Եղջերուամիս

Եղջերուամիս‘ միս եւ մսեղէն, որ կը ստացուի երէոց տարբեր տեսակներու մորթելէն։ Հիւսիսեան եղջերու, որ սննդի կ'ունենայ բացառապէս բնական կեր եւ երբեք չ'հանդիպիր մարդկային քաղաքակրթութեան բացասական ատրիպուտներուն, յատուկ կենդանի է իր կենսաբանական պաշարներով։

Եղջերուամիսի միս

Պահածոյ տուփ «Оленина тушеная (Եղջերուամիսի շոգեխաշ)»:

Եղջերուամիս՝ բարձրորակ սննդամթերք է, որ կը պարունակէ ասկորբինային թթու 4-5 անգամ աւելի, քան արջանամիսը։ Մասնաւորապէս հարուստ է ասկորբինային թթուով Հիւսիսեան եղջերուներու լեարդը, երիկամները, թոքերն ու ուղեղը։ Այս սննդամթերքին մէջ յատկապէս բարձր է միտո- եւ հեմոգլոբինային երկաթին քանակը, ինչպէս նաեւ B խումբի վիտամիններուն։ Բարձր ախորժելի եւ վիտամինային հատկութիւններ ունենալով, եղջերուամիսը առաւել պահանջարկ ունի տեղական բնիկ եւ հին բնակչութեան մօտ Արքթիկայի։ Եղջերուամիսը կը պատկանի չճարպային միսի տեսակին, եւ ընդհանուր քիմիական բաղադրութեամբ կը պարունակէ 21-23% սպիտակուց եւ 3.3-4.8% ճարպ։ Այս հարաբերակցութիւնը եղջերուամիսը կ՚ընէ անփոխարինելի սննդամթերք ճարպային եւ խոլեսթերինային խանգարումներ ունեցող անհատներու համար։ Անկէ կը ստացուի շատ բարձր մարսելիութիւն՝ 91%, եւ ունի եզակի հարաբերակցութիւն հագեցած, միաթաղանթ եւ բազմաթաղանթ ճարպային թթուներու, որ նման է կնոջ կաթին։ Բացի բարձր ախորժելի հատկութիւններէն, եղջերուամիսը կը բնութագրուի գերազանց ամինաթթուային կազմով, գերազանցելով այս ցուցանիշով ոչ միայն խոզի միսը եւ արջանամիսը, այլեւ ձիու միսը, որ հանրաճանաչ հումք է դիետիկ եւ մանկական սննդամթերքներու արտադրութեան մէջ։ Եզակի է նաեւ եղջերուներու ճարպը, որ գերազանցում է խոզի եւ մանաւանդ արջանամիսի ճարպը չհագեցած ճարպային թթուներու պարունակութեամբ։

Գիտական հետազոտութիւնները ցոյց տուին, որ Յամալի եղջերուներու մսային որակները բաւականին բարձր են։ Մորթելէն չափահաս արուերու կը ստացուի 52-66 քկ, չափահաս էգերու՝ 36-53 քկ, եւ մորթելու ելքը՝ համապատասխանաբար 50.3 եւ 49.2%։ Ներքին օրկաններու զանգուածային ելքը կը կազմէ՝ սիրտ՝ 0.96-0.99%, թոքեր՝ 1.39-1.48%, լեարդ՝ 1.77-2.01%, երիկամներ՝ 0.22-0.23%։ Մորթիներու մորֆոլոգիական կազմի ուսումնասիրութեան ժամանակ յայտնաբերուեցաւ, որ 6 ամսական երիտասարդ եղջերուներու մորթիներուն մկանային հիւսուածքը կը կազմէ միջինը 70%, ճարպային՝ 4.4%, կապակցող՝ 8.3%, ոսկրային՝ 17.3%, իսկ չափահասերուն մորթիներուն մէջ համապատասխանաբար՝ 70.9% մկանային հիւսուածք, 6% ճարպային, 7.1% կապակցող, եւ 16% ոսկրային։ Մորթելու եւ մորթիներու հատուածներու ելքերուն ցուցանիշներով, մորթիներու մորֆոլոգիական կազմով եւ մսի մէջ սպիտակուցի պարունակութեամբ 6 ամսական երիտասարդ եղջերուները մօտ են չափահաս անասուններուն ցուցանիշներուն։ Գիտական հետազոտութեան տուեալները հանգստութեամբ կը յանձնարարեն եղջերուամիսը սովորական, կանխարգելիչ, բուժիչ, յատուկ, վերականգնողական, մանկական եւ ծերունադիետիկ սնունդի համար։

Այլ տեսակի եղջերուներու միս, ինչպէս կետավոր եղջերուն, մարալ եւ այլն, նոյնպէս կ'օգտագործուի որպէս որսամիսի մէկ տեսակ։ Այս տեսակներէն ստացուած եղջերուամիսը թեթեւ կոշտ է, ունի շագանակագոյն երանգ եւ կը պահանջէ յատուկ պատրաստման բաղադրատոմսեր։