Բանտէ Բանտ
Բանտէ Բանտ Յակոբ Ս. Տէր Կարապետեանի (1881-1958) յուշագիրքն է, որ կը նկարագրէ հեղինակին 1915-ի Հայոց Ցեղասպանութեան ժամանակ ապրած տառապանքներն ու բանտարկութիւնը:[1]
Հեղինակ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Յակոբ Ս. Տէր Կարապետեան (1881-1958) հայ հոգեւորական էր, որ 1915-ի ամրան սկիզբը Մարաշի Աստուածաբանական ճեմարանի առաջին տարեշրջանը կը բոլորէր: Ան նշանուած էր Նոյեմի Նաճարեանին հետ:[1]
Բովանդակութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Գիրքը մանրամասն կերպով կը նկարագրէ հեղինակին ապրած տառապանքները 1915-ին, երբ թուրքական իշխանութիւնները զինք բանակ առին եւ ապա բանտարկեցին: Յուշագիրքը սկսիս հայատառ թրքերէնով գրուած էր:[1]
Գլխաւոր դէպքեր
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Օսմանիէ: Յակոբը ծառին կապուեցաւ ու չարչարուեցաւ բիրտ թուրք հրամանատարի կողմէ
- Գերմանական միսիոն: Երկու գերմանական բուժքոյրեր փրկեցին Յակոբը ու որբանոց տարին
- Ձերբակալութիւն: Մարաշի մէջ թուրք ոստիկանները ձերբակալեցին զինք հայ մատնիչ Մկրտիչի օգնութեամբ
- Աքսորում: Յակոբը Արթին Քիրէճեանի հետ ձեռքերով շղթայուելով աքսորուեցաւ
Ճանապարհը
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Յակոբն ու Արթինը անցան հետեւեալ վայրերէն՝ տառապանքներու ենթարկուելով.
- Մարաշ - Շէյխ Էտիլ գիւղ
- Այնթապ
- Օրուլ գիւղ
- Պէրէճիկ
- Սուրուճ
- Եդեսիա
- Սեւարակ
- Տիգրանակերտ
- Նիսիպին
- Ճեզիրէ
- Տահուք
- Մուսուլ
Մուսուլի մէջ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Մուսուլը հայ գաղթականներով լեցուած էր: Հոն աքսորուած էր նաեւ Կոստանդնուպոլսոյ Զաւէն պատրիարք Եղիայեան: Յակոբն ու Արթինը Մուսուլի մէջ կէս ազատ ձգուեցան: Յակոբը հիւանդանոց դրուեցաւ, իսկ Արթինը տասը ամիս կորսուեցաւ:
Զաւէն պատրիարքի գործունէութիւնը
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Զաւէն պատրիարք Եղիայեան անգլիացիներու օգնութեամբ որբանոց հիմնեց ու հայ գաղթականներուն օգնութեան հասաւ:
Վերադարձ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Վերջապէս Յակոբը ապաքինած ու ազատուած, Հալէպ մեկնեց: Այնտեղ հայրենակիցներ գտնելով, Մարաշ վերադարձաւ, ուր իր նշանածը՝ Նոյեմին գտնելով՝ ամուսնացաւ: Գտաւ իր հայրը, բայց պարզուեցաւ, թէ մայրն ու եղբայրը անապատներուն մէջ մահացած էին: Մարաշի ջարդերէն ետք, Յակոբ ընտանեօք Աթէնք փախաւ:
Հրատարակութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Բնօրինակ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Յուշագիրքը 1957-ին հայատառ թրքերէնով լոյս տեսաւ Պէյրութի մէջ «Բանտէ բանտ Մարաշէն Մուսուլ շղթաներով» խորագիրով:[1]
Ժամանակակից հրատարակութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]2015-ին, Լիբանանի մէջ գործող Մարաշի հայրենակցական միութեան կողմէ հրատարակուեցաւ հայերէն թարգմանութիւնը:[1]
Խմբագիր՝ տոքթ. Երուանդ Քասունի, Թարգմանիչ՝ Եւնիկէ Տօգուզլեան-Եագուպեան, Տպարան՝ Քեստէնեան տպարան, Պէյրութ։ Էջեր՝ 200, Տպման տարի՝ 2015։
Յատկանիշներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Ծանօթագրութիւններ (էջեր 165-183)
- Մարաշ եւ Մուսուլ քաղաքներուն մասին գիտական տեղեկութիւններ
- Գր. Հ. Գալուստեանի Մարաշի մասին յօդուած (էջ 187)
- Խմբագիր եւ թարգմանիչի կենսագրութիւններ
Նշանակութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Թէեւ անահատական յուշագրութիւն է, սակայն կը ցոլացնէ բռնագաղթի ենթարկուած բոլոր հայերուն տառապանքը: Հեղինակին անձը հաւաքական ներկայութիւն մըն է՝ ցոյց տալով 1915-ի Հայոց Ցեղասպանութեան ահաւորութիւնները:[1]