Արշակ Ներսէսեան

Արշակ Ներսէսեան
Ծնած է 20 Ապրիլ 1872(1872-04-20)
Ծննդավայր Բաբերդ, Բայբուրթի մարզ, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է 31 Յուլիս 1940(1940-07-31) (68 տարեկանին)
Մահուան վայր Նիւ Եորք, Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն  Թուրքիա
Մայրենի լեզու թրքերէն
Կրօնք Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Մասնագիտութիւն ֆետայի
Կուսակցութիւն Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն

Արշակ Ներսէսեան (յայտնի՝ իբրեւ Սեպուհ,20 Ապրիլ 1872(1872-04-20), Բաբերդ, Բայբուրթի մարզ, Օսմանեան Կայսրութիւն - 31 Յուլիս 1940(1940-07-31), Նիւ Եորք, Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ), հայ ազգային ազատագրական շարժման գործիչ, ֆետայի, ՀՅԴ կուսակցութեան անդամ:

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծնած է 1872-ին, Արեւմտեան Հայաստանի Բաբերդ քաղաքի Թոմնա գիւղը: Հայ ազատագրական շարժումին մաս կազմած է Կոստանդնուպոլսոյ մէջ, jետագային գործած է Արեւմտեան Հայաստանի մէջ: Սկիզբը յարած է ՍԴՀ կուսակցութեան, 1894-ին` Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւն կուսակցութեան անդամ: Ուսանած է Տրապիզոնի ազգային վարժարանին մէջ[1]:

Գործունէութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Երկար ժամանակ ապրած եւ գործած է Կ. Պոլսոյ մէջ: 1890-ին, Գում Գափուի ցոյցէն ետք անցած է Խրիմ (Սեւասթափոլ, Եալթա): 1895-ին սկիզբը անցած է Կարս: Այստեղ մտած է Հրայր Դժոխքի (Արմենակ Ղազարեան) խումբին մէջ եւ անոր հետ 1895 Oգոստոսի վերջը անցած է Բասէն, այնտեղէն` Խնուս, ուր քանի մը ամիս մնալէ ետք, 1895-ի Հոկտեմբերին սասունցիներու եւ մշեցիներու խումբով անցած է Տարօն: 1896-ին վերադարձած է Կովկաս:

1899-ին Խանի (Բարսեղ Թիրաքեան) խումբին հետ անցած է ռուս-թրքական սահմանը` Սասուն հասնելու նպատակով, սակայն Խաստուրի մէջ խումբին մղած հարկադիր հերոսամարտէն ետք նոյն խումբին կազմին մէջ վերադարձած է Կարս:

1900-1903 թուականներուն աշխուժօրէն մասնակցած է Ալեքսանդրապոլի (այժմ` Գիւմրի) ՀՅԴ «Քար»-ի Կեդրոնական կոմիտէի ծաւալած աշխատանքներուն: 1903-ին` Թորգոմի «Մրրիկ» խումբին (23 հոգի) հետ անցած է Սասուն:

Մասնակցած է 1904-ին Սասունի ինքնապաշտպանութեան, որուն ընթացքին մնացած է ծանր կացութեան մէջ: Անոր օգնութեան հասած Հրայրը զոհուած է, իսկ ինքը` վիրաւորուած: Այնուհետեւ տեղափոխուած է Վան, գործակցած է Վանայ Իշխանին (Նիկոլ Պօղոսեան) հետ, իսկ կարճ ժամանակ անց մեկնած է Կովկաս: Յեղափոխական գործունէութեան համար ձերբակալուած եւ բանտարուած է Մուշի բանտին մէջ: 1907-ին Վիեննայի մէջ գումարուած Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւն կուսակցութեան Դ. Ընդհանուր ժողովին մասնակցելէ ետք մեկնած է Բաբերդ, մինչեւ 1912 գործած է Տարօնի մէջ, ապա` Կարնոյ, Թիֆլիսի մէջ, 1913-ին ապրած է Խարկով:

Ա. Համաշխարհային պատերազմին սկիզբը 21 հոգիէ բաղկացած խումբով միացած է Անդրանիկին: Եղած է հայկական 1-ին կամաւորական գունդի 2-րդ վաշտի հրամանատար: Այդ պաշտօնին վրայ մասնակցած է Ա. Համաշխարհային պատերազմի Կովկասեան ճակատին վրայ մղուող կռիուներուն: Այդ ընթացքին Սեբաստացի Մուրատի հետ հիմնադրած է «Մէկ հայ, մէկ ոսկի» հիմնադրամը, որուն նպատակը եղած է քիւրտերէն հաւաքել հայ որբերը եւ նիւթական օգնութիւն ցոյց տալ Հայոց ցեղասպանութեան պատճառով գաղթական դարձած արեւմտահայ ընտանիքներուն:

1918 Սեպտեմբերին Մուրատի եւ խմբապետ Համազասպի (Սրուանձտեան) հետ կռուած է Պաքուի հայութիւնը թրքական զօրքերէն պաշտպանելու համար: Պաքուի անկումէն եւ թուրքերու կողմէ գրաւուելէն ետք անցած է Երեւան:

Եղած է Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան խորհրդարանի անդամ, ճնշած է 1920-ին պոլշեւիկեան մայիսեան խռովութիւնները:

1920-ի աշնան Կարսի ճակատին վրայ մասնակցած է թուրք-հայկական պատերազմին: Հայաստանի խորհրդայնացումէն ետք Զանգեզուրի ճամբով նախ անցած է Պարսկաստան, այնուհետեւ մեկնած է արտասահման: Բնակած է Ամերիկայի Միացեալ Նահագներ, ուր ալ գրած եւ տպագրած է երկու հատորէ բաղկացած իր յայտնի յուշերը:

Ան մահացած է 31 Յուլիս 1940-ին, Նիւ Եորքի (Միացեալ Նահանգներ) մէջ:

20 Նոյեմբեր 2014-ին զօրավար Սեպուհի աճիւնասափորը, որ պահուած էր Տիթրոյիթի ՀՅԴ կուսակցութեան ակումբին մէջ, ամփոփուած է Եռաբլուր պանթէոնի մէջ` համաձայն իր վերջին կամքի[2]:

Տե՛ս նաեւ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. «Sebouh [1872–1940]»։ Hairenik (en-US)։ 2016-06-14։ արտագրուած է՝ 2020-05-18 
  2. content։ «Զօրավար Սեպուհի աճիւնասափորն ամփոփւել է «Եռաբլուր» պանթէոնում»։ www.mil.am։ արտագրուած է՝ 2020-05-18