Վիեննական Պարահանդէս

Վիեննայի պետական օփերայի շէնքը
Օփերայի երգչուհի Մարկարիթա Կրիտսքովան Վիեննական պարահանդէսի բացման արարողութեան երգելու ժամանակ, 2014
Հրապարակային մուտքը բացման արարողութեան, 2014

Վիեննական պարահանդէս (գերմաներէն՝ Wiener Opernball), աւանդական միջոցառում, որ կը կազմակերպուի Աւստրիոյ մայրաքաղաք Վիեննայի մէջ պարահանդէսային ժամանակաշրջանին: Վիեննական պարահանդէսները ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի կողմէ մինչեւեւ 2012 ներառուած եղած են ոչ նիւթական մշակութային ժառանգութեան ցանկին մէջ, սակայն հետագային, կապուած պարահանդէսին ֆաշիստական տարրերու կիրարկման հետ, հեռացուած է ցուցակէն[1][2]: 1935-էն սկսեալ, ամէն տարի, մեծագոյն վիեննական պարահանդէսը կը կազմակերպուի Վիեննայի պետական օփերային մէջ, Մոխրոտ չորեքշաբթիին յաջորդող հինգշաբթի օրը[3][4]:

Չափանիշներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ն հաստատած է այն չափանիշները, որոնց պէտք է համապատասխանեն պարահանդէսները, որպէսզի Վիեննական պարահանդէս նկատուին: Ի թիւս այլ դրսեւորումներու՝ պէտք է յստակօրէն հետեւիլ պարահանդէսային յատուկ կանոնակարգին ու պարահանդէսի կայանալիք կանոններուն: Պարահանդէսի բացումը պէտք է կատարեն առաջին անգամ ելոյթ ունեցող երիտասարդ զոյգերը, կէս գիշերին պարտադիր պէտք է ըլլայ կէս գիշերային ելոյթ եւ առաւօտեան կողմ կազմակերպուիլ պարահանդէսի հանդիսաւոր փակումը:

Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Վիեննական պարահանդէսներու պատմութեան սկիզբը կը ձգուի մինչեւ վիեննական քոնկրեսի ժամանակաշրջան: 19-րդ դարու առաջին կիսուն՝ Վիեննայի իւրաքանչիւր քարնաւալային եղանակի՝ ամէն երեկոյ, մօտ 250 պարահանդէս կը կազմակերպուէր: Պարերուն կը մասնակցէին գրեթէ բոլորը՝ արիստոկրատներէն մինչեւ հասարակ մարդիկ: 19-րդ դարու վերջաւորութեան կայսրութեան հիմնական իրադարձութիւններէն դարձան պալատական պարահանդէսները: Ատոնց մասնակցելու կը հրաւիրուէին միայն յայտնիները, այդ պատճառով ալ աւարտէն ետք պարահանդէսները շատ երկար ժամանակ քննարկման առարկայ կը դառնային Վիեննայի բնակիչներու շրջանին մէջ։ 1899-ին Ֆրանց Եոզեֆ Ա. կայսրը, սգալով կնոջ՝ Էլիզապէթ կայսրուհիի մահը, կ'արգիլէ պարահանդէսները:

Աւստրո-Հունգարիոյ անկումէն ետք՝ 1921-ին, պալատական պարահանդէսներուն փոխարինելու եկան օփերային պարահանդէսները[5]: Ատոնք իրենց գոյութիւնը սկսած էին պալատական բազմանկիւն դահլիճներու մէջ, սակայն հետագային տեղափոխուած էին նոր օփերային թատրոնի շէնք, որ կառուցուած էր Ֆրանց Եոզեֆ Ա. կայսեր հրամանով 1869-ին: Այնտեղ ալ 11 Դեկտեմբեր 1877-ին տեղի ունեցաւ առաջին մեծ օփերային պարահանդէսը, որուն ժամանակ նուագախումբը ղեկավարեց Էդուարդ Շտրաուսը՝ յայտնի երաժշտահանի կրտսեր եղբայրը[6]: Նոր պարահանդէսի առանձնայատկութիւնը այն էր, որ իգական սեռի ներկայացուցիչները իրենց դէմքը պարտադրաբար պէտք էր քողարկէին դիմակներով: Զուգընկերոջ ընտրութեան իրաւունքը վերապահուած էր իգական սեռի ներկայացուցիչներուն: Այս «խորհրդաւոր խաղին» մէջ ինքնադրսեւորուելու կարելիութիւնները սկիզբը վատօրէն ընդունուեցաւ պահպանողականներու կողմէ, բայց մեծ ճանաչում բերաւ պարահանդէսին[7]:

