Ալաշկերտի դաշտ

Ալաշկերտի դաշտ

Ալաշկերտի դաշտ, Հայկական Լեռնաշխարհի հիմնական հովիտներէն մէկն է։

Աշխարհագրութիւն եւ երկրաբանութիւն

Ալաշկերտի դաշտը կը գտնուի Հայկական Լեռնաշխարհի մէջ՝ Հայկական Պար, Շարիան եւ Ծաղկանց լեռնաշղթաներուն միջեւ։ Երկարութիւնը (արեւմուտքէն-արեւելք)՝ շուրջ 85 քմ. է, լայնութիւնը (հիւսիսէն-հարաւ)՝ շուրջ 50 քմ. է, բարձրութիւնը՝ մինչեւ 1900 մ., կեդրոնական մասը՝ 1650 մ. է։

Ալաշկերտի դաշտի հիմքին մէջ երրորդական ժամանակաշրջանի պազալտային լաւաներ են՝ ծածկուած գետալճային եւ կաւաաւազային նստուածքներով։ Օգտակար հանածոներն են ծծումբը եւ տորֆը։ Կան նաեւ ջերմուկներ։

Ձմեռը խստաշունչ է, Յունուարի միջին ջերմաստիճանը՝ -10 °C-ից -12 °C, նուազագոյնը՝ -25 °C-էն -30 °C, ամառը՝ զով է, Օգոստոսի միջին ջերմաստիճանը՝ +16 °C-ից +18 °C։ Տեղումները՝ մինչեւ 600 մմ. է։ Գետային ցանցը խիտ է, ձմրան գետերէն շատերը սառած կ'ըլլան։ Գլխաւոր գետը Արածանին է։ Ալաշկերտի դաշտին մէջ բերրի սեւահողեր են, գետահովիտներուն մէջ՝ ալիուվեալ։ Լանդշաֆտը մարգագետնատափաստանային է, գետահովիտներուն եւ նախալեռնային ձորակներուն մէջ կան թփուտներ։

Արածանիի աւազանին մէջ կը հոսի Աղադեւեներու ջուր առուակ։

Դիադին գիւղաքաղաքի շրջակայքը փռուած է Դիադինի դաշտը, կազմելով Ալաշկերտի դաշտին մէկ մասը։ Ոմանք ուղղակի կը նոյնացնեն պատմական Շիրակի դաշտին հետ։

Պատմամշակութային ակնարկ

Ալաշկերտի դաշտին մէջ բնակող հայերը կը զբաղէին հողագործութեամբ (հացահատիկ, բանջարեղէն) եւ անասնապահութեամբ։ Ալաշկերտի դաշտը կը համընկնի պատմական Բագրեւանդ գաւառին հետ։ Ալաշկերտի դաշտի հարաւ-արեւելեան հատուածը հին ժամանակ կը կոչուէր Ձիրաւ, իսկ արեւմտեան հիմնական հատուածը՝ Բագրեւանդի դաշտ։ Ալաշկերտի դաշտին մէջ կը գտնուի Ալաշկերտ քաղաքը, որ հիմնած է հայոց Վաղարշ Ա. թագաւորը (II դ.)։ Ալաշկերտի դաշտի հարաւ-արեւելեան հատուածը հին ժամանակ կոչուած է Ձիրաւի դաշտ, ուր 371-ին տեղի ունեցած է Ձիրաւի ճակատամարտը, որուն ընթացքին հայկական բանակը առաջնորդած է Պապ թագաւորը)։