաշտին։ Օգտակար հանածոներէն են քրոմի, պղինձի, բազմամետաղներու, մարմարի հանքավայրեր։ Կլիման ցամաքային է՝ ջերմաստիճանի օրական եւ սեզոնային խիստ տատանումներով։ Յունուարի միջին ջերմաստիճանը 0-էն -5 °C է՝ Յուլիսինը՝ 24-26 °C, տարեկան տեղումները՝ 400-600 մմ.։ Տարածուած են շագանակագոյն տափաստանային եւ լեռնամարգագետնային հողերը՝ իրենց բնորոշ բուսածածկոյթով։ Ոռոգուող հողերու տարածքին կը մշակեն բրինձ, բամպակ, խաղող եւ այլ պտուղներ։
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ Հանդէս Ամսօրեայ N5 1906
- ↑ Մենք ենք, մեր տեղանունները Western Armenia, 05 Փետրուար 2024