Ժամանակակից տեսակի առաջին օփերային պարահանդէսը՝ նոր անունով եւ կանցլեր Քուրտ Շուշնիկի հովանաւորութեամբ, կազմակերպուեցաւ 1935-ին Վիեննայի պետական օփերայի շէնքին մէջ[8]: Գերմանիոյ Աւստրիոյ բռնակցումէն ետք պարահանդէսները դադրեցան կայանալէ: Օփերային պարահանդէսնները իրենց գոյութիւնը վերսկսան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմէն ետք, միայն՝ 1956-ի Փետրուարին[9][10]:

Մասնակիցներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Օփերային պարահանդէսը կը բանայ հռչակաւոր փոլոնեզը, որուն կը մասնակցին միայն նախապէս ընտրուած երիտասարդ զոյգերը: Օփերային պարահանդէսի բացման արարողութեան կը մասնակցի մօտաւորապէս 200 զոյգ: Բացման փոլոնեզէն ետք պարահանդէսներէն շատերուն սկսնակ զոյգերը կը պարեն ուրախ փոլքա եւ իրենց ելոյթը կ'աւարտեն վալսով: Մասնակիցներու ընտրութեան հիմնական չափանիշը պարելու ունակութիւնն է, մասնաւորապէս՝ վալսի աջակողմեան եւ ձախակողմեան պտոյտներ ընելու կարողութիւնը: Յաւելեալ պահանջքը բեմական հագուստի ընտրութեան կը վերաբերի: Պարահանդէսի բացման արարողութեան մասնակցող աղջիկները պէտք է հագնին սպիտակ զգեստ եւ ունենան փոքրիկ ծաղկեփունջ: Օփերային պարահանդէսին անոնք պէտք է նաեւ թագի տեսքով գլխազարդեր կրեն, որոնց ոճը իւրաքանչիւր տարի կը փոխուի: Զուգընկերները պէտք է ֆրակ կամ մունդիր կրեն. չնայած որոշ պարահանդէսներուն թոյլատրելի է նաեւ սմոքինկը: Վալսը սկսելէ առաջ պարահանդսի բացումը կատարող երիտասարդ զոյգերը կրկին պէտք է ցոյց տան իրենց պարային հմտութիւնները՝ այս անգամ պարելով արդէն ձախակողմեան վալս:

Պարահանդէսի մեծութենէն կախուած՝ անիկա կրնայ ընդունիլ տարբեր քանակութեամբ հիւրեր: Մեծագոյն պարահանդէսը կրնայ այցելել մօտաւորապէս 5000 հիւր եւ մօտաւորապէս 1000 սպասարկող, որոնց մէջ կը մտնեն երաժիշտները, խոհարարները, դերձակներն ու կոշկակարները:

Պարահանդէսային Եղանակ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Վիեննական պարահանդէսը 1904-ին

Վիեննայի մէջ պարահանդէսային եղանակը կը սկսի 11 Նոյեմբերէն մինչեւ ֆաշինկի երեքշաբթի: Որոշ պարահանդէսներ կրնան կազմակերպուիլ նաեւ այլ ժամանակաշրջաններու:

Տարուան առաջին մեծ պարահանդէսը աւանդաբար կը կազմակերպուի Ամանորի գիշերը՝ Հոֆպուրկի մէջ։ Անիկա Պալատական պարահանդէսն է: Այդ պարահանդէսին կը հնչեն միապետութեան ժամանակաշրջանի ամենայայտնի մեղեդիները՝ Շտրաուսի եւ Լեհարի վալսերը եւ վիեննական դասականներու երաժշտութիւնը՝ Մոցարթ, Պեթհովեն, Եոզեֆ Հայտն:

Պարահանդէսային եղանակին Վիեննայի մէջ կը կազմակերպուի մօտաւորապէս 300 պարահանդէս՝ տարբեր մասնագիտութիւններու պարահանդէսներէ սկսած (իրաւաբաններու պարահանդէս, որսորդներու պարահանդէս) եւ աւարտած պետական ու մշակութային կազմակերպութիւններու մեծ պարահանդէսներով (վիեննական ֆիլհարմոնիքներու պարահանդէս, օփերային պարահանդէս):

Պարահանդէսներու յառաջատարը անբողջ Եւրոպայի մէջ Վիեննայի Օփերային պարահանդէսն է: Անիկա սովորաբար կը կազմակերպուի Փետրուարի կէսերին եւ կը համընկնի «ֆաշինկներ»-ու տօնական օրերու հետ, որոնք աւստրիական ուրախ քարնաւալներն ու դիմակահանդէսներն են: Անոնք համազօր են պետական ընդունելութիւններուն եւ ատոնց ներկայ կը գտնուի նաեւ Աւստրիոյ նախագահը:

