Արքայախնձոր

Արքայախնձոր (լատիներէն՝ Ananas comosus), խոտաբոյսերու ցեղ։ Հայրենիքը հարաւային Ամերիկայի հիւսիս-արեւելքն է։ Այս տեսակը՝ արքայախնձոր կարեւոր պտուղ է, լայնօրէն տարածուած է արեւադարձային երկիրներուն մէջ։

Կենսաբանական նկարագիր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Երկրային խոտաբոյսեր, փշոտ է։ Բազմաթիւ կողմնակի արմատները մշակելէն անմիջապէս ետք տերեւը կը կլանէ, խոնաւութիւն կը հաւաքէ հոն։ Կը դարձնէ մսոտ հիւթալի (վերապահելով խոնաւութեան), եզրերը փշոտ ատամնաւոր, երկարութիւնը մինչեւ 80 սմ է, ծածկուած հաստ հիւսուածքներով։ Համաձայն խորին բջջային շերտի մեծ բջիջներու գտնուող հիւսուածքի՝ պտուղը անձրեւոտ եղանակին խոնաւութիւն կը կուտակէ։ Ձեւաւորուած է վարդագոյն տերեւներով, բարձրութիւնը կը հասնի մինչեւ 60 սմ, խիտ ծածկուած է երկսեռ ծաղիկներով։ Ծաղկումը կը տեւէ 15-20 օր, եւ արդիւնքը այն է, միանվագ ոսկեգոյն-դեղին է, որ կը հանդիսանայ խթան, ծաղկակիցը եւ առանցքը ծաղկաւոր։

Տարածութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Յայտնի է 8-9 տեսակ, տարածուած է արեւադարձային երկիրներուն մէջ, Պրազիլի, Կուինէայի եւ Փարակուէյի մէջ։ Պրազիլի մէջ դեռեւս կ'աճի արքայախնձորի վայրի տեսակը, իսկ Հոլանտայի մէջ կ'աճեցնեն ջերմոցներուն մէջ։

Նշանակութիւն Եւ Օգտագործութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Արքայախնձորը արժէքաւոր սնունդի տեսակ է։ Զարմանալի բուժական յատկութիւնները պայմանաւորուած են միջուկին մէջ պարունակուող սննդարար նիւթերով։ Անոր մէջ պարունակուող ամենաօգտակար նիւթը կը համարուի բրոմելինը։

Շնորհիւ կենսաբանօրէն աշխոյժ նիւթերու արքայախնձորն ունէ օգտակար յատկութիւններ։ Այս բնախմորը կը կարգաւորուի սպիտակուցներու իւրացումը, այս ալ իր հերթին կը նպաստէ ստամոքսին, կը խթանէ մարսողութիւնը, կը մաքրէ աղիները, կը նուազեցնէ արեան մածուցիկութիւնը, կը մաքրէ արիւնը, կը բարձրացնէ դիմադրողականութիւնը։ Սակայն, պետք է նաեւ յիշել, որ արքայախնձորը ունէ սուր արտադրանք, որը ստամոքսային հիւանդութիւններու ժամանակ օգտագործել խորհուրդ չի տրուիր։

Տերեւները բազմաթիւ ուժեղ մանրաթելեր են, որուն շնորհիւ արքայախնձորը կ'օգտագործուին որպէս մանրաթել եւ մշակութային արժէք^[1]։