Ալեքսանտրէթի Սանճաք
| Քաղաք | |
|---|---|
| Ալեքսանտրէթի Սանճաք | |
| Երկիր |
.svg){kind=small} Սուրիոյ Առաջին Հանրապետութիւն |
| Հիմնադրուած է՝ | 27 Նոյեմբեր 1918[1] |
Ալեքսանտրէթի Սանճաք, քաղաք, որ գոյութեան ընթացքին ձեռքէ ձեռք անցնելով՝ տարբեր անուններ ստացած է՝ Ալեքսանտրեթթէ, Ալեքսանտրիա, Իսկենտերուն, Կատիսոն եւ այլն։
Ներկայիս՝ բռնազաւթուած Արեւմտեան Հայաստանի մէջ կը կրէ Իսքենտերուն անուանումը:
Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Քաղաքը հիմնադրուած է Ք.Ա. 4-րդ դարուն՝ Ալեքսանտր Մակեդոնացիի կողմէ՝ ի պատիւ պարսիկներուն դէմ տարած յաղթանակին։
1097-ին Ալեքսանտրէթ գրաւուած է խաչակիրներու կողմէ, իսկ այնուհետեւ այն մտաւ Կիլիկիոյ հայկական թագաւորութեան կազմ։ Ըստ արաբ պատմիչ Մարքիզիի Ալեքսանտրէթ եղած է Կիլիկիոյ առաջին քաղաքը։
17-րդ դարուն Ալեքսանտրէթ արդէն անցած է թրքական տիրապետութեան ձեռքը։ Քաղաքը կը գտնուէր յարմար ծովախորշի ափին, անոր համար ալ քաղաքին դերը իբրեւ նաւահանգիստ՝ ժամանակի ընթացքին աճած է։
Մինչեւ 1915-ի Մեծ Եղեռնի տարիները հայերը զբաղած են արհեստներով, այգեգործութեամբ եւ պարտիզպանութեամբ։ Քաղաքին մօտակայքը կան նաւթի պաշարներ։
Քաղաքն ունեցած է եւրոպական ոճով կառուցուած տուներ։ Ալեքսանտրէթի մէջ կը գտնուէին Քառասուն Մանկունք եւ Ս. Խաչ հայկական եկեղեցիները։ Քաղաքին մէջ կար 4 հայկական վարժարան։
Ալեքսանտրէթի շրջակայքը կային հայաբնակ գիւղեր, որոնց ողջ հայութիւնը թուրքերու կողմէ զանգուածաբար ոչնչացուած է 1915-1920 թուականներուն։
Ալեքսանտրէթի սանճաքը Սուրիոյ 15-րդ նահանգը եղած է[2]։ 1937 թուականին, ձեւականօրէն մնալով Սուրիոյ կազմին մէջ, անցած է Ֆրանիայի եւ Թուրքիոյ համատեղ հսկողութեան տակ։ 1938 թուականին այնտեղ ստեղծուած է Հաթայի ինքնավար պետութիւնը։ 1939-ի Յունիսին վերջինս միացուած Է Աթաթուրքեան Թուրքիոյ։
2023 թուականի Փետրուարի 6-ին տեղի ունեցած աղէտալի երկրաշարժին արդիւնքով հսկայական վնասներ կրած է Ալեքսանտրէթ քաղաքը, բազմաթիւ մարդիկ զոհուած են, այդ թուին՝ հայազգի բնակիչներ[3]:
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- ↑ https://books.google.com/books?id=qgIfAQAAMAAJ
- ↑ «Ալեքսանտրէթ Սուրիոյ 15-րդ նահանգն է. Դամասկոս»։ https://arevelk.am/ (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2023-03-25
- ↑ «Արեւմտեան Հայաստան․ Ալեքսանտրէթ»։ Western Armenia TV (wa-WA)։ արտագրուած է՝ 2023-03-25
Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։ 
|
| Այս յօդուածի կամ անոր մէջ որոշակի յատուածի սկզբանական տարբերակը վերցուած է «Հայկական Հարց» Հանրագիտարանէն, որու նիւթերը թողարկուած են Քրիեյթիւ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։
|