Ամէն ինչ կը սկսի աւանդական փոլոնեզէն, որուն կը մասնակցին առաջին անգամ ելոյթ ունեցողները: Առաջին պարէն ետք կը սկսին պարել բոլորը: Բայց բոլորը անհամբեր կը սպասեն ամէնէն գլխաւոր պարին, որ հռչակաւոր վիեննական վալսը կը նկատուի:

Գրականութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Jan Zawiejski: Die Adaptirung des k. k. Hofoperntheaters in Wien für Opernredouten. (Vortrag, gehalten in der Fachgruppe für Architektur und Hochbau am 14. Februar 1899). In: Paul Kortz (Red.): Zeitschrift des Oesterreichischen Ingenieur- und Architekten-Vereines. Band 51.1899, Nr. 11.1899, LI. Jahrgang. Eigenverlag, Wien 1899, S. 157–161. – Volltext online (PDF; 18 MB).(գերմ.)
  • Heinrich Kralik: Die Wiener Oper. Rosenbaum, Wien 1962, OBV.(գերմ.)
  • Christl Schönfeldt: Der Wiener Opernball. 2., erweiterte Auflage. Koska, Wien/Berlin 1980, OBV.(գերմ.)
  • Markus Niklas Ludvik: Grundrechtsverletzungen durch die Exekutive bei Demonstrationen in Österreich unter (besonderer) Berücksichtigung des Polizeieinsatzes in der „Hainburger Au“, sowie beim „Wiener Opernball 1990“. Diplomarbeit. Universität Salzburg, Salzburg 1991, OBV.(գերմ.)
  • Ulrike Messer-Krol (Hrsg.), Karlheinz Roschitz: Der Wiener Opernball. Vom Mythos des Walzertanzens. Erste Auflage. Brandstätter, Wien 1995, ISBN 3-85447-639-6.(գերմ.)
  • Sabine Schiechl: Der Wiener Opernball – kulturtheoretische Überlegungen zu einer erfundenen Tradition als ruhendem Pol im Wandel der Zeit. Diplomarbeit. Universität Graz, Graz 2001, OBV.(գերմ.)
  • Und wieder hieß es: „Alles Walzer!“ Schön, prickelnd, betörend – der Wiener Opernball. In: Peter Meier-Bergfeld: Volk, begnadet für das Schöne? Zehn Jahre Korrespondent in Österreich. Reportagen, Essays, Kommentare, Interviews. Books on Demand, Norderstedt 2003, ISBN 3-8334-0502-3, S. 46–50. – Inhaltsverzeichnis online.(գերմ.)
  • Klaus Schmeh: Der Kultfaktor. Vom Marketing zum Mythos. 42 Erfolgsstorys von Rolex bis Jägermeister. Redline Wirtschaft, Frankfurt am Main 2004, ISBN 978-3-636-01082-7. (Enthält ein ausführliches Kapitel über den Wiener Opernball).(գերմ.)
  • Johannes Kunz: Der Wiener Opernball. Molden, Wien 2006, ISBN 3-85485-186-3. – Inhaltsverzeichnis online (PDF; 34 kB).(գերմ.)
  • Wiener Opernball. Programm. Erscheint jährlich. Wiener Staatsoper Wien 2008–.(գերմ.)

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. ↑ Austria: 'Neo-Nazi' ball has its last waltz with Unesco.(գերմ.)
  2. ↑ ЮНЕСКО исключила венские балы из культурного наследия Австрии.(ռուս.)
  3. ↑ Վիեննական պարահանդէսի պատմութիւնը:(անգլերէն)
  4. ↑ Wiener Zeitung.(անգլերէն)
  5. ↑ Lokalbericht. Die erste Opernredoute. In: Neue Freie Presse, Morgenblatt, 22. Jänner 1921, S. 7, Mitte links.(գերմ.)
  6. ↑ ANNO-Volltextsuche - nutzen Sie auch unsere Volltextsuche!(գերմ.)
  7. ↑ Nun tanzen sie wieder, die Wiener, ORF, 20. Februar 1995 12:00 Uhr (Beginn und 28:00, Online Archived 2014-03-03 at the Wayback Machine. in der TVthek)(գերմ.)
  8. ↑ Nationalbibliothek Österreichische։ «ANNO, Neue Freie Presse, 1935-01-27, Seite 9»։ anno.onb.ac.at (գերմաներեն)։ արտագրուած է՝ 2017-11-06 
  9. ↑ Rund um den Opernball. In: Neue Freie Presse, Morgenblatt, Nr. 25272 S/1935, 20. Jänner 1935, S. 9, oben.(գերմ.)
  10. ↑ Anmut und Grazie auf dem Opernball. In: Das Kleine Blatt, Folge 54/1939 (XIII. Jahrgang), 23. Februar 1939, S. 6, unten rechts. (գերմ.)

Արտաքին Յղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Վիեննական_Պարահանդէս&oldid=216691» էջէն